Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

isto kli»
ya'ni «
kvazitlvtim ipra vle nniy
» deb ataluvchi chiqishi kiradi. 
Chiqishni bunday tashkillashtirish 
«nw ntajnae
1» sxemasi bo'yicha qurilmalarni 
birlashtirilgan shinalarni yaratishga imkon beradi.
7.12. Ketma-ket kiritish/chiqarish inodtillari.
8-razryadli MK tarkibida ketma-ket kiritish/chiqarish!i kontrollerning modulini 
bo’ lishi, oxirgi pavtlarda oddiy hoi bo’ lib qoldi. Kiritish chiqarish kontrollerini 
modulining vositalarida yechiladigan masaialarni uchta asosiy guruhga bo'Iish 
mumkin:
- O’ rnatilgan 
«vs/roenniy»
MK sistemasini yuqori darajali boshqarish sistemasi 
bilan aloqasi, masalan, shaxsiy kompyuter bilan. Ushbu maqsad uchun ko’ proq RS- 
232C va RS-485 interfeyslari qo’ llaniladi.
- MK nisbatan tashqi bo’ lgan IS bilan aloqasi. hamda ketma-ket ehiqishli fizik 
kattaliklarni datchiklari bilan aloqasi. Bu maqsadlar uchun I 4 \ SP1 interfeyslari 
hamda nostandart almashtirish protokollari foydalaniladi.
- Mul'timikrokontrollerli 
sistemalarda 
lokal 
set 
bilan 
aloqa 
interfeysi. 
Sistemalarda M K soni beshtagacha bo’ lsa, odatda setlar yuqori darajali shaxsiy setli 
protokolli I2C, RS-485 va RS-485 asosidagi interfeyslardan foydalaniladi.
Murakkabroq sistemalarda CAN protokoli ommaviy tus olayapti. Ma’ lumotlarni 
almashtirish nuqtai nazaridan yuqorida keltirilgan tipdagi ketma-ket aloqa 
interfeyslari qiymatlarni uzatish rejimlari bilan (sinxronli yoki asinxronli), kadrni
259

---

formati bilan va liniyalardagi signallarni vaqt diagrammalarini (signallarni sathlari va 
qayta ulanganda frontini holati) bilan farq qiladi. Qiymatlarni uzatish ketma-ket 
kodda amalga oshirilsa, liniyalami soni, odatda ikkitaga teng (I2C, RS-232C,RS-485) 
yoki uchtaga teng (SPI, ayrim nostandart protoklarda). Ushbu sharoit ma’ lumotlami 
ketma-ket almashishini tashkillashtiruvchi kontrollemi modulini loyihalashga imkon 
beradi. Bu yerda apparatli darajada bir qancha turdagi ketma-ket interfeyslarni 
amalga oshirish mumkin. Bu yerda sinxron yoki asinxron uzatish rejimiga va 
kadrning formati logik signallarning darajasida ushlanadi. Har bir interfeys uchun 
signallarni 
haqiqiy 
fizik 
sathi 
maxsus 
IS 
yordamida 
olinadi, 
ulami 
qabullovchi/uzatuvchi transiverlar konvertorlar deyiladi. U yoki bu 8-razryadli M K
tarkibiga kiruvchi har x il turdagi mahkamlangan almashtiruvchi ketma-ket 
kontrollerlar orasida «de-fakto» URAT moduli (Uiversal Asynchronous Resiever and 
Transmitter) standard moslashdi (slojilsya). UART - bu universal asinxronli 
qabullovchi/uzatuvchidir. Biroq UART ni modullarini ko’pchiligi asinxron almashish 
rejimidan tashqari qiymatlarni sinxron rejimda uzatishni tashkil qilishi mumkin.
- UART moduli asinxron rejimda ishlaganida RS-232C, RS-485, RS-422A 
interfeyslari uchun almashish protokolini amalga oshiradi, sinxron rejimda- 
almashishi uchun nostandart sinxron protokollar va ayrim modellarda SPI interfeysi 
qo’ llaniladi. Motorola firmasining M K ketma-ket almashuvini ikkita moduli an’anali 
qaralgan: SCI moduli RS-232C, RS-422A, RS-485 interfeyslari uchun faqatgina 
asinxron qabullovchi/uzatuvchilarni jo riy qilish mushkulligi bilan va SPI standartda 
sinxron interfeysini kontrollerini moduli.
- Analogli kiritish/chiqarish moduli.
- Analogli signallarni qabullash va tashkil etish zarurligi M K analogli 
kiritish/chiqarish modullarini zarurligini talab qiladi.
7.13. Mikrokontrollerlarda qo’llaniladigan analog raqamli o’zgartirgich.
M K analog signallarni kiritishini eng oddiy qurilmasi bo’ iib o’ rnatilgan 
kuchlanish komparatori xizmat qiladi. Komparator kirish anologli kuchlanishni V RE
f
tayanch potentsiali bilan taqqoslaydi va chiqishida agarda kirish kuchlanishi tayanch 
kuchlanishidan katta bo’ lsa, logik «1» o’ matadi.
Komparatorlarni kirish kuchlanishining ma’ lum qiymatini nazorat qilish ancha 
qulaydir. Masalan, termostatlarda M K ga o’matilgan komparator kuchlanishini 
chiziqli bo’ lgan tashqi generator bilan kombinatsiyada qo’ llanilganda M K da, 
integratsiyalanadigan ATSP ni amalga oshirishga imkon beradi.
Biroq, analogli signallar bilan ishlash uchun M K ga o’ matilgan ATSP keng 
imkoniyat beradi. Bu ko’ proq ko’ p kanalli ATSP moduli ko’rinishida amalga 
oshiriladi. ATSP fizik datchiklardan kelayotgan analogli signallarni ik k ilik kodi 
ko’rinishiga aylantirib, ulami M K ga berish uchun ishiatiladi. ATSP tipik modulini 
strukturali sxemasi 7.22-rasmda keltirilgan.
Analog signallar (RTxO...RTx7) ning ATSP kirishiga ko’p kanalli kommutator 
К yagona manba bilan ulanishiga xizmat ko’rsatadi. Manbani tanlash signalini 
o’ zgartirish uchun kommutator kanal raqamiga mos holda ATSP boshqarish registri 
orqali yozishni amalga oshiradi.
260

---

ATSP ikkita chiqish modulidan tayanch kuchlanish 
U 0
p
ni bajarish uchun 
fovdalaniladi: VREFH- U 0pning yuqori chegarasi, V REFL pastki chegarasi.
Ko’ p kanalli analogli К kommutator analogli signallarni bittasini ATSP ning kirishiga ulash uchun xizmat qiladi. Manbaning signallarini o’ zgartirish 
uchun tanlash kommutatorining kanalini ATSP boshqarish registrining tegishli 
razryadlariga yozish orqali amalga oshiriladi.
7.