I. D. Boboev X. O. Abdullayev a. Sh. Otajonov amaliy algologiya fanidan amaliy mashg‘ulotlari uchun o‘quv uslubiy qo‘llanma Toshkent – 2021

 
 

---

91 
Yupqa qatlamli 
fotobioreaktorlar 
Kultural suyuqlikning butun xajmi bilan samaradorligini oshirish uchun ochiq 
tipdagi keng maydonli suv xovuzlaridan kultural suyuqlikning yupqa qatlamiga 
o‗tish sharoitini ko‗rib chiqamiz. Unda butun xajm to‗liq yoritilgan. 
 
 
 
 
42-rasm. Yupqa qatlamli 
fotobioreaktorning sxemasi 
Yupqa qatlamli uskunaning konstruksiyasi asosida yupqa qatlamda suyuqlik 
oquvchi qiya tarnovlar kaskadi qo‗yilgan. Kaskadtushuvchi plenkalar suv o‗tlarini 
o‗sitirish uchun mo‗ljallangan.kultural suyuqlikning qalinligi taxminan 0,035m ni 
tashkil etadi. Asosan suspenziya apparatning yuqori qismidan naporli truba orqali 
nasos yordamida beriladi, so‗ngra og‗irlik kuchi ta‘sirida quyosh nurlarida yoki 
sun‘iy yoritish bilan yaxshi yoritiladigan pastki qismiga beriladi. SHuningdek 
fototroflar suspenziyasi tarnovdagi suyuqlikni pastdan tepaga aralashtiruvchi 
shnekli qurilma qurilma yordamida ham berilishi mumkin.
 
1-chizma. Suv o„tlarini suyuqlikda o„stiruvchi fotobioreaktor 

---

92 
Xozirgi kunda fotosintezlanuvchi mikroorganizmlardan biomassa olishda eng 
istiqbolli apparat subqlikda o‗stiruvchi fitobioreaktorlardir.
Bu apparatning ishlash prinsipi juda oddiy. Mikroorganizmlar yoki suv o‗tlari 
suspenziyasi reaktorning yopiq xajmida sun‘iy yoritgichar bilan ishlab beriladi. Turli 
tuzilishga ega bo‗lgan aralashtirgichlar yordamida massaalmashinuv amalga oshadi. 
YOritish va aralashtirish turlicha tashkillangan bo‗lishi mumkin.
Suv o„tlarini suyuqlikda o„stiruvchi fotobioreaktor 
Bu uskuna silindirsimon sig‗im shaklida yasalgan bo‗lib yuqoridagi qopqog‗iga 
shaffof ―stakan o‗rnatilgan, unga yorug‗lik manbai joylashtirilgan. Fotobioreaktorga 
xavo va uglerod ikki oksidini berish barbaterlar yordamida, fototroplar suspenziyasini 
aralashtirish kuraksimon aralashtirgichlar yordamida amalga oshiriladi. Qurilmaning 
konstrutsiyasi yorug‗lik uzatgichlarni yorug‗lik manbai sifatida foydalanishaga 
asoslangan. 
Bu qurilmada yorug‗lik uzatish zonasi va fototrof mikroorganizmlar xujayralari
tomonidan uglerod ikki okisidining adsorbsiyasi prinsipi mujassamlashgan.
Bunday texnik echim suspenziyaning yoritilgan qatlamini qayta-qayta 
yangilanishi hisobiga fotosintezlanuvchi hujayralarning o‗sishini jadallashtiradi, gazli 
fazanining minimal miqdorida kulturalash, reaksiya muxitiga turli spektral 
xarakteristikali nurli energiya kiritib yuqori darajada yoritish imkonini beradi.
Fotobioreaktorga uglerod ikki oksidi va havo barbaterlar yordamida amalga 
oshiriladi, suspenziyanii aralashtirishni esa kuraksimon egiluvchan aralashtirigichlar 
bajaradi. 
Fotobioreaktor ichidagi massani egiluvchan aralshtirgich yordamida aralshtirish 
yoritilgan qatlamning tez-tez almashinib turish orqali fototrof mikroorganizmlarning 
o‗sish tezligini oshirishga erishish mumkin. Fototorof organizlarni o‗stirish uchun 
mo‗ljallangan aralshtirgichli qurilmadagi fotosintetik reaksiyalar yuqori axamiyatga 
ega. Uning ish unumi sutkasiga 3-4 g/l ni tashkil etadi.