tizimini takomillashtirish maqsadida “O’z havo yo’llari” milliy vaiakompaniyasi
(1992 28-yanvar) “O’z Avtomobil transport” (O’zavtotrans) davlat aksionerlik
korporatsiyasi (1993 8 – yanvar. 1998 – y. 11 – iyuldan O’zbekiston Avtomobil
va daryo tarnsport agentligi); “O’zbekiston temir yo’llari” davlat aktsionerlik
kompaniyasi (1994 7 – noyabr) va boshqa idoralar tashkil etildi.
2.1. Temir yo’l transporti.
Temir yo’l transportining
boshqa transport
turlariga nisbatan yana bir afzalligi shundan iboratki, bu transport atrof muhitga
kam zarar etkazadi, uning yuk va yo’lovchilar tashish
qobiliyati juda yuqori
bo’lib, ob – havo injiqliklari bilan deyarli bog’liq emas va muntazam ravishda
harakatda bo’ladi. Bu bilan u avtomobil va ayniqsa havo transportidan katta farq
qiladi.
O’zbekistonda temir yo’llar qurish o’zining ma’lum tarixiga ega. Mamlakat
hududida birinchi temir yo’l 1999 yilda Farob stantsiyasidan Samarqand
shahrigacha qurilgan bo’lib, u Turkmanboshi (sobiq Krasnovodsk shahri) –
Chorjuy teminr yo’l tarmogining davomi edi. Uning qurilishi keyinchalik davom
ettirilib, 1899 yili Andijon va Toshkent shaxrigacha etkazilgan edi.
İkkinchi jahon urushigacha bo’lgan davrda ham mamalakat hududida qator
temir yo’l tarmoqlari qurilgan. Ularga Farg’ona – Quvasoy, Asaka – Shahrixon,
Qorasuv - O’sh, Uchqurg’on - Toshko’mir, Andijon – Tentaksoy kabilar kiradi.
O’rta
Osiyoning, shu jumladan, O’zbekistonning ijtimoiy – iqtisodiy
taraqqiyotida 30 – yillarda qurilgan, uzunligi 1400 km dan ziyod bo’lgan Turksib
(Turkiston – Sibir) temir yo’l magistralining bunyod etilishi o’z davrida muhim
hamiyatga ega bo’ladi.
İkkinchi jahon urushining og’ir yillarida temir yo’llar
qurilishi va ishga
tushirilishi muhim ishlarni bajarish imkoniyatini berdi. Dushman egallab olgan
joylardan unlab sanoat korxonalarini Respublikamizga ko’chirib kelinishi,
urushga jalb qilinganlarni qurol – yarog’lar, turli oziq – ovqat mahsulotlari, kiyim
– kechak va boshqa yuklarni etkazishda temir yo’l transporti katta xizmat qildi.
Ana shu davrda temir yo’l tarmoqlarini bevosita sanoat korxonalariga
yaqinlashtirish muhim edi. Masalan, yirik Angren ko’mir havzasiga temir yo’l
tarmog’i o’tkazildi. Chirchiq shahridagi o’z davri uchun ulkan bo’lgan va
keyinchalik yirik kimyo korxonasiga aylangan elektrokimyo kombinatiga yo’llar
qurildi.
Urush tugab tinch davr boshlangan yillarda
mamlakatning mavjud temir
yo’llarini qaytadan tiklash va yangi temir yo’l tarmoqlarini qurish, zarur texnika
bilan ta’minlash evaziga transportning bu turi rivojlandi. Chunonchi, urushdan
keyingi yillarda Mirzacho’l, Qarshi cho’li, Amudaryoning quyi qismida qo’riq
erlarni o’zlashtirish bo’yicha katta ishlar olib borildi.
Dostları ilə paylaş: