Onuncu kalkinma plani

ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI

1. 
   Programın Amacı ve Kapsamı
   

Türkiye, son yıllarda enerji verimliliği alanında kaydettiği ilerlemelere rağmen, gelişmiş ülkelere kıyasla “enerji yoğun” ekonomilerden biridir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve Eurostat verilerine göre, ülkemizde enerji yoğunluğu OECD ve AB-27 ortalamalarının üzerindedir.

Türkiye’nin gelişmiş ülkelere kıyasla yüksek olan enerji yoğunluğunun düşürülmesi ve enerji verimliliği alanında iyileştirmeler yapılması sürdürülebilir kalkınma açısından önem arz etmektedir. 2012 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Strateji Belgesi (2012-2023), enerji verimliliği alanında yapılması gereken çalışmalara ışık tutan bir niteliğe sahiptir. Bu programla seçilmiş bazı sektör ve alanlarda enerji verimliliğini iyileştirmeye yönelik çalışmalar yürütülmesi, mevcut bazı uygulamaların yaygınlaştırılması, örnek uygulamaların duyurularak kamuoyu bilincinin yükseltilmesi ve nihayetinde talep tarafı yönetimine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.

2. 
   Program Hedefleri
   

• 
  2011 yılı sonunda, iklim düzeltmeli ve 2000 yılı dolar fiyatlarıyla 0,2646 TEP/1000 dolar olarak gerçekleşen Türkiye’nin birincil enerji yoğunluğunun, 2018 sonunda 0,243 TEP/1000 dolar değerinin altına indirilmesi
  
• 
  2018 yılına kadar kamu binalarındaki enerji tüketiminin, 2012 yılı baz alınmak suretiyle belirlenecek göstergeler düzeyinde ve verimlilik artışı uygulamaları ile yüzde 10 düşürülmesi
  

3. 
   Performans Göstergeleri
   

• 
  Birincil enerji yoğunluğu
  
• 
  Referans senaryoya göre enerji tüketimindeki azalma
  
• 
  Kamu binalarının enerji tüketimindeki azalma
  

4. 
   Program Bileşenleri
   

1. 
   Bileşen: Enerji Verimliliğine Yönelik İdari ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi
   

• 
  Enerji verimliliği çalışmalarının, idari ve mali açıdan güçlü, yatay sektörlerde çalışmalar yapabilecek şekilde yapılandırılmış tek bir çatı altında toplanması ve farklı sektörlere yönelik politika ve uygulamalar arasında entegrasyonun sağlanması
  
• 
  Enerji verimliliği alanında istatistik, ölçme-değerlendirme ve izlemeye yönelik bir mekanizma oluşturulması
  

2. 
   Bileşen: Enerji Verimliliği Çalışmalarının ve Projelerinin Finansmanı İçin Sürdürülebilir Mali Mekanizmaların Geliştirilmesi
   

• 
  Uygulanmakta olan mali teşviklerin etkinleştirilmesi ve yaygınlaştırılması
  
• 
  Yatırım yapmayı özendirici ilave mali tedbirler alınması, bu alandaki finansman imkânlarının belirli bir disiplin içinde kullanımı için mekanizmalar geliştirilmesi
  

3. 
   Bileşen: Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması
   

• 
  Sanayide harcanan elektriğin yüzde 70’den fazlasını tüketen düşük verimli AC elektrik motorlarının daha yüksek verimli olanlarıyla değiştirilmesi
  
• 
  KOBİ'lerin enerji verimliliği konusundaki eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetlerinin desteklenmesine yönelik mekanizmaların iyileştirilmesi
  

4. 
   Bileşen: Binalarda Enerji Verimliliğinin İyileştirilmesi
   

• 
  Proje sonrasında sağlanan tasarruflarla geri ödemeye imkân veren enerji performans sözleşmesi (EPS) borçlanma modeli dâhil olmak üzere, çeşitli finansman yöntemleriyle kamu binalarındaki enerji verimliliği yatırımlarının yaygınlaştırılması
  
