Ondokuz mayis üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ DİNİ danişmanlik ve rehberlik anabiLİm dali meciTÖZÜ ve çevresinde yaşayan alevilerin sosyal ve diNİ yaşam açisindan incelenmesi

ANKET FORMU

Bu anketin bulguları tamamen bilimsel amaçlarla kullanılacaktır. Sizden bir konuda görüşünüzü ifade etmeniz beklenmektedir. Durumunuza uygun olan seçeneğin önündeki paranteze (X) işareti koyunuz.

Oturduğunuz Köy-Mahalle …………………………..…………………………

1. 
   Cinsiyetiniz?
   

( ) Kadın ( ) Erkek

2. 
   Yaşınız (Lütfen yazınız)……………………………………..
   
3. 
   Şuan ikamet ettiğiniz yerde kaç yıldır bulunuyorsunuz?
   
4. 
   ( ) 1- Bir yıl ( ) 2- İki-Beş yıl
   

( ) 3- Altı- On yıl ( ) 4- On yıldan fazla

5. 
   Öğrenim durumunuz:
   

( ) 1- Okur-yazar değil ( ) 2- Okur-yazar- okula gitmemiş

( ) 3- İlkokul (1–5) ( ) 4- ilköğretim (1–8)

( ) 5- Lise ( ) 6- Ön lisans

( ) 7- Lisans/yüksek lisans

6. 
   Medeni durumunuz:
   

( ) 1- Evli ( ) 2- Bekâr ( ) 3- Dul ( ) 4- Boşanmış

7. 
   Mesleğiniz? Lütfen yazınız ……………………………….
   

8. 
   Kaç yaşında evlendiniz?
   

( ) 1- 15/17 arası ( ) 2- 18/20 arası

( ) 3- 21/24 arası ( ) 4- 24 ve daha ileri yaşta ( ) 5- Evlenmedim

9. 
   Varsa sahip olduğunuz çocuk sayısı?
   

Lütfen yazınız ……………………………….

10. 
    Evliliğinizde hangi nikâh kıyıldı?
    

( ) 1- Resmi ( ) 2- Dini

( ) 3- Dini (Dede) ( ) 4- Hem resmi hem dini

( ) 5- Hem resmi hem de dede nikâhı

11. 
    Dini eğitiminizi nereden aldınız?
    

( ) 1- Anne-babadan

( ) 2- Alevi-Bektaşi büyüklerinden

( ) 3- Dini bir gruptan (Cemaat, tarikat vb.)

( ) 4- Resmi bir kurumdan (Cami, Kur’an kursu, okul vb)

( ) 5- Dini eğitim almadım

12. 
    Kendinizi aşağıdaki inanç sistemlerinden hangisi içerisinde görüyorsunuz?
    

( ) 1- İslam (Sünni) ( ) 2- İslam (Alevi-Bektaşi)

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Herhangi bir dini inanca sahip değilim

( ) 5- Başka (Lütfen yazınız) ………………………………..

13. 
    Eğer kendinizi Alevi olarak tanımlıyorsanız, Alevi olduğunuzu her ortamda rahatlıkla ifade edebiliyor musunuz?
    

( ) 1- Evet, ifade edebiliyorum ama rahat değilim

( ) 2- Evet, rahatlıkla ifade edebiliyorum

( ) 3- Bazen gizliyorum

( ) 4 - Çoğunlukla gizliyorum

14. 
    Sünni biriyle evlenmeyi nasıl karşılıyorsunuz?
    

( ) 1-Olabilir, ama sadece kız alınabilir

( ) 2- Olabilir, ama sadece kız verilebilir

( ) 3- Hem kız alınabilir hem de kız verilebilir

( ) 4- Hiçbir şekilde evlenilmemeli

( ) 5- Kararsızım

15. 
    Sünni birisiyle evli bir yakınınız var mı?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır

16. 
    Evlenirken resmi nikâhın yanında dini nikâh yaptırılır.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum

( ) 5- Hiç katılmıyorum

17. 
    Çocuklara ibadet etmeyi öğretmek gerekir.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum

( ) 5- Hiç katılmıyorum

18. 
    Yaş itibariyle küçük olanların büyüklerine karşı saygılı davranması gerekir.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum ( ) 5- Hiç katılmıyorum

