O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. S. Razikov

10. 3. Gaz ballonli transport vositalariga
qoʻyiladigan talablar 
 
Gaz ballonli avtomobillar bir qator maxsus talablarga javob 
berishi kerak.
Haydovchi kabinasiga oʻrnatilgan barcha jihozlar, quvurlar 
va klapanlar tizimdan gaz oqib chiqmasligi uchun muhrlangan 
boʻlishi kerak. Avtomobilga oʻrnatilgan ballonlar qizil rangga 
boʻyalgan boʻlishi, parametrlari koʻrsatilgan jadval, muhr, roʻy-
xatga olish sanasi, oʻtkazilgan va keyingi sinovlar vaqti va "Pro-
pan-butan" (yoki boshqa gaz) va "Yonuvchan" yozuvlari bilan 
jihozlanadi.
Ishlash uchun faqat sinovlardan oʻz vaqtida oʻtgan 
ballonlarga ruxsat beriladi. Sinov shuningdek, reduktor qutisi, 
reduktor qutisi moslamasi, ventil va xavfsizlik klapanini oʻz 
ichiga oladi. Avtomobillarga gazni faqat gaz quyish shoxobcha-
larida yoki maxsus gaz quyish shoxobchalarida quyish kerak. 
Bunday holda, silindr umumiy hajmning 90% dan koʻp boʻl-
magan suyultirilgan gaz bilan toʻldiriladi. Yoqilgʻi quyish payti-
da dvigatel oʻchirilgan boʻlishi kerak. Yoqilgʻi quyish paytida 
siz ehtiyot boʻlishingiz va shaxsiy ehtiyot choralariga rioya 
qilishingiz zarur. Chunki suyultirilgan gaz tanaga tushsa kuchli 
bugʻlanish tufayli, sovutishga olib kelishi mumkin.
Kontaktni yoqishdan, dvigatelni ishga tushirishdan yoki 
elektr yoritish moslamalarini yoqishdan oldin dvigatel boʻlin-
masidan gazni ventilyatsiya qilish uchun kapotni bir muncha 
vaqt ochiq ushlab turish, soʻngra gaz uskunalari, quvurlar va 
ulanishlarning yaroqliligini tekshirish zarur.
Gaz ballonli transport vositalariga texnik xizmat koʻrsatish 
va ta’mirlash karbyurator va dizel dvigatellari boʻlgan transport 
vositalaridan alohida amalga oshiriladi.
Avtomobillar liniyaga chiqarilishdan oldin har kuni nazorat 
punktlarida gaz uskunasi tekshirilishi va xizmat koʻrsatishga 
yaroqliligi tekshiriladi. Gaz uskunalarini ta’mirlash va sozlash 

---

113 
sexlarida aniqlangan nosozliklar bartaraf etiladi. Gaz ballonli 
transport vositalarining notoʻgʻri gaz uskunalari bilan ishlashiga 
va gaz sizib chiqishiga, shuningdek, nosoz uskunalari boʻlgan 
binolarga avtotransport vositalarining kirishiga yoʻl qoʻyilmaydi.
Gaz ballonli avtomobilni texnik xizmat koʻrsatish uchun 
qoʻyganda ventilni yopish, ta’minot tizimidagi barcha gazni 
chiqarish va keyin oʻt jldirgichni oʻchirish kerak. Avtomobilni 
gaz ballonlarning ochiq klapanlari bilan uzoq vaqt davomida 
qoldirish taqiqlanadi. Gaz ballonli transport vositalarini kapital 
ta’mirlash uchun topshirishda birinchi navbatda barcha gazni 
toʻliq chiqarish, ballonlarni yechib olish va saqlash uchun 
topshiriladi.
Uskunalarga texnik xizmat koʻrsatish (kundalik bundan 
mustasno), rejali ta’mirlash va diagnostika bilan bogʻliq barcha 
turdagi ishlar alohida maxsus jihozlangan xonada bajarilishi 
kerak. Gazli transport vositalari umumiy liniyalar boʻylab faqat 
benzinda harakatlanishi kerak. Gazsimon yoqilgʻida ishlash 
taqiqlanadi. Gaz ballonli transport vositasida yongʻin sodir 
boʻlganda dvigatel ishlayotgan vaqtda asosiy va ventil klapan-
larni yopish, tirsakli val aylanishlar sonini oshirish va tizimida 
ventildan karbyuratorgacha qolgan gazni tez ishlatib yuborish, 
yongʻinni karbonat angidrid va kukunli oʻt oʻchirgichlar, qum 
yoki suv oqimi bilan oʻchirish, gaz silindriga koʻp miqdorda suv 
sepish kerak boʻladi.