Objetivos generales



Yüklə 6,41 Mb.
səhifə29/40
tarix25.07.2018
ölçüsü6,41 Mb.
#58147
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   40

Grupo del verbo

  • Núcleo –verbo– y tipos de complementos que rige cada verbo (rirse de algo o de alguén, rir con algo, axudarlle a algo a alguén).

  • Concordancia del verbo con el sujeto. Concordancia del atributo y del predicativo.


Verbo

  • Conjugaciones: formas regulares, formas irregulares y verbos con alternancia vocálica. Verbos compuestos sobre irregulares. Verbos defectivos. Elipsis verbales.

  • Verbos de doble uso, pronominal y no pronominal (rirse de / rir, irse de / ir).

  • Valores temporales y aspectuales de los tiempos verbales de indicativo. Refuerzo y ampliación. Presente: actual, habitual, durativo, narrativo, de mandato e intensificador. Copretérito: narrativo, habitual, de cortesía, prospectivo y enfático. Pretérito de indicativo: acción anterior a otra pasada, prospectivo (–Como é que non foxes rapidamente? –Xa fuxín), negación absoluta (É terríbel aquel lugar. Alí xa fun eu), mandato (Agárdante ás oito no local, así que xa liscaches). Antepretérito: de cortesía, enfático, pospretérito y desiderativo (Quixera saír antes; Quen me dera ir de viaxe). Futuro: obligatoriedad, (Mañá virás comigo), probabilidad (e el haberá inferno?), cortesía, retrospectivo y enfático. Pospretérito: probabilidad, cortesía y retrospectivo.

  • Subjuntivo. Pretérito: formas, uso y contraste con el antepretérito. Usos del subjuntivo en oraciones simples y en oraciones subordinadas adjetivas, sustantivas y adverbiales.

  • Futuro de subjuntivo. Formas y uso.

  • Imperativo: valores usuales. El imperativo como expresión de la hipótesis (Le este libro e saberás o que pasou; Faga o que lle dixeron e curará).

  • Infinitivo personal e impersonal: formas y uso. Contraste del infinitivo personal con el futuro de subjuntivo. El infinitivo “xerundial” (Anda a apañar na horta).

  • Gerundio: uso en oraciones subordinadas temporales (de simultaneidad y de anterioridad).

  • Participio: uso; formas regulares e irregulares. Contraste entre el uso adjetival y verbal.

  • Perífrasis verbales de infinitivo, de gerundio y de participio (haber (de) + infinitivo, levar a + infinitivo, pasar a + infinitivo, ter de + infinitivo, poder + infinitivo, chegar a + infinitivo, vir (a) + infinitivo, acabar por + infinitivo, querer + infinitivo, ser a +`infinitivo, dar en + infinitivo; levar + participio, dar + participio, ir + participio, ter + participio; estar + gerundio, levar + gerundio, vir + gerundio). Colocación de los pronombres.

  • Voz activa, pasiva y refleja.

  • Correlación de acciones y concordancia de tiempos y modos. Correlación de tiempos en la transmisión de información.


Adverbio y locuciones adverbiales

  • Adverbios y locuciones de tiempo (arestora, trasantonte, antonte, outrora, antano, aínda, entón, xa, cando, a destempo, a deshora, a tempo, polo de hoxe, as máis das veces, hogano, coa mesma, de raro en raro…). Contraste entre agora / arestora.

  • Adverbios y locuciones de lugar (acolá, alén, velaí, velaquí, á man, a contramán, a desmán, á parte).

  • Adverbios y locuciones de modo (arreo, asemade, adrede, de socato, paseniño, de súpeto, de vez, ás agachadas, pola calada, ao axexo, de esguello, ás apalpadelas, ao xeito, á mantenta, engorde, ás avesas, ás furtadelas, á espreita, a cachón, ás toas…). Contraste entre de balde / en balde…


Pág. 100


MIÉRCOLES 30 DE JULIO DE 2008


B.O.C.M. Núm. 180

Adverbios de duda (seica, disque, acaso, igual, o mesmo, polo visto, por acaso…).

  • Adverbios de afirmación (abofé; si, ho; si tal).

  • Adverbios de negación (tampouco non, non si, non tal, ca, cando non). Otras estructuras negativas (Non dixo cousa; Isto non se acaba máis).

  • Adverbios de cantidad y precisión (apenas, mesmamente, talmente, xustamente, a barullo, a esgalla, ás cheas, a eito, un mundo, ás presadas…). Adverbios de cantidad modificando a diferentes categorías (Latrica moito; Ben faladeiro) y a otro adverbio (ben lonxe).