19. 
    Rızkı veren Allah’tır, çocuk sayısı önemli değildir.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum ( ) 5- Hiç katılmıyorum

20. 
    Dinen kadının başörtüsü kullanması gerekir.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum ( ) 5- Hiç katılmıyorum

21. 
    Birçok sosyal problem, dini kurallara yeterince uyulmadığı için çıkmaktadır.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum ( ) 5- Hiç katılmıyorum

22. 
    Televizyon ve radyodaki dini programları izlerim.
    

( ) 1- Sürekli izlerim ( ) 2- Belirli günlerde izlerim

( ) 3- Denk geldikçe izlerim ( ) 4- Çok nadir izlerim

( ) 5- Hiç izlemem

23. 
    Dini cemaatler, dini yaşama konusunda insanlara rehberlik etmektedirler.
    

( ) 1- Tamamen katılıyorum ( ) 2- Katılıyorum

( ) 3- Fikrim yok ( ) 4- Katılmıyorum ( ) 5- Hiç katılmıyorum

24. 
    Sizce Ali ’siz Alevilik olur mu?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır ( ) 3- Fikrim yok

25. 
    Alevilikle ilgili bilgileri kimden öğrendiniz?
    

( ) 1- Ailemden ( ) 2- Kitaplardan ( ) 3- Dedelerden ( ) 4- Hepsi

26. 
    Çocuklarınıza Alevi inanç ve tutumlarınızı öğretir misiniz?
    

( ) 1- Evet, çok iyi öğretirim ( ) 2- Evet, fırsat buldukça öğretirim

( ) 3- Kısmen öğretirim ( ) 4- Hayır, öğretmem

27. 
    Sizce Aleviliğin öğretilip yaşatılabilmesi için dedelere ihtiyaç var mıdır?
    

( ) 1- Evet, ihtiyaç var ( ) 2- Hayır, ihtiyaç yok ( ) 3- Fikrim yok

28. 
    Evinizde ne tür dini kitaplar bulunmaktadır?
    

( ) 1- Kur’an-ı Kerim ve İslam ile ilgili kitaplar

( ) 2- Kur’an-ı Kerim ve Alevilikle ilgili kitaplar

( ) 3- Sadece Alevilikle ilgili kitaplar

( ) 4- Hepsi

( ) 5- Hiçbiri

29. 
    Sizce Alevi dedeleri Aleviliği yeterince anlatabiliyorlar mı?
    

( ) 1- Evet, çok iyi anlatıyor ( ) 2- Evet, ama yeterli değil

( ) 3- Hayır, anlatamıyor ( ) 4- Kararsızım ( ) 5- Fikrim yok

30. 
    Sizce Cem evlerine ihtiyaç var mı?
    

( ) 1- Evet, ihtiyaç var ( ) 2- Hayır, ihtiyaç yok ( ) 3- Fikrim yok

31. 
    Sizce Cem evleri bir ibadethane midir?
    

( ) 1- Evet, ibadethanedir

( ) 2- Hayır, ibadethane değildir (değilse nedir)………………..………………

32. 
    Genel olarak Alevilerle Sünniler arasında sorunlar var mıdır?
    

( ) 1- Çözümsüz sorunlar var

( ) 2- Sorunlar var ama çözümsüz değil

( ) 3- Aralarında herhangi bir sorun yok

( ) 4- Fikrim yok

33. 
    Günlük hayatta Sünni komşu ve arkadaşlarınızla ilişkileriniz nasıldır.
    

( ) 1- İyi ( ) 2- Kötü ( ) 3- Orta ( ) 4- İlişkim yok

34. 
    Diyanet İşleri Başkanlığı hakkında ne düşünüyorsunuz?
    

( ) 1- Kaldırılmalı

( ) 2- Kaldırılmamalı fakat Alevilere temsil hakkı verilmeli

( ) 3- Bugünkü durumunu korumalıdır

( ) 4- Fikrim yok

35. 
    Okullarda zorunlu din dersi hakkında ne düşünüyorsunuz?
    

( ) 1- Doğru bir uygulama, değişikliğe gidilmeden aynen uygulanmalı

( ) 2- Doğru bir uygulama, ama Alevilikle ilgili bilgilere de yer verilmeli

( ) 3- Kaldırılmalı

( ) 4- Fikrim yok

36. 
    Okullarda Alevilikle ilgili seçmeli bir ders konulmasına nasıl bakıyorsunuz?
    

( ) 1- Okullarda ders olarak verilmesine gerek yok

( ) 2- Ayrı bir ders olarak değil de Din Kültürü dersinde konu olarak verilmelidir

