Proje I dersi medya diZİleriNİn gençler üzerindeki etkiSİ

MEDYANIN HEM OLUMLU HEM OLUMSUZ ETKİLERİ
Biliminsanlarıvehalk,medyayıçoğukezikifarklıbiçimdegörürler:Birtaraftan medyanınçokolumluolduğunudüşünürüz.Medyanınçocuklarınhayatınızenginleştireceği,sağlıksızdavranışlarıdeğiştireceği,onlarındüşgücünüveyaratıcılığınıhareke- tegeçireceği,eğitimvebilgileriniarttıracağı,toplumadâhilolmalarınıvehoşgörügös- termelerinidestekleyeceği,toplumsalboşluklarıdaraltacağıvegelişmeylesiviltoplumu özendireceğiyönündebüyükumutlarımızvebeklentilerimizolur.Öteyandanelektro- nikmedyanınduygularıuyuşturacağı,düşgücünüyadaesneklikyeteneğinikısıtlaya- cağı, başkalarını incitecek şekilde umursamazlık geliştireceği, yıkıcı davranışları yüreklendireceği,çocuklarışiddetekarşıduyarsızkılacağı,kalıplaşmışdavranışlarasüreklilik kazandıracağı, ahlaki değerlerin yozlaşmasına yol açacağı, yerel kültürü bastıracağı ve toplumsal kayıtsızlığa katkıda bulunacağı yönünde büyük bir kaygı mevcuttur.

Medyanın çocukların hayatındaki rolü ile ilgili olarak şimdiye dek edindiğimiz bilgi- ler, medyanın, ilettiği içerik, tüketilme ortamı ve koşulları, onlardan yararlanışbiçimle-

ri,çocukbireylerinyaşıvediğerözelliklerinebağlıolarakhemolumluhemdeolumsuz etkiyaratabileceğinigöstermektedir.Ancakmedyakendiiçindevekendibaşınaiyiya dakötüdeğildir.Bunlardahaçokçeşitlikesimlertarafındançokçeşitlişekillerdekul- lanılanteknolojilerdir.Bubütünmedyaorganlarıiçingeçerlidir:Tıpkıtelevizyonuniyi yadakötüolmasıgerekmediğigibi,kitaplardaiyiyadakötüdeğildir,çünkübunlarda basmakalıp ya da şiddet mesajları içerip içermedikleri açısından olduğu kadar içerikleriveçocuklarauygunolupolmadıklarıaçısındandatitizlikleincelenmelidir.


OlumluEtkiler

Dünyanınheryanındayapılanaraştırmalarçocuklariçinüretilendiğerniteliklimed- yaürünlerikadariyieğitimaraçlarınındaçocuklarıngelişmesihedeflerininçoğunudes-teklemekte etkin olduğunu göstermiştir. Örneğin televizyondaki eğitim kanalları okul öncesi çocukların okula hazırlanmalarını çabuklaştırabilir, erken okumaya heveslendi- rebilirvebellieğitimprogramlarını öğretebilir.ÖrneğinçığıraçanbirokulöncesiprogramıolanSusamSokağıüzerineyapılmışolanincelemelerdenedinilensonuçlarböyle birpotansiyelinbulunduğunadairgüçlükanıtlarsunmuştur. Gelişmekteolanülkeleriçinhazırlananniteliklimedyaürünleribireyselvetoplum sal gelişme ve değişimi desteklemek amacıyla hazırlanmış iletişim süreçleri ve stratejilerinesistematikolarakuygulanangelişmeiletişimialanınadayanmaktadır.Buçaba- larınçoğumedyayıkaynaklarıaztoplumlarlaazgelişmiştoplumlarıtoplumsalveekonomik açıdan gelişmiş ve toplumsal eşitlik açısından da özgür toplumlara dönüştürme de kullanmaktır. Ayrıcaküçükçocuklaraokumayazmaöğretmeyeyönelikçokdeğerligirişimlerde vardır.Buradaamaçonlarıgünlükkonuşmalara,öykülere,şarkılaravekitaplaraula- şır hale getirmektedir.