  • Formación de los adverbios en –mente: restricciones con adjetivos de origen o cualidades físicas o materiales (*louramente). Adverbios precedidos de preposición (dende hoxe).

  • Combinación de adverbios (alá enriba).

  • Gradación del adverbio. El sufijo -iño e -ísimo (cediño, pretísimo).

  • Adverbios relativos e interrogativos. Usos e valores de u-lo / a / os / as...?, ulo / a / os / as?

  • Contraste demais / de is; tampouco / tan pouco.


Enlaces

Conjunciones y locuciones conjuntivas

  • Coordinantes (para relacionar palabras y oraciones). Consolidación en el uso de las ya trabajadas y ampliación. Partículas coordinantes que unen oraciones distributivas (tanto... como / coma, así como: Tanto a María coma o Xabier estiveron a argallar todo o día; Déronlle a veiga, así como a touza); sintagmas adverbiales y preposicionales + que que adquieren el valor de nexos copulativos (enriba de (que), ademais de (que)…: Enriba de que te teño que aturar, aínda me rifas); disyuntivas y distributivas (xa... xa, ben... ben, cal... cal, sexa... sexa, cando... cando, volta… volta). Adversativas (a menos que, agás que, agora que, con todo, excepto que, fóra de que, (a)índa que, menos que, no entanto, ora ben, ora que, quita(n)do que, mentres (que), senón que, só que, en troques, emporiso, saca(n)do que…).

  • Subordinantes: consolidación en el uso de las ya trabajadas y ampliación.

  • Temporales (apenas, asemade, axiña que, cada vez que, cando queira que, decontado que, deseguida que, despois (de) que, en tanto, entre tanto, entrementres, ao que, (a)índa ben non, logo que…).

  • Concesivas (a pouco que, así, ben que, máis que, mal que, malia que, mesmo que, por máis que, por moito que, por pouco que). Subjuntivo reduplicado (Fagas o que fagas). (A)índa + gerundio, con + infinitivo.

  • Causales (como queira que, dado que, pois que, por causa de que, por cousa de que, por culpa de que, por mor de que, porque, posto que, visto que, por + infinitivo…).

  • Modales ((así) como, ben como, coma se, como queira que, consonte, de forma que, de maneira que, de modo que, de xeito que, sen que, (tal) cal / como, tal e como, mal como…).

  • Finales (a fin de que, en favor de que, porque, que, para + infinitivo).

  • Condicionales (se, a nada que, a pouco que, agás que, agás se, a non ser que /se, cando, caso de que, con que, con tal (de) que, de non ser que / se, en caso de que, excepto que / se, quita(n)do que / se, saca(n)do que / se, salvo que / se, sempre que, senón que). De + infinitivo (De espreguizáreste, faino sen que te vexan).

  • Consecutivas: ((así) que, de aí que, daquela, de modo que, logo, por conseguinte, xa que logo, conque, de forma que…).

  • Diferencias de uso entre conectores e un mismo tipo en relación con el registro (así e todo, porén, emporiso).

  • Contraste como / coma; con que / conque; amais / a mais / a máis; en tanto / no entanto.


Preposiciones y locuciones prepositivas

  • Ampliación de uso de las preposiciones: presencia / ausencia de la preposición a con el CD; la preposición en + gerundio (En chegando ao relanzo, vimos o paspallás); el uso expresivo de la preposición (Sachar as patacas / Sachar nas patacas; Sacar a navalla / Sacar de navalla). Regencias frecuentes (rirse de, irse de, informar de, esquecerse de, pregar por...). Contracciones (daqueloutro, noutrora, dalgunha...).

  • Insistencia en los usos que generan dificultad (por-para; en-a; de-dende; ata/até-deica). Usos de: cara a, preposición a con el CD, encol de, perante, onda, canda, xunta. Usos especiales de algunas preposiciones (Para o que serve, ben está; Co que dorme...).

  • Preposiciones y locuciones preposicionales (á beira de, a par de, a rente(s) de, amais de, alén de, a por de, a poder de, en troques de, no canto de, co gallo de, verbo de, após, beira de, conforme, consonte, preto de, a son de, so).

  • Adjetivos, verbos y adverbios con preposición regida (tirar con, consecuente cos seus principios, preto da descuberta).


