Мяним йухуларымда мяня дедикляринин анламы нядир

İnsan və şeytan
Allah insanı yaratdı, ona bütün adları öyrətdi və bu­nunla onu Özündən sonra ən qüdrətli varlıq etdi. Allah bü­tün digər yaradılmışlara, hətta mələklərə belə bu qüd­rət qarşısında səcdə etməyi buyurdu. Bu səcdə əslində bu qüd­rəti yaratmış Qüdrətə səcdə idi. Bunu qəbul edə bil­mə­yən yalnız şeytan oldu. O, qüdrət Sahibinin özünə səc­də etməyi üstün tutdu, maddi bir şeyə boyun əymək is­tə­mədi, yaradılmış, ötəri olan bir varlıq qarşısında öz zəif­li­yi­ni qəbul etmək istəmədi. Maddi pərdə şeytanın gözünü ört­dü, gördüyü ancaq qara torpaq oldu. Allahın insana öyrət­diklərini əhəmiyyətli saymadı, Allahdan insana üf­lə­nən, bəxş edilən ruhu görmədi. O dərəcədə kor oldu ki, lə­nət­lənməyi belə qəbul etdi. Şeytan maddiyyata nifrət etdi və bu nifrət ona ruhun gücünü görməyə mane oldu. Lə­nət­lənmiş şeytan insanları yoldan çıxaracağına və nan­kor­luqlarını – maddiyyata uyub öz mahiyyətlərini unu­da­caq­larını sübut edəcəyinə and içdi. Və o, Allahdan Axi­rə­tə qədər möhlət istədi – maddiyyatın yenə bir heç olduğu, bir əhəmiyyət daşımadığı, hər şeyin əsl mahiyyətinin üzə çı­xacağı zamana qədər.

Deyilənə görə, şeytanın vasitələri çoxdur və o, insa­na hər yerdən təsir göstərə bilir, hər yerdə ola bilir: in­sa­nın göz­lərində, qulaqlarında, dilində, əllərində, ayaq­la­rın­da, hət­ta duruşunda, oturuşunda, gülüşündə, hər şeydə və hər yerdə. Maddi olan hər şeydə! İnsanı maddi dünya ilə əla­qələndirən hər orqanında!

Şeytan Allahı sevir – öz Yaradanı kimi. Mənsur Həl­lacın dediyi kimi, bu sevgi yolunda hətta cəhənnəm odun­da belə yanmağa razı oldu. Şeytan Allahı sevsə də, bu sevginin əvəzini cəhənnəmə döndərən insanı sevmir, in­­sanın ürəyindəki Allah sevgisini qısqanır, onu da cə­hən­nəm odu ilə mükafatlandırmaq istəyir. Bunu yenə də mad­­diyyatla edir – insana insan adını qazandıran mad­diy­­yatla. İnsanın Allaha olan sevgisinə, xoş niyyətinə bir dam­­cı maddi istək qatmaqla bütöv bir sevgini məhv edə bi­­lir. Ekxart dediyi kimi, «öz içində yaratdığın ən ki­çik məx­luqun surəti Allah qədər böyükdür… Çünki o, sən­dən bütün Allahı alır».

Amma şeytan Allahdan həm də qorxur – Mütləq Qüd­­rət sahibi kimi. Artıq bütünlüklə onun hökmünə düş­müş, Allahdan üz döndərmiş bir insandan şeytan da üz dön­­dərir: «mən aləmlərin Rəbbi olan Allahdan qorxu­ram» (Quran 59/16), – deyir. İnsanı onun bütün or­qan­la­rı­nı bürümüş şeytanları ilə baş-başa qoyur. Şeytan insanı edə­cəyi günaha qədər müşayiət edir, onu ürəkləndirir. Gü­­naha isə insan tək, yalnız girir. Şeytan isə günahın kan­­darında dayanıb maddiyyatın çirkabından görünməz olan ruhun əzablarına, bilikləri, elmi əl-qolunun zəncirinə çev­rilmiş əqlin zavalı-zavallı vurnuxmasına tamaşa edir. Ta­maşa edir, onlarla bərabər əzab çəkmir, o günahın içi­nə girmir. Şeytan maddiyyata nifrət edir axı! Onun sevgi­sini cəhənnəmə çevirən maddiyyata!

Yerə göyə sığmayan Allah mömin bəndəsinin qəl­bi­nə sığıb. İnsanın ruhu Allahın bütün gözəl adlarının tə­za­hür məkanıdır. İnsanın ruhu Allahdan aldığı eşqin mə­ka­nı­dır. İnsanın ruhu Allaha pak imanın məkanıdır. Möv­la­n­a deyir: «Şeytan belə aşiq olsa…Cəbrailə çevrilər, şey­tan­lığı ölər». Şeytan insanın eşqi, sevmək qüdrəti qar­şı­sın­da acizdi. Bu deyilənlər şeytandan çox uca, çox uzaq­dır. Bunu şeytan da bilir və… bu məkana yaxın belə gəl­mir. Şeytan insanın Allahdan bəxş edilən ruhundan, onun sev­gisindən qorxur.

Şeytan Allahın himayəsində olan şeyə yaxın gəlmir, gə­lə bilmir, çünki ora yüksələ bilmir. Şeytanın davası mad­diyyat çərçivəsindən kənara çıxmır. İnsanın ruhu pak olan­da Allahın himayəsindədir. Bədən pak olanda ruhun hi­mayəsindədir. Bunun əksini də demək mümkündür – bə­dən paklaşdıqca ruhun himayəsi, əslində isə Allahın hi­mayəsi artır. Təbii ki, bu halda nə şeytanın təhlükəsi qa­lır, nə də onun hiylələri.