OlumsuzEtkiler

Öte yanda elde edilen kanıtlar, medyanın küçük çocuklar üzerinde çok olumsuz etkilerideolabileceğinigöstermektedir.Örneğindünyayıdolaşanmedyaiçeriğinin çoğunda televizyon programları, filmler ve video oyunlarında görülen şiddetisıradanbirolaymışgibiizlemeninçocuklarıpekçokolumsuzşekillerdeetkilediğianlaşılmıştır.Budurumonlarındavranışlarınıetkilemekte,saldırgandavranışlarıarttırmakta, zihinsel olarak da içinde yaşadıkları dünyaya karşı korku ve kaygı oluş- turmaktadır;sosyalaçıdaninsanlarınacıçekmelerinekarşıduyarsızlaşmalarınanedenolmaktaveşiddetin,çeşitlibiçimlerdekiçatışmalarıçözümlemenintekyoluolarak haklı görülmesine yol açmaktadır. Şiddete karşı mesajlar vermek amacıyla gösterilenşiddet,toplumsalçatışmalarınsunulmasıyadaçocukhaklarınınihlaledildiğidurumlardaizleyenlerüzerindebutürdenolumsuzetkiyaratabilir.Televizyonda çocuklar için gösterilen çizgi filmlerin çoğunda şiddet göklere çıkarılmakta ve kurbanyadaşiddetuygulayanayöneliksonuçlargörülmemektedir. Olumsuzetkilenmealanındagenişölçüdearaştırmayapılanikincibiralandamedya içeriğinde insanları basmakalıp kategorilere sokmada etkin olan uzun ve kısa vadeli etmenlerolmuştur.Gençerkeklerinbasmakalıpimajlarıbuçocuklarınesasındaduygularınıgöstermeyen,ruhsalolaraketkinolmayan,sorunçözücüamaşiddetuygula- yan, kabadayı liderler oldukları mesajını vermektedir. Kızların basmakalıp özellikleriyse onların genç yaşlarından başlayarak görünümleriyle ilgilendiğini, başkalarının hoşunagitmeçabasındaolduklarınıgöstermekte,çoğukezedilgen,uysal,duygulu,kırılgan vedahaçokkendilerineeşitdavranılmayanbireylerolduklarıizleniminivermektedir. Büyükleri olduğu kadar küçük çocukları da hedefleyen programlarda kendini gösteren butürdenbasmakalıpdavranışlarıbenimsetme,erkekvekızçocuklarınözgüvenlerini,bedenselimajlarınıveerkenromantikvecinseldeneyimlerinietkilemektedir. Dolayısıylamedyaürünlerinedâhiledilmekonusu,medyanınçocuklaravegençle- retoplumlarındakiminveneyindeğerlisayıldığınıyansıtmasınedeniylebüyükönem taşımaktadır. Çocuklar bunu yapmakla şu gibi önemli sorularına kendimedyaların- dayanıtarayıpbulmaktadırlar:“Kendimidüzenliolaraktemsiledilmişolarakgörüyor muyum?Görmüyorsambubananeyianlatır?Kendimigördüğümde–özelliklekızsam yadaerkeksem,yadayoksunyadaengellibiriysem,azınlıkgruptansamyadasonde- recesavunmasızbirdurumdayaşıyorsamkendiminasılyansıtıyorum?”Sonuçta,çeşitlizorkoşullardayaşayançocuklarınkendilerininmedyadaçoknadirdeolsaolumluyansıtıldıklarınıgördüklerinibiliyoruz.Kendilerininmedyadakigörünümlerinikabulettiklerindeise,çoğukezgelişmişdünyanınkorumasınamuhtaçgüçsüzkurbanlar olarak temsiledilmektedirler.

