O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovalar vazirligi

Kraterlar ehtiyotsiz va bexosdan payvandlash natijasidir. Krater o'rnida chokning qalinligi keskin pasayadi, bu esa payvandlangan birikmaning mustahkamligini pasayishiga olib keladi. Dinamik yuk ta'sirida chokning yo'q qilinishi deyarli har doim krater bilan boshlanadi, shuning uchun krater muhrlangan bo'lishi kerak.
Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish uchun choklar texnologik plankalarda boshlanadi va tugatiladi, shu bilan birga chokning hisoblangan uzunligi birikma elementlarning uzunligiga teng ravishda olinadi. Texnologik plankalar chok payvandlanganidan keyin kesiladi va chok jilvirlanadi.



36–rasm. Payvandlangan birikmalarni tayyorlash: a – ildizni payvandlash; b – payvandlanmaganlik va chok krateri hosil bo`lishi; c – texnologik plankalar bo'yicha chokni bajarishi; 1– chok ildizi payvandlanmaganligi; 2 – chok ildizini payvandlash; 3 – texnologik plankalar : l – chok uzunligi ; l _chok – chokning hisoblangan uzunligi

Past sifatli payvand qismlarining mavjudligi hisob–kitoblarda payvand choki uzunligini biriktiriladigan elementlarning uzunligiga nisbatan qisqartirish orqali hisobga olinadi. Uchma–uch payvand birikmaning uzunligi biriktirilgan elementlarning ikkita qalinligiga, burchak choklarda – 10 mm ga qisqartiriladi.

2.5 Qo`la yoyli payvandlash rejimlarini hisoblash

Amaliy mashg'ulotlarni o'tkazish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalar 5320300 texnologik mashina va jixozlar (mashinasozlik va metallarga ishlov berish) ixtisosligining kunduzgi, kechki va sirtqi bo'lim talabalari uchun mo'ljallangan va "Eritib payvandlash texnologiyasi va jixozlari" ifani bo'yicha amaliy mashg'ulotlar va kurs ishi (loyiha) ning «Payvandlash rejimlarini hisoblash» bo'limiga mo'ljallangan.

Ushbu qo'llanmada quyidagi payvandlash turlarining rejimlarini hisoblash usullari keltirilgan:
– qo'lda yoy bilan qoplangan elektrodlarda;
– karbonat angidrid muhitida mexanizatsiyalashgan va avtomatik;
– avtomatik va yarim avtomatik flyus ostida yoyi;
– payvand birikmalarning uchma–uch va burchak choklarini elektroshlakli payvandlash.

1. 
   Umumiy qoidalar
   

"Payvandlash rejimlarini hisoblash" bo'limini tavsiflashda quyidagilarni bajarish lozim:

a) payvandlash turining payvandlangan konstruktsiyasini ishlab chiqarish uchun qabul qilingan rejimning ta'rifini bering;
b) tanlangan turdagi payvandlash rejimining asosiy va qo'shimcha parametrlarini sanab o'ting;
v) misol tariqasida payvand konstruktsiyaning uchma–uch yoki burchak chokini payvandlash rejimini hisoblashni keltiring, buning uchun tanlangan payvandlash turi uchun GOST bo'yicha birikma turiga muvofiq ushbu birikmaning eskizini tuzing.
Flyus ostida hosil qilinadigan payvandlash asosiy turlari GOST 8713–79 «Flyus ostida payvandlash, payvand birikmalar. Asosiy turlari, konstruktsion elementlari va o'lchamlari» tomonidan tartibga solinadi.
Himoya gazli muhitda bajariladigan birikmalarning asosiy turlari ham GOST 14771–76 – «Payvand birikmalarning choklari. Himoya gazlarida elektr yoyli dastaki payvandlash. Asosiy turlari va konstruktsion elementlari».
Elektr shlakli payvandlash orqali amalga oshiriladigan birikmalarning asosiy turlari GOST 15164–78 – "Elektroshlakli payvandlash. Payvand birikmalar. Asosiy turlari, konstruktsion elementlari va o'lchamlari.
Qo'lda yoyli payvandlash yo'li bilan bajariladigan birikmalarning asosiy turlari GOST 5264–80 – «Qo'lda yoyli payvandlash. Payvand birikmalar. Asosiy turlari va konstruktsion elementlari» tomonidan tartibga solinadi.
Payvandlash rejimlarini hisoblash natijalari jadvalga kiritilishi kerak.

2.