( ) 3- Alevilik dersi zorunlu olmalıdır

( ) 4- Alevilik dersi seçmeli olarak verilmelidir

( ) 5- Fikrim yok

37. 
    Genel olarak bakıldığında sizce Alevilerin durumunda geçmişe oranla nasıl bir değişme olmuştur?
    

( ) 1- Daha iyi ( ) 2- Daha kötü

( ) 3- Herhangi bir değişme yok ( ) 4- Fikrim yok

38. 
    Sizce Alevi gençlerinin en büyük problemi nedir?
    

( ) 1- Eğitimsizlik ( ) 2- Maddi yetersizlik

( ) 3- Kendini ifade edememek ( ) 4- Diğer ………………………….

39. 
    Sizce Türkiye’nin en büyük problemi nedir?
    

( ) 1- Terör ( ) 2- Ekonomik sebepler

( ) 3- İnsan hakları ( ) 4- Alevi-Sünni ayrımı

( ) 5- Eğitim ( ) 6- Hepsi ………………………………

40. 
    Düşkünlük sistemini doğru buluyor musunuz?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Kısmen ( ) 3- Hayır

41. 
    Eğer cevabınız EVET ise aşağıdakilerden hangisini veya hangilerini yapanlar düşkün sayılmalıdır?
    

( ) 1- Zina edenler ( ) 2- Adam öldürenler

( ) 3- Sünnilerle evlenenler ( ) 4- Hepsi

42. 
    Köyünüzde veya çevrenizde Sünnilerle ilgili söylenen aşağıdaki kalıp sözlerden hangisi veya hangilerine katılmaktasınız?
    

( ) 1- Yezid ( ) 2- Şeriatçı

( ) 3- Yabancı ( ) 4- Hiçbiri

43. 
    Herhangi bir Alevi-Bektaşi derneğine üye misiniz?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır

44. 
    Musahibiniz var mı?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır

45. 
    İkrar verip görgüden geçtiniz mi?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır

46. 
    Aşağıda sayılan iman esaslarından hangisine veya hangilerine inanmaktasınız?(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
    

( ) 1- Allah’a ( ) 2- Meleklere

( ) 3- Kitaplara ( ) 4- Peygamberlere

( ) 5- Ahiret gününe ( ) 6- Kaza ve Kadere

( ) 7- Hepsine ( ) 8- Hiçbirine

47. 
    Hacı Bektaş’a ziyarete gittiniz mi?
    

( ) 1- Evet ( ) 2- Hayır

48. 
    12 İmamın isimlerini sayabiliyor musunuz?
    

( ) 1- Evet, tam olarak sırasıyla ( ) 2- Eksik veya yanlışlarım var

( ) 3- Hiç sayamıyorum

49. 
    Kur’an da emredilen hükümlerin ne kadarına inanıyorsunuz?
    

( ) 1- Tamamına ( ) 2- Çoğuna

( ) 3- Bir kısmına ( ) 4- Hiçbirisine

50. 
    Alevilik-Bektaşilik kelimesi sizce daha çok hangi anlama gelmektedir.
    

( ) 1- Ayrı bir Din ( ) 2- İslami bir mezhep veya tarikat

( ) 3- İslam’ın özü ( ) 4- Bir düşünce ve yaşama biçimi

( ) 5- Diğer ……………………………………………………………………
III. BÖLÜM

örneklem grubunun DERECELENDİRME sorularına verdiği cevaplara göre dağılımı ve yorumları
3.Örneklem Grubunun Tutumlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar

3.1.Alevi Olduğunu İfade Edebilme İle İlgili Tutumlar
Tablo 14- Alevi Olduğunu İfade Edebilme İle İlgili Tutumlar

Alevi olduğunuzu her ortamda rahatlıkla ifade edebiliyor musunuz?	Sayı	Yüzde
Evet, ifade edebiliyorum ama rahat değilim	43	31,6
Evet, rahatlıkla ifade edebiliyorum	70	51,9
Bazen gizliyorum	19	13,9
Çoğunlukla gizliyorum	3	2,5
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 51,9’u Alevi olduğunu “her ortamda rahat bir şekilde” ifade edebildiğini belirtmiştir. % 31,6’sı Alevi olduğunu ifade edebildiğini ama “ifade ederken rahat olmadığını” ifade etmiştir. Alevi olduğunu “bazen gizleyen” katılımcıların oranı % 13,9, “Çoğunlukla gizleyenler” ise % 2,5 düzeyindedir.