• 
  Yalıtımı düşük ve/veya yetersiz yalıtıma sahip eski binalarda, binayı çevreleyen dış yapı zarfının ve ısıtma sistemlerinin yürürlükteki standartları sağlayacak şekilde ısı yalıtımlı niteliğe dönüştürülmesi
  

5. 
   Bileşen: Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılması
   

• 
  Ulaşımda toplu taşımanın, küçük motor hacimli, elektrikli ve hibrit araç kullanımının yaygınlaştırılması, uygun yerleşim yerlerinde akıllı bisiklet şebekeleri kurulması ve trafiğe kapalı yaya yolları oluşturulması
  
• 
  Kamuda düşük yakıt tüketimi olan taşıt kullanımının yaygınlaştırılması
  

6. 
   Bileşen: Elektrik Üretiminde Yerinden Üretimin, Kojenerasyon ve Mikrokojenerasyon Sistemlerinin Yaygınlaştırılması
   

• 
  Kömür yakıtlı mevcut termik santrallerin atık ısılarından bölgesel ısıtma ve tarımsal faaliyetlerde yararlanmak için projeler geliştirilmesi
  
• 
  Sanayide atık ısılardan elektrik üretiminin yaygınlaştırılması, atık ısı enerjisi satışları için piyasa oluşturulması, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon uygulamalarının yaygınlaşması için bu tesislerin kurulumunu özendirici tedbirler alınması
  

5. 
   Koordinatör ve Sorumlu Kurum/Kuruluşlar
   

Genel Koordinatör: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Bileşenlerden Sorumlu Kurum/Kuruluş

1. 
   Bileşen: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
   
2. 
   Bileşen: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
   
3. 
   Bileşen: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
   
4. 
   Bileşen: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
   
5. 
   Bileşen: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
   
6. 
   Bileşen: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
   

1. TARIMDA SU KULLANIMININ ETKİNLEŞTİRİLMESİ PROGRAMI

1. 
   Programın Amacı ve Kapsamı
   

Su kaynaklarının etkin kullanımı ve yönetimi, sürdürülebilir kalkınma ve gıda güvenliği için önem taşımaktadır.

Ülkemiz toplam 112 milyar m³ ve kişi başına 1.500 m³ düzeyinde toplam tüketilebilir su potansiyeli ile su kısıtı yaşayan bir ülke konumundadır. Diğer taraftan, bu potansiyel içinde 44 milyar m³’e ulaşan toplam kullanımın yüzde 73’ü tarım sektöründe gerçekleşmektedir.

Bu programla tarımda su kullanımının etkinleştirilmesinden başlanarak ülke çapında ve havza bazında iklim şartları, yanlış ve aşırı su kullanımından kaynaklanan veya kaynaklanması beklenen sorunların çözümü amaçlanmaktadır.

2. 
   Program Hedefleri
   

• 
  DSİ tarafından geliştirilen sulama tesislerinde, su tasarrufu sağlayan tarla içi modern sulama yöntemlerinin (damlama ve yağmurlama) uygulandığı alanın toplam sulama alanı içindeki payının Plan döneminde yüzde 20’den yüzde 25’e yükseltilmesi
  
• 
  Plan döneminde, DSİ sulamalarında yüzde 62 olan sulama oranının yüzde 68’e, yüzde 42 olan sulama randımanının ise yüzde 50’ye çıkarılması
  
• 
  Su tasarrufu sağlayan toplam modern sulama sistemi sayısının Plan döneminde her yıl yüzde 10 oranında artırılması
  
