Ona tili o‘qitish metodiкasi
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
| sarguzasht-hikoya
sanaladi. Boshdan kechirilgan voqealar asosida hikoya yaratish, ayniqsa, 5 – 6-sinflarda ko‘p qo‘llaniladi. Bu hikoyalarda har bir o‘quvchi o‘z boshidan kechirgan voqea-hodisalar haqida fikr yuritadi. Masalan, «Yozning issiq kunlarining birida», «Men ko‘rgan voqea», «Ma’murjonga qanday qilib yordam berdim», «Yong‘in bartaraf etildi» kabi mavzularda yoziladigan insholarda o‘quvchilar ko‘proq o‘z sarguzashtlarini hikoya qilishlariga to‘g‘ri keladi. Hikoya yozishning eng samarali usullaridan biri berilgan g‘oya asosida hikoya yozishdir. O‘qituvchi va o‘quvchilar tomonidan 329 o‘rtaga tashlangan g‘oya insho uchun asosiy material bo‘ladi. Muallif (o‘quvchi) berilgan g‘oyani kengaytiradi, voqea ishtirokchilarini tanlaydi, unga badiiy sayqal beradi . Xalq maqollari va hikmatli so‘zlari hikoya uchun yaxshi mavzu bo‘la oladi. Ammo ularni hikoya mavzuiga singdirish uchun ma’lum bir voqea bilan bog‘lashni unutmaslik lozim. Ona tili mashg‘ulotlarida keng qo‘llaniladigan insho turlaridan yana biri ertak-insholardir. Ma’lumki, o‘quvchilar juda ko‘p ertaklarni biladilar, ammo o‘zlari ertak yaratishga qiynaladilar. Bu ijodiy-amaliy ish turi bolalarning tasavvur olamini kengaytiradi: ularni g‘aroyib voqea-hodisalar og‘ushiga olib kiradi; og‘zaki va yozma nutqni rivojlantiradi. Shuning uchun o‘qituvchi ona tili mashg‘ulotlarida ijodiy ishning bu turidan unumli foydalanish choralarini ko‘rishi lozim. O‘quvchilarni ertak yaratishga o‘rgatish avvalo ularni bu janrning o‘ziga xos xususiyatlari bilan tanishtirishdan boshlanadi. Bolalar ertakda voqeaning tuguni, rivojlangan nuqtasi va yechimi qanday bo‘lishini bilishlari, uning til xususiyatlaridan xabardor bo‘lishlari, mubolag‘a, o‘xshatish, jonlantirish, kichraytirish kabi tasviriy vositalarni o‘z o‘rnida qo‘llash malakalariga ega bo‘lishlari kerak. Boshlanish qismi berilgan ertaklarni davom ettirish, berilgan rasmlar asosida ertak yaratish, qahramonlar nutqi tushirib qoldirilgan o‘rinlarni to‘ldirish kabi ishlar o‘quvchilarning ertak yaratish mahoratini kengaytiradi. Inshoning yana bir muhim turi muhokama insholardir. Inshoning bu turi bolalardan qiyoslash, ma’lum bir voqea-hodisaga baho berish, o‘z nuqtayi nazarini himoya qilish, o‘zining haqligini isbotlash kabilarni talab etadi. Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|