Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
9

---

idarələrində yerləşdirilən əmanətlərindən ibarətdir. Pulun yığım funksiyası özünü 
həmçinin dövlət ehtiyat və sığorta fondlarının, dövlətin mərkəzləşdirilmiş valyuta-qızıl 
ehtiyatlarının və s. özünü göstərir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, səhmlərə, istiqrazlara 
və digər qiymətli kağızlara qoyulan pullar yığım deyil, sadəcə olaraq, divident və faiz 
formasında gəlir əldə etmək üçün edilən pul sərfidir.
Yığım vasitəsi funksiyasını yerinə yetirən, pul-kredit münasibətlərinin inkişaf 
etdirilməsinin mühüm ilkin şərtidir. Meydana gələn və müntəzəm olaraq bərpa edilən 
kredit münasibətləri təsərrüfat subyektlərinin resurslarından məqsədli istiqamətdə 
istifadəyə, istehsalın və əhalinin pul vəsaitlərinə olan ehtiyaclarının daha tam təmin 
edilməsinə imkan yaradır.
Bu funksiyada puldan təsərrüfat subyektlərində kommersiya hesabının 
möhkəmlədirilməsi, təkrar istehsalın dinamik inkişafının təmin edilməsi, milli 
valyutamızın (manatın) alıcılıq qabiliyyətinin artırılması üçün istifadə edilir.
Pulun dünya pulu funksiyası. Pulun bu funksiyası ölkələr arasında və yaxud 
müxtəlif ölkələrin hüquqi və fiziki şəxsləri arasındakı qarşılıqlı münasibətlərdə təzahür 
edir. Bu cür münasibətlərdə puldan satın alınan malların ödənilməsi, kredit və bir sıra 
digər əməliyyatların aparılması üçün istifadə edilir. Bu funksiyaya kapitalizmdən 
əvvəlki formasiyalarda meydana gəlmiş və dünya bazarının yaranması ilə həmin 
funksiya tam inkişaf etmişdir. Dünya bazarında pul öz milli libasını atır, özünün ilkin 
formasında, başqa sözlə, qızıl və gümüş külçələri şəklində meydana çıxır. 1867-ci il 
Paris müqaviləsilə qızıl dünya pulunun vahid forması kimi qəbul edilir. Beynəlxalq 
iqtisadi dövriyyədə qızıl ümumi alqı vasitəsi, ümumi tədiyə vasitəsi və ictimai sərvətin 
maddiləşdirilməsi kimi çıxış edir, dünya pulu funksiyasını yerinə yetirir. Beynəlxalq 
alqı vasitəsi kimi puldan xarici ölkələrdən malların birbaşa satın alınmasında və onların 
ödənilməsində istifadə edilir.
XX əsrdə dünya əlaqələrinin intensif inkişafı beynəlxalq dövriyyədə kredit 
alətlərinin (veksel, çek və s.) tətbiqi miqyasını genişləndirdi. Lakin onlar qızıl kimi son 
ödəniş vasitəsi rolunu oynamışlar. Qızılın beynəlxalq dövriyyədən çıxarılması valyuta