• 
  Yeraltı suyu kullanımının Plan dönemi boyunca yüzde 5 düşürülmesi
  

3. 
   Performans Göstergeleri
   

• 
  Sulama randımanı
  
• 
  Sulama oranı
  
• 
  Modern sulama yöntemleriyle sulanan alanların büyüklüğü
  
• 
  Yer altı suyu kullanım miktarı
  
• 
  Düzenlenen sulama eğitimlerine katılan çiftçi sayısı
  
• 
  Ticari hale gelen kuraklığa dayanıklı ürün çeşidi sayısı
  
• 
  Sulama alanlarında toplulaştırılan arazi büyüklüğü
  
• 
  Sulama amaçlı kurulan örgütlerin bütçe yeterlilik oranı
  
• 
  Yer altı ve yer üstü su kaynaklarında nitrat kirliliği gözlenme oranı
  

4. 
   Program Bileşenleri
   

1. 
   Bileşen: Mevcut Sulama Altyapısının Modernizasyonu ve Etkinliğinin Artırılması
   

• 
  Eskiyen kanal ve şebekelerin belirlenecek öncelikler dâhilinde yenilenmesi ve kapalı sisteme geçilmesi
  
• 
  Suyu tasarruflu kullanan modern sulama yöntemlerinin (damlama ve yağmurlama) mevcut ve yeni gerçekleştirilecek küçük sulama işlerinde yaygınlaştırılması
  
• 
  Sulamada yeni tekniklere ilişkin Ar-Ge çalışmalarının ve yeni uygulamaların artırılması
  
• 
  Arazi toplulaştırmasının sulama alanlarında hızlandırılması ve şebeke dağıtımında etkinliğin artırılması
  
• 
  Sulama yatırımlarında cazibeli ve düşük pompajlı sulamaların öncelikle tamamlanması
  

2. 
   Bileşen: Suyun Bilinçli Kullanımı İçin Tarım Üreticilerine Yönelik Eğitim ve Yayımın Artırılması
   

• 
  Suyu tasarruflu kullanan sistemlerin tarımsal üretimde doğru kullanımı için eğitim ve yayım faaliyetlerinin artırılması
  

3. 
   Bileşen: Destekleme Politikalarının Su Kısıtı Esas Alınarak Gözden Geçirilmesi
   

• 
  Destekleme politikalarının geliştirilmesinde bölgesel su kısıtı ve çevrenin korunması unsurlarının göz önüne alınması
  
• 
  Kuraklığa dayanıklı ürün çeşitleri geliştirilmesinin desteklenmesi
  
• 
  Bölgelere göre ürün deseni değişikliklerinin özendirilmesi
  
• 
  Destekler verilirken sularda tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğin izlenmesi, izleme sonuçlarının değerlendirilmesi ve kirliliğin önlenmesi kriterlerinin dikkate alınması
  

4. 
   Bileşen: Su Havzaları Bazında Su Bütçesi Çalışmaları Yapılması
   

• 
  Suyun bölgesel kısıtlar dikkate alınarak fiyatlandırılması ve fiyatların uygulamaya geçirilmesi
  
• 
  Tarımsal su kullanımında tasarrufa yönelik yeni politikaların havza bazında yürürlüğe konulması
  
• 
  Sulamada yeraltı sularının kullanımının sınırlandırılması ve kayıt altına alınması
  

5. 
   Bileşen: Sulamada Kurumsal Yapıların Etkinleştirilmesi
   

• 
  Tarımsal üretim ve sulama altyapısına yönelik destek veren ve politikayı belirleyen kurumlar arasında işbirliği ve eşgüdümün geliştirilmesi
  
• 
  Sulama amaçlı kurulan örgütlerin borç yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeleri için idari kapasitelerinin ve kamu denetim sistemlerinin güçlendirilmesi
  

5. 
   Koordinatör ve Sorumlu Kurum/Kuruluşlar
   

Genel Koordinatör: Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Bileşenlerden Sorumlu Kurum/Kuruluş

1. 
   Bileşen: Orman ve Su İşleri Bakanlığı
   
2. 
   Bileşen: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
   
3. 
   Bileşen: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
   
4. 
   Bileşen: Orman ve Su İşleri Bakanlığı
   
5. 
   Bileşen: Orman ve Su İşleri Bakanlığı
   

1.