Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR

Boz-ox (bugünkü Yozqat bölgəsi): bura daha əvvəl də qeyd etdiyimiz ki­mi, qara tatar deyilən monqolların başlıca məskəni idi. Teymurun qara ta­tar­ların çoxunu özü ilə birlikdə Türküs­tana aparmasından sonra XV əsrin ilk illərində boz-ox türk­mən­ləri, yəni dulqədirli eli ilə Hələb türkmənlərinə mən­­sub tə­şəkküllər çətinlik çəkmədən burada yurd saldılar. Aşağıda yö­rə­lər üzrə sadalanacaq oymaqlar arasında tatarlardan başqa yer­li təşəkküllər olub-olmadığını dəqiq surətdə təsbit etmək bu gün çox da mümkün deyildir.
Gədük. Qara yəhyalu, dəlu Əlilu, ağcalu (ən mühüm obası: hacılar), ağ­qo­yunlu (dulqədirlidən), şam bayatı (dulqədirlidən).
Qaradaş: əlibəylü, ağcalu, təcirlu (dulqədirlidən), qızıl qo­calu (başlıca oy­maqlarından biri: əlişarlu).
Ağ dağ: qaralu, qırxlu, hisar bəylu, qızıl qocalu, söklən (ən böyük oy­ma­ğı: saruxəlillu).
Boğazlayan: çiçəklu, qulağuzlu.
İli-su: tatar (monqol), arslan bəylu, ağcalu.
Sorğun: zakirlu, qızıl qocalu.

6. ATÇƏKƏNLƏR VƏ QONŞU OYMAQLAR

Marko Polonun dediyi kimi, türkmənlər Orta Anadoluda cins atlar yetiş­di­rirdilər. Xüsusilə Konya bölgəsindəki türk oy­maqları, Qaraman oğulları və Osmanlılar dövründə də hər yer­də əl-əl gəzilən atlar yetişdirməkdə da­vam etmişlər. Onlar əv­vəl­lər vergilərinin yerinə at verdikləri üçün atçəkən ad­­lanmış­lar. Osmanlı dövründə at vergisi nəqd ödənməyə başlanmışdır. At­çə­­kənlər əsasən Larəndə (Qaraman), Akşəhir və Qoçhisar gölü arasındakı böl­gədə yaşayırdılar. Bu bölgədə üç yörəyə, ya­xud idarə məntəqəsinə (qəza­ya) ayrılmışdı: Əski el, Turqut və Bayburt. Əski el Qoçhisar gölünün cənub tərəfindəki tor­paqları ehtiva edir. Bu yörənin mərkəzi Qoçhisar gölü sahilinə yaxın yerdəki Əski el kəndi olub bu gün də mövcuddur. Köhnə səlcuqlu ana yolu üzərində olan Eşməqaya kəndi və atçəkən bəy­lə­rinin yaşadığı yerlərdən idi ki, bu bəylərin nəsli zəmanə­mi­zədək gəlib çıxmışdır. Konya bölgəsin­də­ki məşhur «Eşmə­qa­yanın qovaqları kölgəli» adlı mahnı da son bəylərdən bi­ri üçün yazılmışdır. Akşəhirin şərq tərəfindəki torpaqlara, Bay­burd­da­ Qa­r­a­manın şimalındakı əraziyə Turqut deyilir. Aşağıda bu yö­rə­lərdəki və Qa­ra­man elinə bağlı digər bəzi yerlərdəki əsas oy­maqların adları verilmişdir. Bun­ların arasında adı çəki­lən Tatar və Cəlayir adlı oymaqlar qara tatarların qalıqların­dan­dır. Əsil at­çəkənlər, yəni Əski el, Turqut və Bayburt yörəsin­dəki oy­maqların Sultan Səlim dövründə vergi ödəyən miqdarı­nın cəmi 1080 ev idi.