2. DISCURSO
Cohesión

Mantenimiento del tema



  • Referencia a elementos discursivos ya mencionados (repetición y elipsis). Refuerzo de procedimientos gramaticales de correferencia: pronombres personales, demostrativos, posesivos, cuantificadores y adverbios o expresiones adverbiales con valor anafórico o catafórico: iso, aquel día, aló, na propia porta. Uso del artículo determinado con nombres ya presentados. Uso del artículo indeterminado con valor anafórico cuando el nombre va seguido de modificadores restrictivos (A Uxía ía toda enfeitada; semellounos raro nunha rapaza coma ela).

  • Usos de las formas neutras del demostrativo y pronombre personal: o de, o que, o de que, isto, iso, aquilo (O de que viñas non o creo).

  • Procedimientos léxicos: sinónimos, hiper/hipónimos (angazo, sacho… > aveños), a través de uno de los términos que entran en la definición (a militar, a capitá, a xefa de…), nominalización (Adiaron a xuntanza… / O adiamento foi…).

  • Proformas léxicas (asunto, tema, problema). Expresiones referenciales: o devandito, o mencionado, o antedito (Estou a artellar un relatorio dende hai días. No devandito relatorio falarei sobre o quentamento do planeta).

  • Elipsis del nombre núcleo de un grupo nominal, en los casos en que se sobreentiende por el contexto situacional o lingüístico (Os nenos estaban a xogar na rúa: uns xogaban á billarda e os máis ao truco); atención a los casos de elipsis del nombre en un grupo nominal con complemento preposicional (Acádasme a saia? A de raias).

  • Concordancia de tiempos verbales adecuada a las relaciones discursivas

  • Progresión en el tiempo, superposición de eventos, salto atrás; desplazamientos de los valores de los tiempos verbales (presente por pasado para actualizar información; futuro de suposición; copretérito, pospretérito y antepretérito por presente con valor de cortesía); selección modal según la actitud e intención del emisor (Non é certo que está / Non é certo que estea; Aínda que o fixeses / Aínda que o fixeches).

  • Concordancia de tiempos en el estilo indirecto con cambio de situación temporal, dependiendo de si la información ya no es actual (Dixo que viría trasantonte), de si se quiere asumir lo dicho (Dixo que viría mañá) o de si se quiere actualizar (Dixo que virá mañá), y dependiendo de si se transmite una información o una influencia (Dixo que viña / Dixo que viñese).

  • Procedimientos de transmisión de información y de cita: con y sin verbo introductorio (Convidei a Uxío: que non quería vir, que non tiña tempo… En resumo, que vin só); citas encubiertas sin que introductorio (Convidei a Uxío: estaba moi enleado, ía saír moi tarde, estaría canso… Sempre as mesmas escusas. En resumo, que vin só).

  • Correlaciones de tiempos y modos verbales en las citas según la situación enunciativa (con y sin desplazamiento temporal), el tipo de información (información / influencia; información no válida / válida en el momento de la enunciación / de validez permanente) y la intención del emisor (comprometiéndose con la veracidad de la información o sin comprometerse con ella) (Di que vas canda el / Di que vaias canda el; Dixo que quería chover / Dixo que vai chover / Dixo que chove arreo neste tempo); uso de expresiones citativas (Semella que…; Coido que…; Segundo + grupo nominal; Segundo din…); transmisión de mensajes reiterados (Que se o tiña que facer, que se non o facía que me ía pesar En resumo, que me levou ao rego).

Conectores



  • Sumativos: non só… senón tamén, así mesmo. Contraargumentativos para introducir un argumento contrario: malia (que), emporiso; para indicar contraste entre elementos: mentres que, pola contra; para matizar el primer elemento de la argumentación: de todos os xeitos, non é que…, é que…, agora ben; justificativos: posto que, xa que. Consecutivos: de xeito que; a resultas de.

  • Conectores que se interpretan de manera diferente según el modo verbal: como, sempre que (Como non vés, marcho / Como non veñas, has saber quen son).


Organización

Elementos de textos orales o escritos



  • Ampliación de marcadores en función del texto y del registro:

  • De iniciación: fórmulas de saludo (Estimado señor; É un pracer atoparte; Que de tempo!; Ola, meu!), presentación.

  • Introducción del tema (Quería dicirche que…; Quixera falarlle de…; Vouvos/lles falar de…), introducción de un nuevo tema (Por certo; Verbo de; Mudando de tema; Falando doutra cousa).