3.2.Sünni Birisiyle Evlilik İle İlgili Tutumlar
Tablo 15- Sünni Birisiyle Evlilik İle İlgili Tutumların Dağılımı

Sünni biriyle evlenmeyi nasıl karşılıyorsunuz?	Sayı	Yüzde
Olabilir, sadece kız alınabilir	15	10,9
Olabilir, sadece kız verilebilir	0	0
Hem kız alınabilir, hem de kız verilebilir	70	51,5
Hiçbir şekilde evlenilmemeli	20	15,2
Kararsızım	30	22,4
Toplam	135	100

Katılımcılardan % 51,5’i Sünni olanlara “hem kız verilebileceği hem de kız alınabileceği” görüşünü desteklerken % 15,2’si “Sünni olan biri ile evliliğe kesinlikte karşı” çıktığını belirtmiştir. % 10,9 oranında katılımcı Sünni olanlardan “sadece kız alınabileceği” görüşünü ifade etmesine karşın hiçbir katılımcı “sadece kız verilebilir” seçeneğini işaretlememişlerdir. “Kararsız” kalanların oranı ise % 22,4 düzeyindedir.

Araştırma da dikkat çekici bir unsur olarak da “sadece kız alınabilir” düşüncesinde olan örneklem grubunun kız alındığında aile saadetinde sorun yaşanmayacağı düşünülürken, kız verildiğinde Sünni erkeğin kadını değiştirmek istemesi nedeniyle aile saadetinde problemler çıkabileceği düşüncesinde olmalarıdır. Alevi erkeklerin Sünni kadına kendi görüşlerini empoze etmediklerini savunmaktadırlar.

3.3.Evlilikte Resmi Nikâhın Yanında Dini Nikâhın Yapılması Gerektiği İle İlgili Tutumlar
Tablo 16- Evlilikte Resmi Nikâhın Yanında Dini Nikâhın Yapılması Gerektiği İle İlgili Tutumların Dağılımı

Evlenirken resmi nikâhın yanında dini nikâh yaptırılır	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	56	41,2
Katılıyorum	50	37
Fikrim yok	10	7,3
Katılmıyorum	12	9,1
Hiç katılmıyorum	7	5,5
Toplam	135	100

Araştırmada yer alan katılımcıların % 41,2’si “evlilikte resmi nikâhın yanında dini nikâh yaptırılır” görüşüne tamamen katılıyorum, % 37’si katılıyorum şeklinde cevap vererek % 78,2 oranında dini nikâha olumlu baktıklarını ifade etmişlerdir. Buna karşın % 5,5’i “hiç katılmıyorum”, % 9,1’i ise “katılmıyorum” diyerek dini nikâh tutumuna olumsuz yönde cevap vermiştir. Dini nikâhın gerekliliğine katılmayanların toplam oranı % 14,6’dır. % 7,3 oranındaki katılımcılar ise fikir belirtmemişlerdir.

3.4.Çocuklara İbadet Etmeyi Öğretmenin Gerekliliği İle İlgili Tutumlar
Tablo 17- Çocuklara İbadet Etmeyi Öğretmenin Gerekliliği İle İlgili Tutumların Dağılımı

Çocuklara ibadet etmeyi öğretmek gerekir	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	66	49,1
Katılıyorum	44	32,7
Fikrim yok	10	7,3
Katılmıyorum	11	7,9
Hiç katılmıyorum	4	3
Toplam	135	100

Katılımcıların % 49,1’i çocuklara ibadet etmeyi öğretmenin gerekliliğine “tamamen katılıyorum” şeklinde görüş belirtirken % 32,7’si “katılıyorum” ifadesini kullanmıştır. % 3’ ü hiç katılmamakta, % 7,9’ katılmamaktadır. Fikir belirtmeyen katılımcıların oranı ise % 7,3’dür.

