Ondokuz mayis üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ DİNİ danişmanlik ve rehberlik anabiLİm dali meciTÖZÜ ve çevresinde yaşayan alevilerin sosyal ve diNİ yaşam açisindan incelenmesi

Tablo - Örneklem Grubunun Cinsiyete Göre Dağılımı

Cinsiyet	Sayı	Yüzde
Kadın	37	27,7
Erkek	98	72,3
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 27,7’si “kadınlardan” oluşmaktadır. “erkek” katılımcıların oranı ise % 72,3 düzeyindedir. Katılım dağılımındaki farkın sebepleri arasında erkek örneklem grubuna ulaşmanın daha kolay olması, okuma yazma oranlarının kadın katılımcılara göre iyi noktada olması ve sosyo-kültürel unsurların etkili olması kabul edilebilir.

2.2.Yaş

Kimliksel tutumlar bireyin yaş dönemine göre şekillenebilir. Farklı yaş grubunda bulunan bireyler, dinsel ve sosyal alanda diğer yaş gruplarına göre tutum sergileyebilirler. Alevi kimliği taşıyan bireylerin yaş gruplarına göre sosyal ve kültürel kazanımlarının görüş açılarına etkisini değerlendirebilmek adına yaş gruplarını veri analizinde kullanacağız.

Tablo - Örneklem Grubunun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

Yaş	Sayı	Yüzde
18-25	23	18,2
26-35	44	32,1
36-50	39	28,5
51 ve üzeri	29	21,2
Toplam	135	100

Katılımcıların % 18,2’si “18-28” yaşları arasında yer almaktadır. % 32,1 ile “26-35” yaşları arası katılımcılar çoğunluğu oluştururken, % 28,5 “36-50” yaşları grubu bu çoğunluğun ardından gelmektedir. Araştırmada “51 yaş ve üzeri” kişilerin oranı da % 21,2 olarak görülmektedir.

Araştırma da katılımcıların yaş düzenlemesine bakıldığında en küçük yaş olarak “18 yaş” kabul edilmesi araştırma da daha bilinçli şekilde cevaplandırılması isteğidir. “51 yaş ve üzeri” katılımcılar genel olarak köylerde yaşarken, “36-50 yaş” dağılımında bulunan kişilerin bir kısmı ilçe merkezinde bir kısmı ise köylerde yaşamını sürdürmektedir. “18-25 ve 26-35 yaş” arası örneklem grubu ise ağırlıklı olarak ilçe merkezinde yaşamaktadır.

2.3.İkamet Edilen Yer

Tablo - Örneklem Grubunun İkamet Ettiği Yerdeki Yıllara Göre Dağılımı

İkamet ettiğiniz yerde kaç yıldır bulunuyorsunuz?	Sayı	Yüzde
1 yıl	3	1,8
2-5 yıl	19	13,9
6-10 yıl	17	12,7
10 yıldan fazla	96	71,5
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların %71,5’i “10 yıldan fazla” Mecitözü ve köylerinde yaşarken, % 12,7 si “6-10 yıldır”, % 13,9’u “2-5 yıl”, % 1,8 oranında ise “1 yıldır” ikamet ettiğini belirtmektedir.

“10 yıldan fazla” seçeneğini işaretleyen katılımcılar daha çok köylerde yaşamını sürdürmekteyken diğer seçenekleri işaretleyen katılımcılar ağırlıklı olarak ilçede yaşadıklarını belirtmişlerdir.

2.4.Öğrenim Düzeyi

Kimlik oluşumunda eğitim, belki de en önemli etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim düzeyi arttıkça tutum ve davranışlarda farklılaşmaların olacağı şüphesizdir. Katılımcıların almış oldukları eğitim ile Alevilik inanç ve tutumlarına yönelik anlamlı ilişkiler olduğu düşünülmektedir.