  • De estructuración: ordenadores de apertura (Para comezar; Primeiramente…), ordenadores de continuación (Do mesmo xeito, por outra banda), ordenadores de cierre (Para rematar; Para rematarmos; Como remate; Ao cabo…). Comentadores (Pois ben; Dito isto). Digresores (Por certo; A propósito). De reformulación: explicativos (Ou sexa; É dicir; Isto é…), rectificativos (Mellor aínda; Para sermos xustos…), de distanciamiento (En calquera caso; De todos os xeitos) y recapitulativos (En resumo; En conclusión; En definitiva; Así pois…).

  • Puntuación y párrafos. Atención al empleo de los signos de puntuación como marcadores del discurso (con especial atención al significado discursivo de los signos: punto, punto y coma, puntos suspensivos, interrogación, exclamación, paréntesis y raya).

  • Correspondencia entre los párrafos y los temas del discurso.

  • Marcas gráficas de clasificación, énfasis, referencias: convenciones de distribución y organización del texto para esquemas e índices; márgenes, viñetas, interlineados, tipos de letras subrayados, notas y comillas.

  • Entonación y pausas. La entonación y las pausas como marcadores de unidades discursivas y de relaciones de sentido. Correspondencia entre unidades melódicas y signos de puntuación. Identificación y producción de los patrones melódicos propios de los actos de habla y las estructuras discursivas del nivel.

Elementos propios de la conversación (en diferentes registros y actitudes)



  • Uso del pronombre personal explícito: como marcador de cambio de turno (–Que pensas do que che estou a contar? –Eu coido que estás no certo); como indicador de subjetividad (-–Non estou de acordo. Eu, o que coido é que…); como marcador de contraste discursivo (Eu traballo e ti asubías); para deshacer ambigüedades (Chámoa a vostede mañá).

  • Marcadores para dirigirse a alguien según la situación: formas de tratamiento (Desculpa/e; Oe/oia; Mira/e); saludar (Ola, meu!; Home + nombre de pila!, Como che vai?); responder a un saludo (Ben, grazas, e a ti?; Imos indo); solicitar al interlocutor que empiece a hablar (E ti que dis?; Oes, eu queríache preguntar); empezar a hablar (Por certo, sabes?; A que non sabes…?); cooperar (Xa; Claro; E…?); reaccionar (Anda!, Vaites!, Si? Non me digas!); reforzar (Dende logo; Si tal; Non tal; Abofé; Sen dúbida ningunha); tomar la palabra (Eu quería dicir); iniciar una explicación (Pois nada…; Pois verás…; Cóntoche); repetir y transmitir, interrumpir la explicación (Perdoa un intre, é que…; Desculpa que te interrompa, pero…; Gustaríame que o contases, pero…); anunciar el final (Pois nada; Pois iso); despedirse (Ben, pois ala, déixote).

  • Recursos para las reacciones esperadas en las situaciones e intercambios usuales: preguntar por una persona al teléfono – responder (–Ola, posme / pásasme / ponme / pásame con… + se fas / fai o favor? –Un momento, agora mesmo o paso; –Non se retire, faga o favor; Desculpe, agora / neste intre non o podo / pode atender), preguntar por el estado general de las cosas – responder (–Como vai o de…?, Que tal todo?; –Ben, grazas), ofrecer – aceptar (–Gustaríache…? –Queres / apecéche…? –Toma / proba un chisco de...; Supoño que non quererás… / que non che apetecerá…; –Abofé que si; Sería estupendo; –Si; –Si, veña, vamos / fantástico; Encantaríame), rehusar – insistir (–Coido que vai ser imposíbel + excusa; –Es moi amáble, pero…; –Síntoo pero… + excusa; –Seguro? Pero se…; –Veña, anímate… –Anda, si… / Mira que…), pedir un favor – aceptar (–Cumpriríame un favor; –Faríasme un favor?; –Si, home, como non; –Por suposto; Será un pracer), pedir ayuda – conceder ayuda (– Bótame unha man?; –Xa o creo; Será un pracer; –Si, claro, como non), pedir un objeto – darlo (–Podes acadarme + grupo nominal? –Achégame + grupo nominal; –Si, home, dende logo; Por suposto; Claro, colle), hacer un cumplido – quitar importancia (Es o mellor pai do mundo; –Anda, anda; Quita, quita; Tira para alá), etc.



