155
teatrga chiptani, yekskursiyani va h.k.ni kiritishi mumkin.
Mahsulotlar hayotining muayyan davomiyligi mavjud yemas. Ayrim
mahsulotlarqisqa vaqt muomalada bo‗lsa,
ayrim mahsulotlarga talab
bozorda uzoq yillar mobaynida mavjud bo‗ladi.
1. Mahsulotni ishlab chiqish – yangi mahsulot g‗oyasining topilishi va
ta‘riflanishi davri. Yangi mahsulot ishlab chiqilayotgan davrda uning
sotuvlari nolga teng bo‗ladi, kompaniya investitsiyalari yesa ko‗payib
boradi.
2. Joriy yetish – mahsulot bozorga chiqarilganidan keyin
sotuvlharasta-sekin o‗sib boradi. Mazkur bosqichda kompaniya foyda
olmaydi.
3. O‗sish – mahsulot bozorda keng tarqaladi va kompaniya
daromadlari o‗sib boradi.
4. Yetuklik – sotuvlarning o‗sishi to‗xtaydigan bosqich,
chunki shu
davrgacha mahsulotni potensial xaridorlarning aksariyati olgan bo‗ladi.
Mahsulotni raqiblardan himoya qilish uchun marketing xarajatlari oshishi
natijasida
daromadlharo‗sish
davridagi daromadlharmiqdori bilan
tenglashadi yoki ulardan khamayadi.
5. Tanazzul – sotuvlharva daromadlharkeskin khamayadigan davr.
Mehmondo‗stlik sanoatining barcha mahsulotlari ham shunga
o‗xshash va barcha uchun yagona andozaga ko‗ra rivojlanavermaydi.
Ayrim xizmatlharjuda tez hamalga joriy yetilishi va shunday tez Qoyib
bo‗lishi mumkin. Masalan,
tungi klublar, qoida tariqasida, nisbatan kham
hayot sikliga yega bo‗ladi.
Mehmonxona biznesida ko‗pincha ayrim mehmonxonalharinqirozga
uchraydi. Kapital ta‘mirlash yoki to‗la rekonstruksiya qilish ularga yana
o‗z jozibadorligini tiklash imkonini beradi; yangi o‗sish bosqichi
boshlanadi.
Mehmondo‗stlik sanoatining boshqa mahsulotlari (masalan, kazino)
yetuklik bosqichida uzoq vaqt qolishi mumkin.
1-jadvalda mahsulot hayot siklining hharbir
bosqichiga keng tavsif
berqilgan (
Doyle P.
The realities of product life circle. 1976).
13.
1-jadval