Oktay salayev, RÖVŞƏn quliyev, Şahmurad məMMƏdov, İsmayil səFİyev həyat fəALİYYƏTİNİN

İlk tibbi yardımın göstərilmə qaydaları 
219 
Sıx toxunmuş lifləri olan çoxqatlı paltar orqanizmin ətrafındakı 
isti havanı qoruyub saxlayır. Donmadan qorunmaq məqsədilə 
üst-üstə bir neçə qat paltar geyinmək olar, lazım gəldikdə 
paltarlardan birini çıxarıb bədənin hərarətini tənzimləmək 
mümkündür. Qışda papaq geyinmək istiliyin başdan xaric 
olmasının qarşısını alır. 
İşə getməzdən əvvəl, iş vaxtı və işdən sonra çoxlu maye 
içmək lazımdır. Uzun müddət soyuqda qalanda əllərin şişərək 
göyərməməsi üçün onu ovuşdurmaq və mütləq əlcək geyinmək, 
ağrılar olduqda fəal şəkildə tərpətmək lazımdır. 
Sual və tapşırıqlar: 
1.
 
 Donvurma 
əlamətləri hansılardır 
2.Donvurmuş insana necə kömək olunur? 3. 
Donvurma zamanı bunları etmək qadağandır! 4. 
Neçə cür donvurma var? 
§ 34. ZƏHƏRLƏNMƏDƏ İLK TİBBİ YARDIM 
Zəhərlənmə
- orqanizmə zəhərlərin təsiri nəticəsində əmələ 
gələn patoloji vəziyyət. Zəhərlənməyə pis keyfiyyətli ərzaq və 
zəhərli bitkilər, məişətdə və istehsalatda tətbiq edilən müxtəlif 
kimyəvi maddələr, dərman preparatları və s. səbəb ola bilər. 
Zəhərlər orqanizmin müəyyən yerinə və ya ümumiyyətlə bütün 
orqanizmə təsir edə bilər. Bu, zəhərin xassəsindən və 
orqanizmə düşmə yolundan asılıdır. 
Bütün zəhərlənmə hallarında təxirəsalınmaz yardım zamanı
aşağıdakı tədbirlər görülür: 
- 
orqanizmdən zəhər olduqca tez kənar edilir; 
- 
orqanizmdə qalmış zəhər padzəhər (antidotlar) vasitəsilə 

---

İlk tibbi yardımın göstərilmə qaydaları 
220 
zərərsizləşdirilir
;
- 
t
ənəffüs və qan dövranının pozğunluqları ilə mübarizə 
aparılır. 
Zəhər ağızdan düşdükdə zəhərlənmənin baş verdiyi yerdə 
(evdə, istehsalatda) mədəni dərhal yumaq lazımdır, 
bağırsaqların da təmizlənməsi tövsiyə edilir ki, bu məqsədlə 
işlətmə dərmanı vermək, imalə etmək olar. Zəhər dəriyə və ya 
selikli qişaya düşdükdə dərhal mexaniki üsulla kənar 
edilməlidir. Dezintoksikasiya üçün həkimin təyinatına gör 
dərialtına və venaya qlükoza, natrium-xlorid, hemodez, 
poliqlükin və s. məhlulları yeridilir. Lazım gəldikdə 
sürətləndirilmiş diurez tətbiq edilir: eyni zamanda 3 - 5 l maye 
və tez təsiredici sidik artıran dərmanlar yeridilir. Zəhərin 
zərərsizləşdirilməsi üçün, zəhərlənmənin xarakterindən asılı 
olaraq spesifik antidotlardan - unitiol, metilen abısı və s. 
istifadə edilir. Tənəffüsün funksiyasının və qan dövranının 
bərpa olunması üçün oksigen, ürək-damar dərmanları, tənəffüs 
analeptikləri, aparat vasitəsilə tənəffüs də daxil olmaqla, süni 
nəfəsaldırma tətbiq edilir. 
Qida maddələri ilə zəhərlənmə qidalanmadan bir neçə saat 
sonra kəskin surətdə başlayaraq - ürək bulanması, bərk zəiflik, 
pis vəziyyət, qarınüstü nahiyədə köpmə və ağrı hiss edilir, çox 
keçmədən bol qusma baş verir və bu, xəstənin vəziyyətini bir 
qədər yüngülləşdirir. Qusma qarın işləməsi ilə müşayiət olunur, 
xəstənin qarnı tez-tez işləyir, ifrazat çox və duru konsistensiyalı 
olur, bəzən tərkibində selik görünür.
Eyni zamanda qarında sancı şəklində ağrılar baş verə bilər. 
Çox vaxt temperatur yüksəlir, başağrısı və bütün bədəndə ağrı 
hiss olunur. (şəkil 67) 
Təxirəsalınmaz yardım mədənin qida qalıqlarından tamamilə 
təmizlənənə, saf su çıxana qədər yoğun zondla yuyulması ilə 

---