B.O.C.M. Núm. 180


MIÉRCOLES 30 DE JULIO DE 2008


Pág. 101

Deixis

  • Formas de señalamiento en las diferentes situaciones de enunciación (conversación, teléfono, chat, carta, etc.) y en el discurso diferido y relato: uso en cada caso de los pronombres, demostrativos y expresiones de tiempo y espacio (eu, ti ↔ ela, arestora, neste intre, hoxe, onte, mañá… ↔ entón, nese intre, daquela, o día anterior…, aquí, este, vir, traer ↔ alí, ese, ir, levar).

  • Los demostrativos en la conversación: configuraciones diversas de la oposición este/ese/aquel, según la situación (A ver, ese rapaz do recuncho / aquel rapaz do recuncho, que cale); demostrativos en el texto escrito: usos anafóricos de los demostrativos (Breixo e Brais rexeitaron vir; este dixo que estaba choiando, e aqueloutro que non lle petaba); demostrativo con valor de relativo (Aqueles que gusten de facelo, que veñan polo serán); uso del demostrativo aquel/aquela/aqueles/aquelas con valor evocador (Ah, que invernos aqueles!).

  • Deixis espacial: combinación de adverbios deícticos para concretar el lugar (alí enriba, aquí preto, aquí mesmo…).

  • Transformación de deícticos y marcadores en función de las coordenadas espacio-temporales: pronombres, demostrativos y expresiones de tiempo y espacio. Diferencias según la situación de enunciación y el registro (Ven aquí axiña! / Díxome que viñese aquí axiña / Díxome que marchase para a casa axiña / Pregoume que marchase para a casa decontado).


Cortesía

  • Formas de tratamiento de uso frecuente: personas gramaticales (contraste ti/vostede), 3ª persona gramatical: el, ela (Mira ela que guapa vai), fórmulas de respeto frecuentes (señor / señora, don / dona, doutor / doutora…).

  • Atenuación de la presencia del hablante: 2ª persona (Pensas neles e logo...), indefinido (Un fai o que pode), construcciones con se (Prohibiuse falar polo móbil; Estragóuseme); plural inclusivo de complicidad o con valor universal (Os galegos teimámosche moito neses asuntos).

  • Atenuación de la presencia del oyente: con plural inclusivo o impersonal (Hai que chegar cedo; Temos que falar devagar); 2ª p. del plural (Todos sodes iguais); a + infinitivo con valor de mandato general (A durmir!).

  • Tiempos verbales matizadores: copretérito (Viña polo do piso), pospretérito (Poderías dicírllelo ti aos compañeiros?), antepretérito (Quixera saber se me pode axudar), futuro (Tentareino), perífrasis de futuro (Pois non vai poder ser).

  • Expresiones asociadas a distintos grados de familiaridad para las funciones sociales: peticiones (Se tanto che ten; Non che importa…?; Se fai o favor, pode…?; Prégoche que / agradeceríache que / Desculpe, podo….?), correcciones (Vas ben, mais…), expresión de desacuerdo…

  • Respuestas cooperativas: repetición de partículas, expresiones apropiadas… (Si, si claro, cóllao; Por suposto, faltaría máis…).

  • Rechazo intensificado (Non, non, por favor, non se amole).


Inferencias

  • Sentidos implícitos de expresiones usuales en diferentes situaciones de comunicación
    (–Podes dicírllelo a elas? –Podo, podo / –Si, arestora llelo digo; –Sabes chegar a Compostela no bus? –Si, dende logo, teño ido ben de veces / –Si, tes que coller pola autoestrada e logo...).

  • Ambigüedad ilocutiva: Pasadomañá, estas clases rematan (información, mandato, amenaza); É ben tarde… apura / imos rematar / voume deitar… (información de la hora, orden para terminar, cierre de una reunión, expresión de intención).

  • Sentidos implícitos en las respuestas demasiado breves o demasiado prolijas.

  • Sentidos implícitos en los tonos de voz (irónico (Hoxe non se come?), escéptico, enfadado, etc.).

  • Sentidos implícitos en construcciones interrogativas orientadas (–Elixiron a Antía directora de vendas; –Que elixiron a Antía directora de que?; –Non te deches de conta de que Xurxo estivo moi pouco falangueiro hoxe?).

  • Sentidos implícitos en casos de selección modal (Podes ver o que che gusta / Podes ver o que che guste) y en transformaciones de tiempos verbales en el estilo indirecto.

  • Metáforas oracionales: estructuras comparativas usuales con ser y con estar (É rexo coma un buxo. É coma unha reuma. Está coma unha peneira); expresiones con verbos de cambio (Pórse coma a gra. Quedar dunha peza).


Yüklə 6,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   40




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin