Məada, hesab-kitaba, cəza və mükafata iman gətirən, bütün əməllərinin qeydə alınaraq qiyamət günündə dəqiq şəkildə araşdırıldığını, əməllərə yaxşı mükafat və ya pis cəza veriləcəyini bilən bir şəxs özünün əməl, rəftar və əxlaqına qarşı necə e”tinasız qala bilər? Ümumiyyətlə, belə bir şəxs gün, həftə, ay, il, ömür ərzində nə etdiyini, axirət səfəri üçün nə qədər yol ehtiyatı tədarük gördüyünü fikirləşməzmi?
Allaha və qiyamətə iman gətirmək bunu tələb edir ki, elə bu dünyada öz əməllərimizin hesab-kitabını araşdıraq, nə etdiyimizi və nə edəcəyimizi yaxşı-yaxşı düşünək. Ağıllı bir tacir zərərə düşməmək və sərmayəsini hədərə verməmək üçün hər gün, hər ay və hər il öz gəlir-çıxarını hesabladığı kimi biz də bu cür əməl etməliyik.
Əmirəl-mö’mininƏliyyibniƏbitalib (ə) buyurur: “Qiyamətdəsizinhesabınızaçatmazdan (vəəməllərinizaraşdırılmazdan) qabaqeləbudünyadaözəməllərinizihesabaçəkin.”2
İmamƏliyyənNəqi (ə) buyurur: “Hərgünöz (əməllərinin) hesabınayetişməyənbirşəxsbizdəndeyildir. ƏgərbeləbirşəxsyaxşıvəsalehişgörmüşolsaAllahdandahaartıqtovfiqistəsin. Əgərçirkinbirişəmürtəkibolmuşsaistiğfarvətövbəetsin.”1
Əmirəl-mö’mininƏliyyibniƏbitalib (ə) buyurur: “Hərkəsöznəfsininhesabınayetişsəfaydaaparar. Hərkəshesabdanqafilolsaziyangörər. Hərkəsbudünyada (günahişlərdən) qorxsaqiyamətdəamandaolar. Hərkəsöyüd-nəsihətalsabəsirətiaçılar. Hərkəs (bəsirətlə) görsəbaşadüşər. Hərkəsbaşadüşsəağıllıvəbilikliolar.”2
İmamSəccad (ə) buyurur: “EyAdəmövladı! Sənyalnızovaxtaqədərxeyirvəyaxşılıqdaolarsanki, öznəfsindəbirmoizəçinolsun, nəfsininhesabınayetişməyiunutmayasan, Allahxovfusəninşüarınolsun. Özünsədaimqəm-qüssəliolasan. EyAdəmövladı! Həqiqətənsənöləcəkvəqiyamətdə (yenidən) diriləcək, hesabüçünAllahınədalətmizanınınmüqabilindəqərartutacaqsan. Beləisəqiyaməthesabıüçüncavabverməyəhazırol!”1
İnsan bu dünyada tacirə oxşayır; onun sərmayəsi məhdud ömrüdən, yə’ni elə bu saatlar, günlər, həftələr, aylar və illərdən ibarətdir. Çox dəyərli gövhər olan ömür sərmayəsi istər-istəməz sərf olunur və insan tədrici olaraq ölümə yaxınlaşır. Cavanlıq qocalığa, qüdrətlilik zəifliyə, sağlamlıq xəstəliyə çevrilir. Əgər ömrün keçməsi müqabilində saleh bir əməl görsə və axirət üçün yol ehtiyatı tədarük görsə ziyan etməz, çünki özü üçün səadətli, xoş bir gələcək hazırlamış olur. Amma dəyərli ömür sərmayəsini, cavanlığını, qüvvətliyini, sağlamlığını tələf edib onun müqabilində axirət üçün saleh bir əməl görməzsə, əksinə, öz nəfsini çirkin əxlaqlara, günaha mürtəkib olmaqla aludə edərsə elə bir böyük ziyana düçar olacaq ki, heç vaxt bərpa oluna bilməz.
Əmirəl-mö’mininƏliyyibniƏbitalib (ə) buyurur: “Ağıllıokəsdirki, bugünsabahın (qiyamətin) fikrindəolsunvəöznəfsininazadolunmasındaçalışsın. Labüdolaraqbaşverəcəkşeyüçün (ölümvəaxirət) salehəməlyerinəyetirsin.”3