“Çocuklara ibadet etmeyi öğretmek gereklidir” tutumunu toplamda % 81,8 gibi bir oranla kabul eden katılımcılar, Alevilikte ibadeti ne kadar çok önemsediklerinin dikkat çekici bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

Doğru bir din eğitiminden çocuklarının faydalanmalarını isteyen örneklem grubunun, onların dini eğitim konusunda kendilerinden daha ileri konumda olmalarını istedikleri düşüncesine ulaşılmıştır.

3.5.Rızkı Veren Allah’tır, Çocuk Sayısı Önemli Değildir Sözü İle İlgili Tutumlar
Tablo 18- Rızkı Veren Allah’tır, Çocuk Sayısı Önemli Değildir Sözü İle İlgili Tutumların Dağılımı

Rızkı veren Allah’tır, çocuk sayısı önemli değildir	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	33	24,2
Katılıyorum	25	18,8
Fikrim yok	7	5,5
Katılmıyorum	42	30,9
Hiç katılmıyorum	28	20,6
Toplam	135	100

Katılımcılara yöneltilen rızkı veren Allah’tır, çocuk sayısı önemli değildir sözü ile ilgili tutumlarda % 24,2’si tamamen katılmakta, % 18,8’i katılmaktadır. Buna karşın % 20,6’sı hiç katılmamakta, % 30,9’u katılmamaktadır. Fikir belirtmeyen katılımcıların oranı % 5,5’dir.

3.6.Dinen Kadının Başörtüsü Kullanması Gerektiği İle İlgili Tutumlar
Tablo 19- Dinen Kadının Başörtüsü Kullanması İle İlgili Tutumların Dağılımı

Dinen kadının başörtüsü kullanması gerekir	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	14	10,3
Katılıyorum	29	21,8
Fikrim yok	26	19,4
Katılmıyorum	40	29,1
Hiç katılmıyorum	26	19,4
Toplam	135	100

Katılımcılardan “Dinen kadının başörtüsü kullanması gerekir” konusunda % 19,4’ü hiç katılmamakta, % 29,1’i katılmamaktadır. Tamamen katılıyorum diyenlerin oranı % 10,3, katılıyorum şeklinde ifade edenler ise % 21,8’dir. % 19,4 oranındaki katılımcı ise konu hakkında fikir sahibi olmadığını beyan etmiştir.

3.7.Sosyal Problemlerin Dini Kurallara Yeterince Uyulmadığı İçin Çıktığı İle İlgili Tutumlar
Tablo 20- Sosyal Problemlerin Dini Kurallara Yeterince Uyulmadığı İçin Çıktığı İle İlgili Tutumların Dağılımı

Sosyal problemler dini kurallara uyulmadığı için çıkmaktadır	Sayı	Yüzde
Tamamen katılıyorum	17	13,3
Katılıyorum	48	35,2
Fikrim yok	16	11,5
Katılmıyorum	35	26,1
Hiç katılmıyorum	19	13,9
Toplam	135	100

“Sosyal problemler dini kurallara uyulmadığı için çıkmaktadır” konusunda, araştırmada yer alan katılımcılardan % 13,9’u hiç katılmamakta, % 26,1’i katılmamaktadır. % 11,5 arasında katılımcı fikir belirtmemiştir. Tamamen katılmaktayım diyenlerin oranı % 13,3 iken katılmaktayım diyenlerin oranı % 35,2’dir.

3.8.Ali ’siz Alevilik Olur Mu? Sorusuna Yönelik Tutumlar
Tablo 21- Ali ’siz Alevilik Olur Mu? Sorusuna Yönelik Tutumların Dağılımı

Ali ’siz Alevilik olur mu?	Sayı	Yüzde
Evet	8	6,1
Hayır	119	87,9
Fikrim yok	8	6,1
Toplam	135	100

Katılımcıların “Ali ’siz Alevilik olur mu?” konusundaki tutumlarında % 87,9’u “hayır” diyerek cevaplandırırken % 6,1’i “evet” ifadesini kullanmışlardır. % 6,1 oranını fikir belirtmeyen katılımcılar oluşturmaktadır.