Proje I dersi GÖrsel medyanin iletiŞİme etkileri

ÖNERİ:

Uzun saatler boyunca televizyon ve bilgisayar karşısında hareketsiz bir şekilde oturan bir çocuğun elde edebileceği hiçbir avantaj yoktur. Çocuğunuz televizyon konusunda çok ısrarcı olsa da, bu alışkanlığı değiştirmeniz çok önemlidir. Televizyon ve bilgisayar konusunda birtakım kurallar ve zaman sınırlamaları koyun. Ancak, hafta sonlarında bu kuralları biraz gevşetin. Çocuğunuza her gün televizyon izleme ve bilgisayar kullanma fırsatı verin.

Televizyon izleme süresi uzarsa, bilgisayar kullanma hakkını iptal edin. Aynı şekilde, bilgisayar kullanma süresi uzarsa, televizyon izleme hakkını bir sonraki güne bırakın. Tatillerde bu uygulamalarınızı çok katı bir şekilde devam ettirmek zorunda değilsiniz çünkü çocuklar tatil süresince zaten koşup oynamakta ve bol bol egzersiz yapmaktadır. Tüm gününü okul sırasında oturup ders dinleyerek geçiren bir çocuğun eve geldiğinde pasif bir şekilde televizyon karşında oturması zararlı olabilir. Ama tüm gününü parkta ve bahçede oynayarak geçiren bir çocuğun biraz daha fazla televizyon izlemesinin hiçbir sakıncası yoktur.

Özetle yaşamımıza yoğun bir biçimde girmiş olan televizyonun olumsuz etkilerine karşı çocuğu ve tüm aileyi korumak, ancak bu aracın bilinçli kullanımıyla mümkün olabilir.
Tüm yukarıda belirtilen davranışların kalıcılığı tamamen ailecek kurallara uymayı, birlikte hareket etmeyi, çocuğumuza teknolojik aletler kullanmak konusunda model olmayı gerektirecektir. Aileler çocuklarında hangi davranışı görmeyi istiyorlarsa o yönde hareket etmeleri gerektiğini bilip bu konuda bilinçli olmalıdırlar.

SAĞLIK İLETİŞİMİ VE MEDYA

1.Görsel – işitsel medya

Televizyon sağlık konusunda önemli bir enformasyon kaynağıdır ve aynı zamanda da hem olumlu hem olumsuz sağlık mesajlarının yer aldığı “ paradoks ”un en sık görüldüğü ortamdır. Ulusal ve yerel akşam haberlerinde sıklıkla sağlıkla ilgili haberlere değinilir, reklamcılar da ürünleri satmak için sağlıkla ilgili konulara yer veriri. Eğlendirirken eğiten programlar ( Talk Showlar, belgesel dramlar, belgeseller) çoğunlukla sağlıkla ilgili konulara değinirler. Kimi görüşler, sağlık ve tıbbın eğlendirirken eğiten, bilgilendiren programlarla ( edutainment ya da infotainment) denejere edilebildiğini ortaya koymaktadır. Sağlıkla ilgili konular eğlence programcılığına da önemli bir bölüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Gün içinde yayınlanan dramalar ya da soap-operalar sağlıkla ilgili konular etrafında döner, pek çok prime-time programı da tıpla ve sağlıkla ilgili konulara odaklanmıştır.¹⁸Haber programlarına gelince, genellikle özel sağlık bölümleri oluşmuştur ve hatta özel sağlık muhabirleri vardır. Haber magazin programları da genellikle sağlıkla ilgili bölümler içermektedir.¹⁹ Artık sağlıkla ilgili konular hava durumu bültenlerine de yansıyarak ; gribe, astıma dikkat edilmesine yönelik uyarılara da yer verilmektedir.

Türkiye’de de ulusal kanalların haftalık yayın akışlarını incelendiğinde özel olarak sağlıkla ilgili olarak hazırlanmış programların özellikle sabah kuşağında yayınlandığı görülmektedir. Bu “bağımsız” sağlık programların haricinde; haber bültenlerinde , bazı haber programlarının içeriğinde sağlıkla ilgili “bireysel” öykülere , dramatizasyonlara , sağlık teknolojileri ve ilaçlarla ilgili haberlere, ender olarak hastalıklarla ilgili bilgilere ve sabah kuşağındaki bazı eğlence programlarının dahilinde de sağlıkla ilgili konulara yer verilmektedir. Yukarıda saydığımız “bağımsız” sağlık programlarında ,seyircilerin sağlıkla ilgili sorunlarına cevap vermeleri için doktor stüdyoya konuk edilmekte ya da telefon bağlantısı kurulmaktadır.

TV’deki sağlıkla ilgili bakış açısı tıbbidir; ilaçlar ya da makinalarla tedavi edilir. Hastalıkla ilgili yaşam biçimi ya da toplumsal faktörler gözden kaçırılır.²⁰ Televizyon, hastalığın bireysel doğasını sistematik olarak güçlendiren ve sağlığın en önemli belirleyicileri olan sosyal, ekonomik ve politik faktörleri hece sayan ya da minimize eden anlayışı üretir. Televizyon ,sağlığın sosyal olmaktan çok tıbbi bir anlayışını ortaya koyar. Ayrıca sağlık alanında tıp mesleği büyük güç ve otorite ile tanımlanmıştır. Bir hastalığı iyileştirmenin birincil yöntemleri makinalar ve ilaçlardır, güçlü bir biyo-medikal önem söz konusudur. Turov’a (1989) göre televizyonun ortaya koyduğu mesaj , sağlık hizmetleri harcamalarının sınırsız olduğu ve hastalığa karşı bizim en önemli silahımız olduğudur. Televizyon aynı zamanda kitlelerin sağlık ve hastalık hakkındaki görüşlerini biçimlendirir, bunu da belli bir hastalık hakkındaki dramatik filmlerle yapar.²¹

Televizyonda genellikle de reality-show’larda yer alan ; az rastlanan hastalıklara yakalanan çocukların tedavisi, doğal olmayan kazalardan yaralanmalar, asansörde ya da mağarada mahsur kalanlar gibi insanların yaşamlarını tehdit eden durumların gösterilmesi ; gerçek hayatta çok ender karşımıza çıkan durumlar nedeniyle korku duyulmasına neden olmaktadır. Bu tür görüntüler izleyiciye güvenlikleriyle ya da sağlılarıyla ilgili sık karşılaşılan durumlarda nasıl önlem alacağına dair çok az şey öğretir. Ayrıca televizyon tüksek teknoloji ve henüz kurumsallaşmamış çözümlere aşırı yer verir. Bazı meslekleri çekici kılarken diğerlerini hiçe sayar ve hayatın “gerçek” risklerine pek önem vermez. Yine reality-show’larda başarının ve mutlu sonların üzerine durulması, gerçekdışı ve izleyiciye sahte güvenlik duygusu veren, onları hayatın gerçek riskleri karşısında enformasyonsuz bırakan özelliği söz konusudur. Televizyonun izleyiciye sansasyonalizm ve röntgencilik²² değil, kullanılabilir enformasyon sunması kamu sağlığının geliştirilmesi için şarttır. Türkiye’de 1999 yılında yaşanan Marmara Depremi’nden sonra depremden nasıl korunulmasına yönelik programlar yapılmış, ancak bu konu da bir süre sonra unutulmuştur. Deprem uzmanlarınca önümüzdeki yıllarda İstanbul ve çevresinde yaşanacak depremle ilgili uyarılar yapılmaktadır, ancak depremden nasıl korunulacağına dair bilgilerimiz 1999 yılında kalmıştır; depremin kaç şiddetinde olabileceğinin olasılıkları üzerinde durulurken , ilkyardım ve arama kurtarma konularının artık reyting almayacağı düşünülmüş olmalıdır.

Bir diğer önemli nokta da kimi televizyon kanallarında, bazı özel sağlık kuruluşlarının ve buralarda çalışan doktorların açık ya da örtülü reklamlarının yapılmasıdır. Sponsorluk mekanizmasının sağlığın geliştirilmesinde mi kuruluşların ve bireylerin çıkarları doğrultusunda mı kullanılması gerektiği; üzerinde özenle durulması gereken sorundur.

2.Yazılı Medya

Batı’da sağlıkla ilgili konuların yazılı basında yer alması ve kamuya sundukları sağlık enformasyonun nitelikleri ile ilgili araştırmaların çoğu; AIDS, alkol, sigara,çevresel risk ve tehlikelerle ilgilidir. haber medyası özellikle de gazete ve dergiler genel kamu için sağlıkla ilgili önemli enformasyon kaynağıdır. Buna karşılık haber medyasından elde edilen enformasyon sınırlıdır. Sağlıkla ya da bilim ile ilgili haber geçtiğimiz son birkaç yılda artmıştır, özellikle de önceleri ulusal gazetelerde özel bilim sayfalarının yapılması söz konusu olmuş, daha sonra da gazeteler özel bilim ekleri vermişlerdir. yazılı basındaki sağlık konuları özelliklede “modern hastalıkları nasıl iyileştirmeli” konusunda olanlar, dünyadaki tıp uzmanlarına ve onların uzmanlıklarına başvururlar. The New England Journal of Medicine, Journal of the American Medical Association ve Science; haber medyasının tüm dünyadaki birincil tıbbi enformasyon kaynağıdır. Yazılı basında yer alan haberler çoğunlukla pahalı yüksek teknolojik aletlerin ve tıbbi uzmanların önemi üzerinde durur ama koruyucu tıbbi es geçer²³. Bu durumda yine sağlığın tıbbileşmesinin ve medyanın da bunun aracısı olmasından kaynaklanmaktadır.

Türkiye’de yazılı basına baktığımızda,sağlıkla ilgili genel haberlerin yanı sıra; doktorların köşe yazılarına , sağlık muhabirlerinin köşelerine, yine gazete eklerinde sağlıkla ilgili tavsiyelere, yeni teknolojilere vs. yer veren haberlere rastlıyoruz.

3.Elektronik Medya

Enformasyon ve iletişim teknolojilerindeki son yıllarda yaşanan gelişmeler kamu sağlığı enformasyonun iletilmesinde yeni olanaklar sağlamaktadır. İnternet hıza yaygınlaşmaktadır ve sağlıkla ilgili enformasyonlar , wep siteleri, elektronik postalar, elektronik bültenler aracılığıyla kullanıcılara ulaştırılmaktadır.

“ Özellikle ABD ve Avrupa’da sağlık wep siteleri ; hastalıklar, tedavi yöntemleri ve ilaçlarla ilgili bilgi sahibi olmak isteyen bireylerin ana hedefi konumundadır. Kişilerin sağlıkla ilgili wep sitelerini ziyaret etme nedenleri şöyle sıralanabilmektedir;

• 
  Doktorların verdiği reçete ile ilgili bilgi almak.
  

Hastalıklarla ilgili bilgi almak

• 
  Kendi reçetelerinde yer alan ilaçlara benzer niteliklere sahip ilaç aramak
  
• 
  Sağlık durumu ile ilgili bilgi almak
  
• 
  Muayene öncesi ilaçlar hakkında bilgi almak
  
• 
  Ürün ( vitamin , kozmetik vb.) kupon ve indirimlerinden yararlanmak.
  
• 
  Reçeteli ya da reçetesiz ilaç satın almak
  
• 
  Sağlık wep sitesine ait elektronik posta adresinden yararlanmak
  
• 
  Diğer hastalarla iletişim kurmak²⁴
  

Elektronik iletişimle hastalıklarla ilgili gözlem , veri toplama çalışmaları yürütülebilmekte, sağlık profesyonellerinin ve profesyonel olmayan kitlelerin fokus gruplar aracılığıyla ön-test malzemesi sağlamaları ve diğer kalitatif çalışmaların yapılması, yayınlar, veri setleri gerçekleştirilmekte, konferans sunumları internet aracılığıyla yayılmaktadır ve ayrıca bilimsel literatür araştırmalarına da olanak sağlamaktadır.

Elektronik medya aracılığıyla, enformasyon materyalleri gazetecilere, sağlık profesyonellerine, genel kamuya vb. hedef kitlelere iletebilmektedir. Ayrıca internet bu teknolojinin yaygın olarak kullanıldığı ülkelerde sağlık hizmetine ulaşmayı kolaylaştırabilir. Daha az popiler olan veya bulunması güç konulara wep sitelerinde ulaşmak mümkündür. Ayrıca on-line kurslar , seminerler, sağlık profesyonellerinin ve profesyonel olmayanların oluşturdukları ağlar sayesinde etkileşimli deneyimler, öneriler ver veriler pek çok kişiye hızlı bir şekilde ulaşmaktadır. Destek grupları ve savunuculuk grupları da elektronik iletişimden yararlanırlar. Sağlık eğitimi, sosyal pazarlama veya savunuculuk ile hedef kitleler ikna edilmeye çalışılır.

İnternetin sağlıkla ilgili kullanımı özellikle az görülen hastalıklarda önemlidir. Hasta olanlar ya da inançlarıyla uyum sağlamıyorsa enformasyondan kaçınabilirler. Sağlık enformasyonuna en çok ihtiyaç gösterenler internetten yoksul olabilir. Teknolojiye ulaşabilenler ise enformasyonu kafa karıştırıcı hacim olarak da aşırı bulabilirler. Pek çok güvenilir kaynak, internet sitesinde tektik dil kullanarak minimal enformasyonu verirler. Daha az güvenilir olanlar ise mucize tedaviler, alternatif teoriler sunarlar.²⁵ Elektronik iletişim son derece önemli fırsatlar sağlamaktadır, ancak bunlardan yararlanabilenler elektriğe, bilgisayara, eğitim ve çalışma olanağına sahip olanlardır. Bunlara sahip olmayanlar ise daha çok marjinalize olma riskiyle karşı karşıyadırlar. ²⁶

İNTERNET KAYNAKÇALARI

http://www.dorduncukuvvetmedya.com/arastirma/tvcocuk.htm SOSYALLEŞMEDE TELEVİZYONUN ETKİSİ

http://www.akademikbakis.org/eskisite/28/16.pdf GENÇLERİN KİMLİK GELİŞİMİ VE SOSYALLEŞME SÜRECİNE TELEVİZYON DİZİLERİNİN ETKİSİ (Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi)

http://www.j-humansciences.com/ PDF MEDYANIN BİREY, TOPLUM VE KÜLTÜR ÜZERİNE ETKİLERİ Yrd. Doç. Dr. D. Ali Arslan (Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi )

http://sablon.sdu.edu.tr/dergi/sosbilder/dosyalar/17_11.pdf

İlköğretim Çağındaki Çocukların Sosyalleşmesinde Televizyonun Etkisi* Kamil KAYA*Meyrem TUNA

SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2008, Sayı:17, ss.159-182.

http://www.mebk12.meb.gov.tr TELEVİZYON ve BİLGİSAYARIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

KAYNAKÇA ARSLAN, Ali, Bir Sosyolojik Olgu Olarak Televizyon, Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, Sakarya 2004. AYDIN, Mustafa, Kurumlar Sosyolojisi, Vadi Yayınları, Ankara 2000. İNAN, A. Mithat, Toplum İdeoloji Gençlik, Gündoğan Yayınları, Ankara 1989. ERKAL, Mustafa, Sosyoloji, Der Yayınları, İstanbul 1997. DOĞAN, İsmail, Sosyoloji, Sistem Yayıncılık, Ankara 1995. DOĞAN, Tahsin, Öğretmen ve Eğitim Yöneticilerine Rehber, Seçkin Yayınları, Ankara 2002. YÖRÜKOĞLU, Atalay, Çocuk Ruh Sağlığı Çocuk Yetiştirme Sanatı ve Kişilik Gelişimi, İstanbul 2000. SAĞLAM, Figen Nas, “Çocuk ve Sosyalleşme”, (çevrimiçi) www.delinetciler.net KOŞTAŞ, Münir, “Sosyalleşme”, (çevrimiçi)http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler. http://www.sosyomat.com/etiket/sosyalle%C5%9Fme-nedir http://www.sevgi.name.tr/showthread.php?t=17726 KARACOŞKUN, M. Doğan; Televizyon Yayınlarının Çocuk ve Gençler Üzerindeki Olumsuz Etkileri, Somuncu Baba Dergisi, Mayıs, 2006. ÖZER, Ömer, Medya Şiddet Toplum, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları No:66, Eskişehir 2007. KILIÇ, Levent, Türk Eğitim Programlarında Yapım-Yönetim, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No :233, Eskişehir, 1987.

ARSLAN, A. (2001), Dünyada ve Türkiye’de Medya Gerçeği, Tokat: Gaziosmanpaşa

Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü (Yayına hazır kitap).

BARRETT & Braham (1995), Media, Knowledge and Power, London: Routledge.

JARY, D. & Jary, J. (1991), Dictionary of Sociology, Glasgow: Harper Collins.

SCANNELL, et. al. (1992), Culture and Power: A Media, Culture and Society Reader, London:

Sage.

TEZCAN, M. (1977), Boş Zamanlar Sosyolojisi, Ankara: Doğan Matbaası.

(*)Sosyolog ve siyaset bilimci. İngiltere’de “University of Surrey” de, Sosyal bilimler metodolojisi alanında yüksek lisans (MSc.) ve

siyaset sosyolojisi alanında doktora (PhD) yaptı. 6 yıla yakın yurt dışında, sosyolojinin değişik alanlarında çalışmalarda bulundu.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi’nde dekan yardımcısı, orta öğretim sosyal alanlar eğitimi bölüm başkanı ve öğretim

üyesi olarak görev yapmaktadır.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 60100-TOKAT

KİTAP KAYNAKÇALARI :

• 
  Yeni Türkiye – Dergi
  
• 
  İletişimi Anlamak – İrfan Erdoğan
  
• 
  Sinema ve Televizyon Görüntüsünün Temel Öğeleri – Prof.Dr.Bülent Vardar – BETA
  
• 
  Medya Kültürleri – Nick Stevenson – YAPA
  
• 
  Görsel İletişim – Dr.Gülgün Bangir Alpan – YAPA
  
• 
  Sağlık Bilimi v Medya – Yrd.Doç.Dr.İnci Çınarlı
  

1^ İletişim,Ana Britannica.11(1993:520)

2^ Ergin 1995

3^ Ergin 1995,62

4^ Seels 1994,98

5^ Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134

www.İnsanBilimleri.com

6^ AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ Sayı: 28 Ocak – Şubat 2012 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN http://www.akademikbakis.org

7^ (Doğan 2002:64 ).

8^ TDK

9^ Yörükoğlu 2000:378

10^ http://www.sosyomat.com/etiket/sosyalle%C5%9Fme-nedir

11^ Koştaş, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/770/9798.pdf

12^ AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ Sayı: 28 Ocak – Şubat 2012 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN http://www.akademikbakis.org

13^ http://www.sevgi.name.tr/showthread.php?t=17726

14^ Sağlam,www.delinetciler.net ).^

15^ Erkal 1997:87

16^ AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ Sayı: 28 Ocak – Şubat 2012 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN http://www.akademikbakis.org

17^ Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Kız 95 63,3 63,8 63,8 Erkek 54 36,0 36,2 100,0 Total 149 99,3 100,0 Missing System 1 ,7 Total 150 100,0

18^ Signorielli,op.cit.,p.15.

19^ Kreps ve Thornton, op.cit,pp146-147

20^ Signorielli,op.cit.,p.26-27.

21^ Wallack,” Improving Health Promotion: Media advocacy and social Marketing Approaches”pp.155-151

22^ Seale,op,cit.pp8-9

23^ Signorielli,op.cit,p.19

24^ Güncel Eczacılık Dergisi.s.98, Ekim 2001,pp.15-18

25^ Brashers, Goldsmith ve Hsieh, op.cit,.pp.258-268

26^ Gill Walt,”Globalization and Health”.paper presented at the Medact Meeting,13 may200