Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.Azərbaycan dili. Yer üzündə Azərbaycan dilində 30 mil-
yona yaxın adam danışır.Bu dildən Azərbaycanda, Orta Asiya respublikalarında, Cənubi Azərbaycanda, İraqda və Gürcüstanda ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə olunur. Azərbaycan dili türk dilləri ailəsinin cənub-qərb qrupuna mənsub olmaqla bu qrup daxilində mərkəzi mövqe tutan möhkəm zəmin və geniş nüfuz dairəsinə malik olan bir dildir.Azərbaycan dili Türk dilləri ailəsinə daxil olan müasir dillərdən, xüsusən türk, 150 türkmən və qazax, qismən də qumuq dillərinə normaca daha çox yaxındır.Azərbaycan dilini səciyyələndirən bir sıra xarakterik cəhətləri mövcuddur.Bu xüsusiyyətlər əsasən özünü fonetik, qrammatik və leksik sistemdə göstərir.Məsələn, ―ə‖ saitinin geniş yayılması, söz əvvəlində ―h‖ saitinin işlənməsi, səs düşümü, səs artımı, samit səsləri bəzən qoşalaşması kimi fonetik hadisələr dilimizin fonetik sistemi üçün daha səciyyəvidir.Azərbaycan dilinin morfoloji quruluşunda nitq hisslərinin yeri, hal, kəmiyyət, mənsubiyyət kateqoriyaları, sifətin dərəcələri, say və zərflərin yaranma yolları, felin zəngin kateqoriyaya malik olması və s. başqa türk dillərində müəyyən dərəcədə fərqli xüsusiyyətlərə malikdir.Bu dilin sintaktik quruluşunda özünü gostərən söz birləşmələri, ifadə və ibarələr, çoxkomponentli cümlələr onun xarakterik xüsusiyyətlərindən hesab olunur. Azərbaycan dili leksikasının əsasını türk mənşəli sözlər təşkil edir.Lakin bununla bərabər burada alınma sözlər təbəqəsi də mövcuddur.Buraya əsasən, ərəb və fars, həmçinin monqol mənşəli sözlər, eyni zamanda rus və avropa dillərinə də aid sözlər daxildir.Azərbaycan dili dünyanın zəngin dillərindən biri kimi vaxtilə Zaqafqaziyanın müxtəlif millətləri arasında başlıca ünsiyyət vasitəsi olaraq geniş yayılmışdi.Məşhur rus şairi M.Y.Lermontov yazırdı: ―....mən bir çox dağlar aşdım, ... Azər- baycanca öyrənməyə başladım.Həmin dil burada və ümumiyyətlə, Asiyada Fransız dilinin Avropada olduğu qədər zəruri bir dildir.‖Alman sairi F.Bodenştet qeyd edir ki, ―Qafqazda yaşayan camaatla ünsiyyətdə olmaq üçün bu dili bilmək kifayət edərdi‖. Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|