Tablo - Örneklem Grubunun Öğrenim Düzeyine Göre Dağılımı

Öğrenim durumu	Sayı	Yüzde
Okur-yazar değil	5	3,6
Okur-yazar, okula gitmemiş	7	4,8
İlkokul 1-5	42	30,9
İlköğretim 1-8	21	15,8
Lise	35	26,1
Ön lisans	9	6,7
Lisans/Yüksek lisans	16	12,1
Toplam	135	100

Katılımcıların öğrenim ve okur-yazarlık durumlarına bakıldığında %3,6’sı “okur-yazar olmadığını” ifade etmiştir. Herhangi bir okula gitmediği halde “okuma ve yazmayı öğrenen” kişilerin oranı % 4,8 olarak gözükmektedir. ”ilkokul 1-5” ve “ilköğretim 1-8” öğrenim grubunun % 30,9 ve % 15,8 düzeyinde bulunması araştırmamızdaki öğrenim durumunun en çok katılımcı olduğunu göstermektedir. % 26,1 ile “lise” düzeyinde öğrenim gören katılımcıları % 6,7 ile “ön lisans”, %12,1 ile de “lisans-yüksek lisans” öğrenim düzeyi takip etmektedir.

Araştırmada yükseköğretim gören katılımcıların toplam oranının % 18,8 gibi düşük düzeyde olmasının nedenleri arasında anketin uygulandığı dönemde üniversite öğrencilerinin Mecitözü dışında bulunması kabul edilebilir. Yine yükseköğretim görüp farklı illerde kamu da çalışanlar olduğu hesaba katılmalıdır.

2.5.Medeni Durum

Bireylerin sosyal ve kimliksel ilişkileri, içinde bulundukları psiko-sosyal durumla bağlantılı olarak gelişebilir. Evli bir bireyin algıları ile boşanmış olan bireyin algıları arasında farklılıkların olabileceği açıktır. Katılımcıların medeni durumlarının Alevilik inanç ve tutumlarına etkisini önem arz etmektedir.


Tablo - Örneklem Grubunun Medeni Durumuna Göre Dağılımı

Medeni durumunuz?	Sayı	Yüzde
Evli	92	67,3
Bekâr	34	25,5
Dul	7	5,5
Boşanmış	2	1,8
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların %67,3’ü medeni durumunu “evli” olarak ifade ederken, % 25,5’i medeni durumunu bekâr olarak belirtmektedir. %5,5’i dul (eşi ölmüş), %1,8’i ise boşanmış olduğunu belirtmiştir. Boşanma oranın %1,8 olması evlilik kurumuna olan bağlılığın önemsendiği göstermektedir.

2.6. Mesleki Durum

Tablo - Örneklem Grubunun Meslek Gruplarına Göre Dağılımı

Meslek	Sayı	Yüzde
Çiftçi	28	20,6
Ev hanımı	20	15,2
Serbest meslek	15	10,9
Esnaf	14	10,3
Öğrenci	11	8,5
Emekli	8	5,5
İşçi	7	5,0
Memur	5	3,6
Öğretmen	3	2,4
Diğer	24	18
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların meslek tablosunu incelediğimizde % 20,6’sı “çiftçi, % 15,2 Ev hanımı, % 10,9’u “serbest meslek”, % 10,3’ü “esnaf”, % 8,5’i “öğrenci”, % 5,5’i “emekli”, % 5’i “işçi”, % 3,6’sı “memur”, % 2,4’ü “öğretmen”, % 18’i “diğer meslekler” şeklinde ifade ettiklerini görüyoruz.

2.7.Evlilik Yaşı
Tablo - Örneklem Grubunun Evlilik Yaşı Gruplarına Göre Dağılımı

Kaç yaşında evlendiniz?	Sayı	Yüzde
15-17 yaş	20	19,5
18-20 yaş	32	31,7
21-24 yaş	33	33,3
24 ve üzeri yaş	16	15,5
Toplam	101	100

Katılımcıların evlilik yaşları dağılımını incelediğimizde % 19,5’i “15-17” yaşları arasında evlendiğini belirtmektedir. “18-20” yaşları arasında evlenenlerin oranı % 31,7, “21-24” yaşları arasında evlenenler % 33,3 olarak ifade etmişlerdir. “24 ve üzeri” yaşlarda evlilik yapan katılımcı oranı ise % 15,5’dir.