MEDYAYARATMAİLKELERİVEANAHATLARIİLE DÜŞÜK VE ORTA GELİRLİ ÜLKELERDENÖRNEKLER
Bukonularavearaştırmasonuçlarınadayanarakbubölümdeerkençocuklukdöne- migelişimindeinsanhaklarınadayalınitelikteiletişimyaratmanınilkeveanahatlarıylaülkelerdeçalışmayöntemleriüzerindeduracağız.Builkelerinbütünyönlerikucak- layantekbirhedefivardır:Küçükçocuklarlailetişimkurmadagelişimselolarakuygun, kültürelolarakhassasvekapsayıcıbiryaklaşımlarbütünükullanarakonlaradeğerveren veonlaraulaşanyenibiryöntemegeçmezorunluluğu.
Bu araçları kullanacak ülkelerde medya oluşturmada birkaç çalışma yönteminin et- kili olduğusaptanmıştır.

Medyanınyaratılmasındarolalanbütüntaraflarvehissedarlarenküçükçocukla- rın benzersiz ve bütüncül gelişme gereksinimlerini karşılayacak yöntemleri oluş- turmayı ortak bir hedef olarakbelirlemelidir.

Hükümet,kurumlar,anababalar,öğretmenlerveyaratıcımedyauzmanlarıgibi gruplariletişimpolitikası,stratejiveprogramortayakoymaküzerehepbirlikte çalışmalıdır.

BugruplardaözellikleHIV/AIDS,acildurumlar,çocukkoruma,cinsiyeteşitliği yadadiğerçocukhaklarıkonularındazorkoşullardayaşayanküçükçocuklarla onlarabakanlarınenivedigereksinimleriüzerindeodaklanmışbiryaratıcıileti- şim arayışıgerçekleşmelidir.

Builetişimyalnızcagenççocuklarıeğitmeklekalmamalıonlarıcanlandırıpha- reketegeçirmeli,güçlüyönleriniöneçıkarmalıveonlarıngerginliklerini,sarsın- tı ve acılarını aşmalarına, iyileştirmelerine yardımcı olmalıdır.

Medya ön saflarda çalışanlarla içinde yaşanan topluluğun sağladığı bakımın yanı sıra genç çocuklara bakan kişilerin sağladığı duyarlı, eğitici bakımı desteklemeli vebusüreçtetamamlayıcıroloynamalıdır.

CESARETLENDİRME VE MODELETKİLEŞİMİ
İnteraktifiletişim,çocuklarındikkatiçekildiğindeöyküyeyadabaşkabirortamabü- tünüyle katılmaları sağlandığında gerçekleşir; bu çocukların kavramsal, fiziksel ve duy- gusalolarakilgileriniyöneltmesineyardımcıolur.Kitap,radyovetelevizyongibigele- neksel medya araçlarıyla bile izleyiciler, akıllarını olduğu kadar bedenlerini de kullana- rakkendileriniifadeetmeye,eleştireldüşünmeyeyadabellibirmedyaaracıyardımıy- la yeni şeyler öğrenmeye davetedilebilir.


YETİŞKİN-ÇOCUK İLİŞKİSİNDE OLUMLU MODELLER ORTAYAKOYUN

Özellikle çocukların zor koşullar altında yaşadığı durumlarda çocuklar için iletişim- deonlarlakarşılıklıilişkiiçindebulunanyetişkinvebakıcımodellerininolumlunite- liklertaşımasıgereklidir.Çocuklarkendilerineyararlıolacakdikkatliveilgilibakıcı- larasahipolmayabilirlerve/veyaazsayıdaolumlumedyaseçenekleriilekarşıkarşıya olabilirler.

ÖZGÜVEN VE YETERLİLİK DUYGUSU İNŞA ETME
Araştırmasonuçlarıbirçocuğunözgüveniningiderekartanöğrenmeyetisiveme- raklailgiliolduğunugöstermiştir.Medyaküçükçocuklarınsadecebecerikazanması- nayardımetmeklekalmamalıaynızamandaçocuklarınkendilerinedeğerveönemve- rildiğini görmelerinin özgüveni ile, öğrenme isteğini inşa etmeye ve eleştirel düşünce- yi geliştirmelerine yardımcı olduğunubilmelidirler.

