Nazariy fizika kursi

N{
n
~ 1 H----------> —
5
—
^ Шп- 
-
i
" O t
m
UJ
2
•
(13.21)
Bu formula siyrak gazda dispersiya qonunini aniqlaydi. C hastota ш 
kichik tom ondan u>oi ga yaqinlashganda sindirish ko‘rsatkichi keskin 
oshadi. M aydon chastotasi u>oi dan katta b o'lga n d a sindirish k o‘rsatki- 
chi birga ju d a yaqin b o ‘lib qoladi. C hastota 
1
U
02
ga yaqinlashgada u
265

---

ortadi. u> > UJ
02
da esa yana kichik qiym atlar qabul qiladi. Bu holat 
barcha uioi uchun takrorlanadi. Juda katta chastotalarda (w » ui0i)
(13.21) quyidagi k o‘rinishni oladi:
Airp^ N
_
e — 1 --------------
2
> 
^ =
(1.3.22)
771 
U l
I
Bu formuladan o ‘ta yuqori chastotalarda dielektrik singdiruvchanlik 
muhitning xossalariga (muhit o'tkazgich yoki dielektrik bo'lishining far- 
qi y o'q , 262-betga qarang) b og 'liq bo'lm asligi kelib chiqadi. Bu natijani 
odd iy fizik mulohazalar orqali tushunish mumkin. ui —►
00
muhitdagi 
qutblanish jarayoni m aydon o'zgarishi ketidan yetib ulgirmaydi - muhit 
qutblanm aydi. 
Y a ’ni, elektr induksiya vektorining muhitdagi elektr 
m aydon kuchianganligidan farqi qolm aydi.
Chastota ju d a katta bo'lgan da (to'lq in uzunlik Л —> 0) geometrik 
optika qonunlari ishlay boshlaydi. (13.22) formulaga ko'ra muhitning 
sindirish ko'rsatgichi n = \fi < 1. Bunday muhitning optik zichligi 
vakuumnikidan kichik bo'ladi. B o'shliqdan bunday muhitga nur kelib I 
tushganda to'la ichki qaytish hodisasi r o 'y beradi.
Shu hoi uchun elektromagnit to'lqinlarning gruppa tezligini hisob- 
laylik