2.8.Nikâh Türü
Tablo - Örneklem grubunun nikâh türüne göre dağılımı

Evliliğinizde hangi nikâh kıyıldı?	Sayı	Yüzde
Resmi	17	16,4
Dini	4	4,1
Dini (dede)	3	3,3
Hem resmi hem dini	67	66,4
Hem resmi hem de dede nikâhı	10	9,8
Toplam	101	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 66,4’ü evliliklerin de “hem resmi hem de dini” nikâhın yapıldığını belirtmişlerdir. % 16,4’ü sadece “resmi nikâh” yaptırdığını ifade etmesine karşın % 3,3 ve % 4,1 oranındaki katılımcıların sadece dede ve dini nikâh yaptırdıkları görülmektedir. Resmi nikâhın yanında dede nikâhının da kıyıldığını belirten katılımcı oranı ise % 9,8’dir.

%92.6 oranıyla resmi nikâhın kabul edilmesi aile kurumunun önemsendiğinin göstergesi olarak kabul edilebilir.

2.9.Sünnilerle Evli Yakınlık

Tablo - Örneklem Grubunun Sünnilerle Evli Yakınlarına Göre Dağılımı

Sünni birisiyle evli bir yakınınız var mı?	Sayı	Yüzde
Evet	95	70,3
Hayır	40	29,7
Toplam	135	100

Katılımcıların % 70,3’ü sünni biriyle evli yakınlarının olduğunu ifade ederken, % 29,7’si sünniler ile evli bir yakınlarının olmadığını belirtmişlerdir.

Örneklem grubunun “Sünni biriyle evlenmeyi nasıl karşılıyorsunuz?” tutum ölçekli sorusuna % 15,2 oranında katılımcı hayır seçeneğini işaretlerken, kararsız olduğunu ifade edenlerin oranı 22,4 şeklindedir. Bu duruma baktığımızda sünni birisiyle evliliğe sıcak bakmayan ailelerin akrabaları içerisinde sünni biriyle evlenenler azımsanamayacak sayıdadır.

2.10.Dini Kitaplar

Tablo 10- Örneklem Grubunun Evlerindeki Dini Kitaplara Göre Dağılımı

Evinizde ne tür dini kitaplar bulunmaktadır?	Sayı	Yüzde
Kur’an-ı Kerim ve İslam ile ilgili kitaplar	17	12,7
Kur’an-ı Kerim ve Alevilik ile ilgili kitaplar	48	35,2
Sadece Alevilik ile ilgili kitaplar	16	11,5
Hepsi	29	21,8
Hiçbiri	25	18,8
Toplam	135	100

Katılımcıların evlerinde bulunan dini yayınlarla ilgili dağılımda % 18,8’nin “hiçbir” dini yayın bulundurmadığını belirtmiştir. % 21,8 oranındaki katılımcı evlerinde “Kur’an-ı Kerim, İslami ve Alevilik ile ilgili yayınlardan” bulundurduğunu ifade etmişlerdir. % 11,5’i sadece “Alevilik ile ilgili” yayınları bulundururken, % 35,2’si hem “Kur’an-ı Kerim hem de Alevilik” ile ilgili yayınları bulundurduklarını aktarmışlardır. Evlerinde” Kur’an-ı Kerim ve İslam ile ilgili” kitap bulunduran katılımcı oranı ise %12,7 düzeyindedir.

Evinde Kur’an-ı Kerim bulunduran örneklem grubunun toplam oranı %69,7’dir. %18,8 oranında hiçbir kitap bulundurmuyorum ifadesi kullanan örneklem grubunu genel olarak okuma yazma bilmeyenlerin oluşturduğu düşünülmektedir.

