Xəstəlikləri” fənni Giriş. Dişlərin və ağız boşluğu selikli qişasının anatomo- fizioloji xüsusiyyətləri haqqında qısa məlumat

Leykoplakiya
 
Etiologiya  
Endogen 
faktorlar, 
sistem 
xəstəliklər, 
şəkərli 
diabet, 
hipovitaminozlar, 
endokrin 
patologiyalar  
Leykoplakiyanı 
yaradan 
etioloji 
faktorlar  
Ən  əsas-siqaretin  tüstüsü,  kimyəvi 
qıcıqlandırıcılar,  spirtli  içki,  külək, 
günəş 
şüası, 
professional 
zərəredicilər  
Zədə elementi  
Ləkə, buynuzlaşmış yastıcıqlar  
Formalar  
Tappeyner 
leykoplakiyası, 
yastı 
leykoplakiya,  verrukoz  leykoplakiya, 
eroziv-xoralı forma  

---

Diferensial diaqnoz  
Qırmızı 
yastı 
dəmrov, 
qırmızı 
qurdeşənəyi,  xronik  hiperplastik 
kandidoz, 
ikincili 
sifilis, 
yastı 
hüceyrəli xərçəng  
Müalicə  
Siqaretin  ləğv  olunması,  sanasiya, 
vitaminoterapiya,  gigiyenaya  ciddi 
riayət  
 
Kəskin herpetik stomatit 
 
Birincili herpetik infeksiya insanın virusla kontaktından sonra yaranır. Əksərən bunlar 
5  yaşında  olur.  80-90%  birincili  infeksiyaya  yoluxan  insanlarda  latent  forma 
mövcuddur.  10-90%  yoluxmuş  xəstələrdə  kliniki  gedişatı  immun  infeksion  xəstəlik 
kimi olur, yəni titrətmə və başqa infeksiya əlamətləri ilə başlayır.  
Birincili herpes dəridə, selikli qişada gözün konyunktivasında, bəzən buynuz qatında 
təzahür  edir.  İkincili  (residivləşən)  herpetik  infeksiya  müxtəlif  yaşlarda  rast  gəlinir. 
Ümumi əlamətlər, yəni infeksiyaya xas olan zəiflik olur. Əsasən immuniteti zəiflədən 
somatik xəstəliklərin və digər infeksion xəstəliklərin olmasıdır. Xəstəliyin gedişatına 
digər faktorlar; soyuqlama, UBŞ, endokrin dəyişikliklər, emosional vəziyyət, stres və s. 
təsir edir.  
SHV-müxtəlif vaxtlarda təzahür edir və vezikulanın həmişə eyni  yerdə təzahürünün 
proqnostik əlamət kimi böyük əhəmiyyəti var.  
Sadə herpes zamanı çox vaxt dəri zədələnir. İnkubasiya dövründən sonra dəridə 0,1-
0,3 sm diametrində qovuqcuqlar (vezikulalar)  əmələ gəlir. Fon bir  qədər ödemli və 
hiperemiyalı olur. Səpgilərdən öncə xəstələr yanğı və gicişmə hissi keçirirlər. Nəhayət, 
həmin  qovcuqlar  partlayır  və  yerində  eroziyalar  yaranır,  6-8  gün  ərzində  çapıqsız 
sağalır. Vezikulalar, yəni spgilər birincili infeksiyada , virus daxil olduğu yerdə, residiv 
isə yalnız həmin sahədə təzahür edir: üzün dərisində, ağız dəhlizində, dodağın qırmızı 
haşiyəsində və nadir yanaqda, göz qapaqlarında, qulaq nahiyəsində. Belə təzahürlər 
çox vaxt yüksək temperaturla və ümumi intoksikasiya əlamətlərilə xarakterizə olur.  
Xəstəlik kəskin başlayır, yüksək temperaturun qalxması, iştahın olmaması, yuxunun 
pozulması. İki gündən sonra yanağın, damağın, dilin, dodaqların ödemli, hiperemiyalı 
selikli qişasında çox miqdarda xırda qovuqcuqlar əmələ gəlir, partlayandan sonra ağrılı 
eroziyalara çevrilir, üzərində ağ ərp olan aftaya bənzəyir.  
Kliniki gedişatına görə 3 dərəcə təyin olunur: yüngül, orta və ağır.  
Yüngül  formada  simptomlar  və  intoksikasiya  olmur.  Əmələ  gələn  afta  çox  bir  tez 
vaxtda epitelləşir və təzələr əmələ gəlmir.  
Orta  ağırlıq  vəziyyətində  bir  qədər  simptomlar  çoxalır,  yəni  intoksikasiya  38-39
0 
C 
bədən  hərarətinin  yüksəlməsi;  zəiflik,  ürəkbulanması,  iştahın  olmaması.  Ağızda 
ödemli, hiperemiyalı selikli qişa  üzərində  tək  və  ya  qruplaşmış  aftalar  təzahür  edir. 
İntensiv ağız suyunun ifrazı, ağrı, regionar limfa düyünlərin böyüməsi və ağrılı olması 
xarakterikdir. Sağalma 2-3 həftədən sonra baş verir.  

---

Sadə herpes – kəmərləyici herpeslə, dabaqla, allergik kontakt stomatitlə, çoxformalı 
ekssudativ eritemlə, ikincili sifilislə müqayisə olunur.  
Ümumi müalicə virusəleyhinə desensibilizəedici preparatlarla və vitaminlərlə aparılır.  
Yerli  müalicədə  ağrıkəsicilər  (applikasiya,  aız  vannaları),  antiseptik  işləmə, 
virusəleyhinə,  epitelləşdirici,  desensibilizəedici  və  vitamin  terapiyası,  immun 
modulyatorlardan (viferon, immunoqlobulin) istifadə olunur.  
Xəstəliyin  ağır  forması  intoksikasiyanın  bütün  əlamətləri  ilə  xarakterizə  olunur: 
adinamiya, baş ağrısı, ürək bulanması, qusma. Hərarətin 39-40
0 
C-yə qalxması. Selikli 
qişa hiperemiyalı, ödemli olur, üzərində böyük miqdarda aftoz elementlər birləşir və 
böyük eroziyalar əmələ gəlir. Dodaqların, yanaqların, yumşaq damağın, dilin və dişəti 
kənarının selikli qişası zədələnir. Ağızın gigiyenasına riayət etmədikdə kataral gingivit 
xoralı formaya keçir, fuzospiroxet florası prosesə qoşularsa, xoralı-nekrotik gingivo-
stomatit əmələ gəlir.  
40%  xəstələrdə  sağalmadan  sonra,  xroniki  residivləşmiş  herpetik  stomatit  yarana 
bilər.  
Xəstələrdə residiv baş verərsə, kliniki gedişatı intoksikasiyasız keçir. Ağır formada isə 
bir qədər halsızlıq, titrətmə, temperaturun 38
0 
C-yə qədər qalxması müşahidə olunur. 
belə  halda,  xəstə  ağızda  göynəmə  hissiyatından,  qida  qəbulunun  və  danışığın 
çətinləşməsindən əziyyət çəkir.