Nur təFSİRİ

Ayə 2, 3: 
 َقْلا ُةَلْیَل﴿﴾ ِرْدَقْلا ُةَلْیَل اَم َكاَرْدَأ اَم َو﴿
﴾ ٍرْهَش ِفْلَأ ْنِ م ٌرْیَخ ِرْد
 
“Sən nə bilirsən ki, qədr gecəsi nədir? Qədr gecəsi min aydan üstündür.” 
 
Nöqtələr 
 
◘“Qədr” sözü Quranda bir neçə mənada işlədilmişdir: 
a) Məqam; Quranda buyurulur ki, Allahın məqamı lazımınca tanınmadı.
2
b) Müqəddərat, tale; Quranda buyurulur ki, ey Musa, sən təqdir əsasında gəlmisən.
3
c) Çətinlik və sıxıntı; Ayələrdə buyurulur ki, elə bir şəxs ki ruzisi sıxıntı və 
çətinlikdədir...
4
Qədir gecəsi ilə bağlı “qədr” sözü həm məqam, həm də tale mənasında tərcümə edilə 
bilər. 
◘Varlığın hesab-kitabı, qədəri, ölçüsü var.
5
Bəli, nə varsa onun xəzinəsi Allahın 
yanındadır. Allah yalnız miqdarı təyin edib göndərir. Hətta buludlardan yağan yağışın da 
hesabı var.
6
Təkcə yağış yox, hər şey ölçü ilədir.
7
Hətta günəş və ayın həcmi, çəkisi, 
hərəkət orbiti dəqiq müəyyənləşmişdir.
8
◘Allah-taala qədr gecəsində növbəti bir ildəki işləri müəyyənləşdirir. Digər bir 
ayədə buyurulur: “Həmin gecə hər bir mühüm iş müəyyənləşir.
9
Demək, qədr gecəsi 
təkcə Quranın nazil olduğu gecə deyil. Bu gecəni təkcə Peyğəmbər (s) dövrünə aid etmək 
olmaz. Hər ramazan ayında qədr gecəsi var. Növbəti ildəki işlər müəyyənləşir, 
dəqiqləşdirilir. 
◘Qədr gecəsini oyaq qalmaq, dua və namaza, Quran tilavətinə məşğul olmaq 
Peyğəmbər (s) və Əhli-beyt (ə) tərəfindən tövsiyə olunur. Qeyd olunmuş üç gecə arasında 
23-cü gecənin qədr gecəsi olma ehtimalı daha çoxdur. Bir şəxs Peyğəmbərə belə ərz edir: 
“Mənim mənzilim Mədinədən uzaqdadır. Mənə bir gecə de ki həmin gecə şəhərə gələ 
bilim.” Həzrət (s) buyurur: “23-cü gecə Mədinəyə daxil ol.”
10
1
“Vəsailuş-şiə”, c. 10, s. 360 
2
“Ənam”, 91 
3
“Taha”, 40 
4
“Təlaq”, 7 
5
“Hicr”, 21 
6
“Muminun”, 18 
7
“Rəd”, 8 
8
“Ər Rəhman”, 5 
9
“Duxan”, 4 
10
“Vəsailuş-şiə”, c. 3, s. 307 

---

280 
İmam Sadiq (ə) xəstələnmişdi. Onun ramazan ayının 23-cü gecəsi məscidə aparmaq 
istədilər.
1
Xanım Fatimə (s.ə.) həmin gecə uşaqların üzünə su çiləyərdi ki, yatmasınlar.
2
Rəvayətdə bildirilir ki, həzrət Peyğəmbər (s) ramazan ayının son 10 gününü yatağını 
yığar və oyaq qalardı.
3
◘Həzrət Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş müfəssəl bir hədisdə bildirilir ki, həzrət 
Musa Allaha belə ərz etdi: “Pərvərdigara, Sənə yaxın məqam istəyirəm.” Cavab gəldi ki, 
“Mənə yaxınlıq qədr gecəsini oyaq qalmaqdadır.” Musa ərz etdi ki, Səndən mərhəmət 
istəyirəm. Cavab gəldi ki, “Mənim rəhmətim qədr gecəsi miskinlərə əlı tutmaqdadır. 
Musa dedi ki, Pərvərdigara, sirat körpüsündən keçmək üçün rüsxət istəyirəm. Cavab gəldi 
ki, “Qədr gecəsində sədəqə vermək siratdan ötüb keçmək rəmzidir. Musa ərz etdi ki, 
Səndən behişt və behişt nemətləri istəyirəm. Cavab gəldi ki, “Behişt nemətləri qədr 
gecəsi təsbih söyləməkdən asılıdır.” Musa dedi ki, cəhənnəm odundan qurtulmaq 
istəyirəm. Cavab gəldi ki, “Cəhənnəm odundan qurtuluş rəmzi qədr gecəsi istğfar 
etməkdir.” Sonda Musa ərz etdi: “Pərvərdigara, Sənin razılığın sorağındayam.” Cavab 
gəldi ki, “Qədr gecəsi namaz qılanlar mənim razılığıma çatar.”
4
◘Maraqlı tarixi hadisələrdən biri həzrət Əlinin (ə) məhz qədr gecəsi ibadət 
mehrabında namaz halında vurulmasıdır. Bəli, Allahın şərəfli məxluqu şərəfli yerdə, 
şərəfli zamanda, şərəfli bir halda şəhid oldu. 
◘Mənəvi məsələlərdə gecənin bir sıra mənəvi səciyyələri var: Allah həzrət Musaya 
Tövratı vermək üçün onu gecə vaxtı minacata çağırdı
5
; Quran istiğfar üçün sübh vaxtını 
daha münasib bilir
6
; Peyğəmbər (s) gecə vaxtı səmaya merac etdi
7
; Peyğəmbərə (s) gecə 
vaxtı minacat və ibadət tapşırılmışdı
8
; Allah abidlərdən gecə vaxtı sitayiş istəyir
9
; gecə 
vaxtı təsbih söyləmək sifariş olunur.
10
Allah-taala Qurani-kərimdə gün doğan vaxta, günortadan sonrakı əsr vaxtına bir dəfə 
and içdiyi halda, gecənin sonu olan səhər çağına üç dəfə and içir.
11
◘Qədr gecəsi yer kürəsinin kamil bir gecəsi olaraq 24 saat davam edir. Qədr gecəsi 
bir məkana aid deyil ki, günün yarı hissəsi qədər uzansın. Məsələn, fitr bayramı günü 
dedikdə 24 saatdan ibarət yer kürəsini əhatə edən kamil bir gün nəzərdə tutulur. Qədr 
gecəsi dedikdə məsələn, 8 saatlıq bir gecə nəzərdə tutulsaydı yer kürəsinin bir çox 
nöqtələrindəki insanlar bu gecənin fəzilətindən məhrum olardılar. Amma bu gecə 24 saat 
davam edir və hamı ondan bəhrələnmə imkanına malikdir. 
◘Bəşər taleyinin müəyyənləşdiyi gecənin Quranın nazil olduğu gecəyə uyğunluğu 
bu taleyin Qurana bağlılığına işarə ola bilər. İnsan Qurana yaxın olarsa səadətə çatar, 
Qurandan uzaq düşərsə bədbəxt olar. 
◘Əbuzər deyir: “Peyğəmbərə (s) ərz etdim ki, qədr gecəsi peyğəmbərlərin öhdəsinə 
idimi? Həmin gecə əmr onlaramı nazil olurdu? Onlar dünyadan gedəndən sonra qədr 
1
“Bihar”, c. 95, s. 169 
2
“Bihar”, c. 94, s. 10 
3
“Təfsiri-məcməul-bəyan” 
4
“Vəsailuş-şiə”, c. 8, s. 20 
5
“Bəqərə”, 51 
6
“Zariyat”, 18 
7
“İsra”, 1 
8
“Muzəmmil”, 2 
9
“Ali-İmran”, 113 
10
“İnsan”, 26 
11
“Təkvir”, 17; “Muddəssir”, 33; “Fəcr”, 4 

---

281 
gecəsi nazil olanlar kəsildimi? Həzrət mənə belə cavab verdi: “Qədr gecəsi qiyamətədək 
davam edər.”
1
◘Qədr gecəsinin müəyyən həddə gizli qalmasının səbəbi bu pıa bilər ki, insanlar 
müxtəlif gecələrdə ibadətə məşğul olsunlar. Bu halda bir gecə oyaq qalan lovğalana 
bilmir, bir gecəni ötürən üçün o biri gecələr oyaq qalmaq imkanı yaranır. 
◘Rəvayətdə bildirilir ki, qədr gecəsi görülən xeyir iş min il davam edən xeyir işdən 
üstündür.
2