2.11.Alevilik İle İlgili Bilgilerin Öğrenilmesi

Tablo 11- Örneklem Grubunun Alevilik İle İlgili Bilgilerin Öğrenilmesine Göre Dağılımı

Alevilik ile ilgili bilgileri kimden öğrendiniz?	Sayı	Yüzde
Ailemden	57	42,4
Kitaplardan	36	26,7
Dedelerden	19	13,9
Hepsi	23	17
Toplam	135	100

Katılımcıların %42,4’ü Alevilik ile ilgili bilgileri ailesinden öğrendiğini belirtirken, % 26,7’si kitaplardan öğrendiğini, dedelerden öğrenenlerin ise % 13,9’da kaldığını görmekteyiz. Bütün kaynaklardan öğrendiğini ifade eden katılımcıların oranı ise %17 olarak belirtilmiştir.

2.12.Dini Eğitim

Tablo 12- Örneklem Grubunun Dini Eğitim Aldığı Yere Göre Dağılımı

Dini eğitiminizi nerden aldınız?	Sayı	Yüzde
Anne-babadan	50	37
Alevi/Bektaşi büyüklerinden	26	19,4
Dini bir gruptan (Cemaat, tarikat vb.)	1	0,6
Resmi bir kurumdan (Cami, Kur’an Kursu, okul vb.)	35	26,1
Dini eğitim almadım	23	17
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 17’si “dini bir eğitim almadığını” ifade ederken, % 37’si dini eğitimi “aileden” aldığını belirtmiştir. % 26,1 oranındaki katılımcı resmi kurumlardan dini eğitim aldığını ifade etmiştir. Alevi/Bektaşi büyüklerinden dini eğitim aldığını belirten katılımcıların oranı % 19,4 olarak belirtilmiştir. % 0,6 oranında katılımcı dini eğitimini “dini bir gruptan” aldığını ifade etmişlerdir.

2.13.Kimlik Tanımlaması

Tablo 13- Örneklem Grubunun Dini Kimlik Olarak Kendini Tanımlamasına Göre Dağılımı

Kendinizi hangi inanç sistemi içerisinde görüyorsunuz?	Sayı	Yüzde
İslam (Sünni)	6	4,2
İslam (Alevi/Bektaşi)	119	87,9
Fikrim yok	5	3,6
Herhangi bir dini inanca sahip değilim	3	2,4
Diğer	2	1,8
Toplam	135	100

Katılımcılardan % 4,2’si kendini Alevi olarak görmediğini ifade ederken, % 87,9’u kimliğini Alevi/Bektaşi olarak belirtmiştir. % 3,6 oranındaki katılımcı kimlik konusunda fikir belirtmezken % 2,4’ü herhangi bir dine mensup olmadığını ifade etmiştir. Dini kimlik konusunda farklı görüş bildiren katılımcı oranı % 1,8’dir.

III. BÖLÜM
örneklem grubunun DERECELENDİRME sorularına verdiği cevaplara göre dağılımı ve yorumları

3.Örneklem Grubunun Tutumlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar

3.1.Alevi Olduğunu İfade Edebilme İle İlgili Tutumlar
Tablo 14- Alevi Olduğunu İfade Edebilme İle İlgili Tutumlar

Alevi olduğunuzu her ortamda rahatlıkla ifade edebiliyor musunuz?	Sayı	Yüzde
Evet, ifade edebiliyorum ama rahat değilim	43	31,6
Evet, rahatlıkla ifade edebiliyorum	70	51,9
Bazen gizliyorum	19	13,9
Çoğunlukla gizliyorum	3	2,5
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 51,9’u Alevi olduğunu “her ortamda rahat bir şekilde” ifade edebildiğini belirtmiştir. % 31,6’sı Alevi olduğunu ifade edebildiğini ama “ifade ederken rahat olmadığını” ifade etmiştir. Alevi olduğunu “bazen gizleyen” katılımcıların oranı % 13,9, “Çoğunlukla gizleyenler” ise % 2,5 düzeyindedir.

3.2.Sünni Birisiyle Evlilik İle İlgili Tutumlar
Tablo 15- Sünni Birisiyle Evlilik İle İlgili Tutumların Dağılımı

Sünni biriyle evlenmeyi nasıl karşılıyorsunuz?	Sayı	Yüzde
Olabilir, sadece kız alınabilir	15	10,9
Olabilir, sadece kız verilebilir	0	0
Hem kız alınabilir, hem de kız verilebilir	70	51,5
Hiçbir şekilde evlenilmemeli	20	15,2
Kararsızım	30	22,4
Toplam	135	100

Katılımcılardan % 51,5’i Sünni olanlara “hem kız verilebileceği hem de kız alınabileceği” görüşünü desteklerken % 15,2’si “Sünni olan biri ile evliliğe kesinlikte karşı” çıktığını belirtmiştir. % 10,9 oranında katılımcı Sünni olanlardan “sadece kız alınabileceği” görüşünü ifade etmesine karşın hiçbir katılımcı “sadece kız verilebilir” seçeneğini işaretlememişlerdir. “Kararsız” kalanların oranı ise % 22,4 düzeyindedir.

Araştırma da dikkat çekici bir unsur olarak da “sadece kız alınabilir” düşüncesinde olan örneklem grubunun kız alındığında aile saadetinde sorun yaşanmayacağı düşünülürken, kız verildiğinde Sünni erkeğin kadını değiştirmek istemesi nedeniyle aile saadetinde problemler çıkabileceği düşüncesinde olmalarıdır. Alevi erkeklerin Sünni kadına kendi görüşlerini empoze etmediklerini savunmaktadırlar.

3.3.Evlilikte Resmi Nikâhın Yanında Dini Nikâhın Yapılması Gerektiği İle İlgili Tutumlar

Tablo 16- Evlilikte Resmi Nikâhın Yanında Dini Nikâhın Yapılması Gerektiği İle İlgili Tutumların Dağılımı

Evlenirken resmi nikâhın yanında dini nikâh yaptırılır	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	56	41,2
Katılıyorum	50	37
Fikrim yok	10	7,3
Katılmıyorum	12	9,1
Hiç katılmıyorum	7	5,5
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 41,2’si “evlilikte resmi nikâhın yanında dini nikâh yaptırılır” görüşüne tamamen katılıyorum, % 37’si katılıyorum şeklinde cevap vererek % 78,2 oranında dini nikâha olumlu baktıklarını ifade etmişlerdir. Buna karşın % 5,5’i “hiç katılmıyorum”, % 9,1’i ise “katılmıyorum” diyerek dini nikâh tutumuna olumsuz yönde cevap vermiştir. Dini nikâhın gerekliliğine katılmayanların toplam oranı % 14,6’dır. % 7,3 oranındaki katılımcılar ise fikir belirtmemişlerdir.

3.4.Çocuklara İbadet Etmeyi Öğretmenin Gerekliliği İle İlgili Tutumlar
Tablo 17- Çocuklara İbadet Etmeyi Öğretmenin Gerekliliği İle İlgili Tutumların Dağılımı

Çocuklara ibadet etmeyi öğretmek gerekir	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	66	49,1
Katılıyorum	44	32,7
Fikrim yok	10	7,3
Katılmıyorum	11	7,9
Hiç katılmıyorum	4	3
Toplam	135	100

Katılımcıların % 49,1’i çocuklara ibadet etmeyi öğretmenin gerekliliğine “tamamen katılıyorum” şeklinde görüş belirtirken % 32,7’si “katılıyorum” ifadesini kullanmıştır. % 3’ ü hiç katılmamakta, % 7,9’ katılmamaktadır. Fikir belirtmeyen katılımcıların oranı ise % 7,3’dür.

“Çocuklara ibadet etmeyi öğretmek gereklidir” tutumunu toplamda % 81,8 gibi bir oranla kabul eden katılımcılar, Alevilikte ibadeti ne kadar çok önemsediklerinin dikkat çekici bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

Doğru bir din eğitiminden çocuklarının faydalanmalarını isteyen örneklem grubunun, onların dini eğitim konusunda kendilerinden daha ileri konumda olmalarını istedikleri düşüncesine ulaşılmıştır.

3.5.Rızkı Veren Allah’tır, Çocuk Sayısı Önemli Değildir Sözü İle İlgili Tutumlar