OLUMLU ÖRNEK (MODEL)KULLANIN
Araştırmalarınçoğuçocuklarınveyetişkinlerintekrartekrargözlemledikleridavranış modellerini benimsediklerini göstermektedir. Bununla birlikte çocuk medyasının bazıorganlarışiddet,basmakalıpdavranış,lakaptakmavegüvenliyadasağlıklıolmayan edimler gibi istenmeyen davranışları sergilemektedir. Sonunda çocuklara “sakın böyle yapmayın”şeklindekısabirmesajlaöğütvermektedirler.Dahaetkinbirbaşkaseçenek cömertlik,uysallık,içtenlik,ilgililikvesorumlulukgibisağlıklıdavranışlarhakkında destekleyici, güçlendirici mesajların yanı sıra olumlu edimler göstermektir.

Giderekartanaraştırmalar,bizemedyanınazgelişmişülkelerdekierkençocukge- lişiminde fark yaratacak olumlu ve olumsuz potansiyeli bulunduğunu göstermiştir. Bu farklar, (örneğin saldırmayı taklit etmek yerine paylaşmayı taklit etmek gibi) davranış- sal, (sınıf arkadaşlarına sataşmak yerine internette arkadaşlıklar kurmak gibi) toplum- sal, (dikkat eksikliği göstermek yerine okul için hazırlıklı olma becerileri öğrenme gibi) kavramsal,(hattakötüyemealışkanlıklarıveşişmanlığayönelmekyerine)cinselilişkiylegeçenhastalıklardan,cinseltecavüzdenkendininasılkoruyacağıyadatemizlikalışkanlıkları öğrenme gibi fiziksel farklar olabilir.

EŞİTLİK
Eşitlik,televizyondaerkekvekızçocuklaraeşitdavranılıpeşitrollervefırsatlarsunulurkenaynızamandafarklılıklarıdikkatealınıpsaygıylayaklaşıldığındagelişir.

Görüşülenlerin gözlemlerinin altındaki temel varsayım, çocuklara yönelik programlarda cinsiyet eşitliği gereksinimiydi. Görüşülenler erkek ve kız çocukların eşit haklara,eşitfırsatlaraveeşitsorumluluklarasahipolmasıgerektiğineveherikicinsiyetedesağlıkvesıhhatsağlayıppotansiyellerinigerçekleştirmelerine,özsaygıvetatmin dolu, onurlu bir yaşam sürmelerine, ailelerinde ve toplumlarında üretken katılımcılarolmalarınaolanaktanıyacakaynıbakımvebeslenmeninsunulmasıgerektiğineinanıyorlardı.Engözeçarpangörüşegöre,erkeklervekızlarekrandahertarzdan ve eşit sayıda olmalıydılar; çünkü varlıkları eşit şartlarda gerçek varlıklarını ya dabunayönelikgereksinimlerinisimgeliyordu.Birçokgörüşüleniçin,cinsiyeteşitli- ğihemerkeklerehemkızlaraaynıkişiliközelliklerinitaşıma,aynırollerivemeslekle- riüstlenme,hikâyedeaynıkonumdaolmaolanağısunmakanlamınageliyordu.

ÇEŞİTLİLİK
Çeşitlilik,çocuklarhemcinsiyet,ırk,etnikköken,vb.gibihersosyalkategoride hemdetümolasıgruplardagenişbirkarakteryelpazesivekarışımıaracılığıyla temsil edildiğinde eldeedilir.

Çeşitlilikilkesicinsiyet,ırk,etnikköken,sınıf,din,dil,coğrafya,tarih,beceriler,yaş, cinsellikveailekimlikleriniinşaedecekşekildeetkileşendiğertümtemelinsandurumlarıveözellikleriarasındakikesişmenoktalarınadikkatedilmesinigerektirir.Durum açıktı:Programdabirinsangrubunutemsiledensadecetekbirkaraktervarsa,hepsini simgelemesibeklenir.Budurumda,birinsanözelliğiençarpıcıniteliktirvebudatek- tipleşmeylesonuçlanır.Bunakarşın,birçokkız(veerkek)varsa,karakterlerözellikve nitelik çeşitliliği sergileyebilir, farklı formlarda ve şekillerde, birçok olasılıkların birle- şimi olarak ortayaçıkabilir.

