O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi

Obmorok. 
Obmorok – tomirlar yetishmovchiligini yengil shakli bo’lib, bosh miyaga 
qon olib kelishning keskin kamayishi natijasida es - hushni to’satdan qisqa vaqtga 
yo’qolishidir. Hushdan ketish ko’proq asab sistemasi bo’sh, astenik konstituttsiyali, 
og’ir jismoniy zo’riqishdan, og’riq natijasida, havoni isib ketishi oqibatida kelib 
chiqadi. Qon tomirlardagi bosimning keskin tushib ketishi natijasida hushdan 
ketish kuzatiladi. Buning oqibatida bosh miyada qon aylanishining buzilishi, 
holsizlik, sovuq ter chiqishi, bosh aylanishi, qusish, teri rangini oqarishi, oyoq 
qo’llarning muzlashi, nafas olishning sekinlashuvi, arterial bosimning tushishi, 
ipsimon puls kuzatiladi. Obmorokda tezlik bilan shifokorni chaqirish kerak. 
Shifokor kelgunga qadar bemorni bosh miyada qon aylanishini yaxshilanishi uchun
oyog’ini yuqoriga ko’tarib yotqizish kerak. Qisib turgan kiyimlarini echish, yuziga 

---

89 
suv sepish kerak,burniga nashatir spirti, odekolon yoki uksusda namlangan paxtani 
hidlatish , ho’llangan qo’l yoki sochiq bilan yuziga urish kerak.Bemor o’ziga 
kelganda oyoq qo’llariga grelkalar qo’yish va adyol bilan o’rash, issiq choy yoki 
kofe berish, toza havo kirishini ta'minlash lozim. Bu tadbirlar yordamida ko’pgina 
hollarda bemorni hushiga keltirish mumkin. 
Kollaps. 
Qon tomirlar yetishmovchiligini og’ir shakli bo’lib, bosh miyaning qon
bilan ta'minlanmay qolishi natijasida uzoq vaqt hushdan ketish, arterial qon 
bosimini hamda pulsni keskin kamayishi, oyoq qo’llarning muzlashi, sovuq ter 
bosishi, terini oqarib ketishi bilan kuzatiladi. Kollaps og’riq va intoktsikatsiyalar 
bilan o’tadigan kasalliklar (tiflar, zotiljam, ovqat toksikoinfektsiyasi, o’tkir 
panreatit, peritonit) dan keyin uchraydigan asoratdir. Shuningdek og’ir shokda, 
ko’p qon yo’qotishda ham kuzatiladi. Kollapsda tezlik bilan shifokorni chaqirish 
kerak. U kelgunga qadar bemorni oyog’ini ko’tarib yotqizish kerak, chunki bosh 
miyaga havo kelishi faollashadi, toza havo kirishini ta'minlash , oyoqlariga issiq 
grelkalar qo’yish, bolan o’rab quyish kerak. Zarurat bo’lganda kislorod berish, 
noradrenalin, gidrokortizon yoki prednizolon tayyorlash, yurak glikozidi va vena 
ichi in'yektsiyasi uchun sistema tayyorlash kerak.