Nitrat kislotasini fizik-kimyoviy xususiyatlari va qo‘llanishi

2NО₂=N₂О₄Q57 кж (13.)
qo‘ng‘ir rangsiz
N₂О₄ni chiqishi 70^оСda 39,1%; 30^оСда-77,84%; О^оСdaq89%ga teng. Bundan ko‘rinadiki, past haroratda NО₂ gazi asosan polimerlangan N₂О₄dan iborat ekan. Bu reaksiyaning tezligi ancha kattadir. N₂О₄ni chiqishini oshirish uchun xaroratni pasaytirib, bosimni oshirmoq kerak.
Nitroza gazlari tarkibidagi NO(rangsiz) va NО₂(qo‘ng‘ir) orasida quyidagicha N₂О₃ni hosil bo‘lish reaksiyasi ham bordir:
NО_(г)QNО_2(г)=N₂О_3(г)Q40,2 кж (14)
Bu reaksiya ham gomogen, qaytar, ekzotermikdir va N₂О₃ni chiqishi haroratni pasaytirib, bosimini oshirilsa-oshadi. Ammo, О^оС(273К)dan yuqori xaroratda bu reaksiyaning muvozanati, asosan chapga siljigan bulib, N₂О₃ni miqdori nitroza gazlarida deyarli juda kamdir.
Shunday qilib, NO ni oksidlanganda, asosan NО₂hosil bo‘lar ekan va bu katalitik oksidlanish reaksiyasining mexanizmini V.I.Atrohenko o‘z o‘kuvchilari bilan o‘rganib, quyidagicha taklif etganlar:
а) 0,5О₂_QК_т=К_тО (15)
б) NОQК_т=К_тNО (16)
в) К_тNОQК_тО=К_тNО₂QК_т (17)
г) К_тNО₂=NО₂QКт (18)
NОQ0,5О₂=NО₂Q124 кж (19)

Bu jamlovchi reaksiyaning tezligini katalizator qo‘llab, oshirish mumkin. Past haroratlarda absorbsion xildagi katalizatorlar-sintetik seolit, N-erionit «SKTD» nomli aktivlantirilgan ko‘mir, 0,7-2%miqdorida promotor sifatida ishlatilgan indiy, seriy, galliyli katalizatorlar qo‘llanadi.

Yukori haroratli katalizatorlar sifatida nikel va kobalt oksidlariga sirkoniy, marganets, kumush oksidlari qushib ishlangan katalizatorlar NOni oksidlanishini 250-300 marta tezlatadi. Nitrat kislotasi olishning 3-bo‘g‘imi-bu NOni oksidlashdan olingan azot oksidlarini suv yoki nitrat kislotasining kuchsiz eritmalari bilan absorbsiyasidir. Buning uchun, nitroza gazlari sovutilib, yutish minoralariga yuboriladilar va u yerda NOni boshqa azoto oksidlarigacha oksidlanish va yutilish amalga oshiriladi: