Ped Psix 2 tayyori 16. cdr

9.1.6-rasm
Agar qo‘l berib ko‘rishishda qaysi tomonning qo‘li tepada bo‘lsa 
o‘sha odam 
ustunlik,
pastda bo‘lsa o‘sha odam 
bo‘ysunuvchanlik,
vertikal, to‘g‘ri holatda bo‘lsa 
tenglik
holati bo‘ladi. 
Shunday qilib, biz odatiy, tabiiy deb idrok qiladigan faoliyatimiz 
bo‘lgan – muloqotda ham ko‘plab sirlar va o‘ziga xos nozik tomonlar 
borki, ularning barchasi bizdan muloqotdagi bilimdonlikni va 
o‘zgalarga va o‘zimizga e’tiborliroq bo‘lishimizni talab qiladi. 
Shu o‘rinda aytish joizki, muloqot jarayonining samarasi 
suhbatdoshni 
tinglay olish
ga ham bog‘liq. Muloqotga o‘rgatishning 
muhim yo‘nalishlaridan biri – odamlarni faol tinglashga, bunda 
barcha paralingvistik va noverbal omillardan o‘rinli foydalanishga 
o‘rgatishdir.
Tinglash texnikasiga quyidagilar kiradi:
Empatik tinglash
Empatiya (ingl.empathy – hamdardlik, o‘zini boshqaning o‘rniga 
qo‘ya olish mahorati) – bu insonning boshqalarning kechinma va 
286
his-tuyg‘ulariga nisbatan emotsional javob bera olish qobiliyatidir. 
Empatiyani namoyon qilishning 3 varianti mavjud: empatik 
ta’sirlanish (kuzatish orqali boshqa insonda namoyon bo‘layotgan 
emotsiyalarga o‘xshash emotsional ta’sirlarni boshdan kechirish), 
boshqa nuqtayi nazarni qabul qilish (o‘zini boshqaning o‘rnida 
tasavvur etish), simpatik ta’sirlanish (boshqa insonning his-tuyg‘usini 
tushunish g‘amho‘rlik, jonkuyarlik, rahmdillikni yuzaga keltirishi). 
Empatik tinglash qoidalari:
– qalbni o‘z kechinmalari va muammolaridan ozod qilish, 
suhbatdosh haqida noto‘g‘ri fikrlardan voz kechish, uning his-
tuyg‘ularini qabul qilishga intilish muhim; 
– 
suhbatdoshining so‘zlariga nisbatan ta’sirlanishda uning 
kechinmalari, his-tuyg‘ularini aniq aks ettirish, nafaqat to‘g‘ri idrok 
etganligini, balki tushungan va qabul qilganligini ham namoyon qilish 
zarur; 
– suhbatdoshning his-tuyg‘ularini aks ettirish uning harakatlari va 
yashirin xulq-atvor motivlarini izohlashsiz amalga oshirilish zarur, 
unga shu his-tuyg‘ularning sabablari haqida o‘z fikrini tushuntirish 
shart emas; 
– pauzani ushlash muhim, qo‘shimcha mulohaza va sharhlarga 
shoshish kerak emas. Bunda qoidaga ko‘ra maslahat, nasihat, tanqid, 
baho berilmaydi.