56
Masalan, tub va yasama so‘zni maydon nazariyasi asosida
tadbiq etsak quyidagicha
lug‘atda beriladi:
Bola - leksemasining kompyuter yordamidagi tahlili:
1. Bosh so‘z: bola :
2. Semantik uya: bola, farzand, chaqaloq, o‘g‘il, qiz, toychoq, bo‘taloq,
nuridiyda.
3. Leksik semantik guruh: ota, ona, aka, uka, opa, singil.
4. Semantik to‘da: tog‘a, amma, xola, buvi, jiyan.
5. Mikromaydon: oila.
6. Makromaydon: qavm-qarindoshlik.
7. Sinonim: farzand, qiz, o‘g‘il.
8. Antonim:-
9. Giperonim: oila.
10. Giponim: bola.
11. Xolonim: bola.
12. Meronim: ko‘z, bosh, oyoq, qo‘l, soch, burun va hakozolar.
13. Graduonim: chaqaloq-bola-aka (opa)-ona-ota-buvi-bobo.
14. Funksiononim: avlod davomchisi.
15. Sath: leksik sath.
16. So‘z turkumi: ot, turdosh ot, yakka ot, aniq ot, birlikda, 3-shaxs.
17. Tuzilishi: soda, tub ot.
18. Morfologik o‘zgarishi: turlanadi (bola, bolang, bolasi, bolamiz, bolangiz,
bolalari; bola, bolani bolaning, bolada, boladan, bolaga)
19. Sintaktik aloqasi: sho‘x bola,
nimjon bola, bolaning qilig‘i, bolasiga
qaramoq, bolasidan topmoq.
20. Assosiasiya: o‘qitmoq, parvarishlamoq,
tarbiya bermoq, o‘stirmoq,
avaylamoq, alla, yaxshi, yomon, ota, ona, beshik, emizmoq, ovqatlantirmoq,
o‘ynatmoq, erkalamoq.
21. Ibora(frazeologizm) lar hosil qilishi:
bolaga ish buyur, orqasidan o‘zing
yugur; bola boshidan; bolaning ko‘ngli dalada, onaning ko‘ngli bolada; bola
ko‘rmoq; bol shirin, boldan bola shirin; bola aziz, odobi undan aziz; otasining bolasi;
ona bilan bola, gul bilan lola;
Dostları ilə paylaş: