Nazariy fizika kursi

I2
ning 
^horasini o'zgaradi.
Ikkinchi invariantni /2 =
V F ,TnFlkFirn
ko'rinishda ham yozish mumkin.
75

---

Bu invariantlar maydonning mutloq xarakteristikalari bo'lib, quyi­
dagi xulosalarga olib keladi:
1. “Elektromagnit maydon nolga teng” ( /i = I
2
= 0) yoki elektr 
va magnit maydon kattalik jihatdan bir-biriga teng va o'zaro perpen- 
dikulyar (Д =
/2
= 0) degan tasdiqlar invariantlar maydonning mutloq 
xarakteristikasi ekanligiga misol bo'ladi. Haqiqatan ham bu holda bar­
cha inersial sanoq sistemalarda bu tasdiq o ‘rinli b o ‘ladi.
2. Agar birorta inersial sanoq sistemada elektr va magnit maydon 
o'zaro perpendikulyar, ya’ni (E H ) = 0 
(/2
= 0) b o ‘lsa, ular barcha iner­
sial sanoq sistemalarda perpendikulyar b o ‘ladi. Bu holat hatto (3.39)-
(3.40) ga ko‘ra V < c da ham o'rinli bo'ladi.
3. Agar birorta sanoq sistemada elektr va magnit maydon bir- 
biriga teng boisa, ya’ni 
H
=
E (Ii =
0) b o ‘lsa, ular barcha inersial 
sanoq sistemalarda bir-biriga teng b o ‘ladi.
4. Agar birorta inersial sanoq sitemada 
I
2
= 0 va 
I\
> 0 
(\H\ >
\E\)
bo'lsa, barcha sistemalarda bu tengsizlik o ‘rinli bo'ladi. Bu holda 
shunday sanoq sistemani ko‘rsatish mumkinki, unga nisbatan maydon 
toza magnit b o ‘ladi. Shunga o ‘xshash 
I
2
=
0 va 
I\ <
0 (|H| < |F|) 
bo'lsa, shunday sanoq sistemani ko‘rsatish mumkinki, unga nisbatan 
maydon toza elektr b o ‘ladi.
5. Invariantlarning berilgan qiymatlarini qanoatlantiruvchi elektr 
va magnit maydonning ixtiyoriy boshqa qiymatiga Lorentz almashti- 
rishlari orqali erishish mumkin. Xususan, shunday sanoq sistemani 
topish mumkinki unga nisbatan elektr va magnit maydonlar shu nuq­
tada bir-biriga parallel b o ‘ladi. Bu sistemada