KARMAŞIKLIK
Karmaşıklıkilkesi,birdereceyekadar,“farklıamaeşit”konumunubenimserve pratikte, daha karmaşık, geniş kapsamlı ve klişelerden uzak karakterler üreterek hem erkekler hem kızlar için olasılıkları ve nitelikleri genişletmeye çalışır.

.

BENZERLİK

Benzerlik ilkesine göre, senaryo çatışma, kalıplaşma, statü belirleme ve karşıtlığa yolaçabilecekfarklılıklaraodaklanmakyerinekızlarınveerkeklerinyaşamları- nın ortak yönlerini vurgulamalıdır.

Benzerlikilkesi,aynızorlukları,arzuları,hayalleriveumutlarıpaylaşançocukları yüceltir:sevgivedostluklaraihtiyaçduyan,maceralarıolanvezorluklarınüstesinden gelençocuklar;meraklıveçevrelerinikeşfetmeyeistekliolan,kimliklerininfarklıyönleriylemücadeleedençocuklar;dünyadakendilerinebiryeredinmeyeçalışançocuklar.Builke,azimliveolumluolan,sorunlarınıvebaşarılarınıpaylaşanhemkızhemerkekçocuklarınsunulmasınısavunur.Budurumda,sorunlarkızlarınyadaerkeklerin sorunları, çoğunluk çocuklarının ya da azınlık çocuklarının sorunları, yetkin çocuklarınyadaengelliçocuklarınsorunlarıolarakdeğil,çocuklarınyaşamlarınınsorunlarıolaraksunulur.

BİRLİK
Birlik,kızlarveerkeklerarasındakidostluklarınveilişkilerineşitşartlarüzerine inşa edilmesinigerektirir.

Birlik ilkesi, çocukları birlikte yaşam deneyimlerini paylaşırken, birbirleriyle işbir- liği yaparken, mutlu bir büyüme ve gelişim için ortak arayışlarında birliktelik kurarken sunma olasılığını ifade eder. birlik ilkesini uygulayarak, çocuklar arasındaki benzerliklerin gündeme getirilmesi, cinsiyet ve çok kültürlü ilişkiler arasındaki uçurumları kapatacakveçocuklarıngruplararasıilişkilerkurduğuanlatımlarısunarak,engellerinaşıl- masınadestekverecektir.Dahabüyükbirbirliksağlamaarayışındakisenaryolar,tüm çocuklarıinsanolaraknitelendirentemelözellikleriveemellerivurgular.Birlikkonu- sunda ilerlerken, görüşülenler alternatif ilişkilerin gösterilmesinin ve işbirliğinin teşvik edilmesinin televizyonda çağdaş çocukluk ayrımında reform yapma çabalarına yönelik bir müdahale görevi üstleneceğini iddiaettiler.

AİLE
Aile,çocuklarınyaşamlarındakianasosyalbağlamdırvedolayısıylaçocukların deneyimlerinindestekleyici,ilgilibiraileyaşamınaoturtulmasıinsanilişkileri, anne-baba-çocukveyetişkin-çocukilişkileriaçısındanolumlurolmodellerisunulmasına olanaktanır.

Aileninçocuklarayönelikprogramlardakimerkezikonumu,görüşülenlerinuygulamalarındaönemlibirtemaydı.Türüneolursaolsun,ailearzuedilirolarakkabuledi- lirken,çocuklarınilgilivesağlıklıaileortamlarındabüyüdükleriningörülmesigerek- tiğindeuzlaşılmaktaydı.BirçokAmerikandurumkomedisindevefilmlerdegenellikleyetersizannebabalarıntemsilettiğiişeyaramazailelergöstermeyada“evdetekbaşına”trendininbirparçasıolarakaileyitamamenyoksaymaeğiliminekarşıserteleştirileryapıldı.Buçalışmadagörüşülenlerbueğilimetümkalpleriylekarşıkoyuyorlardı. Onlarınailemerkezlibakışaçılarınagöre,çocukluk,genelolaraközelilgiveçocukla- rınbüyüdüklerindenasılbireylerolacaklarınailişkinbirvizyonvemodelbarındıran yetişkin karakterler gerektiren birdönemdir.

GERÇEKLİK

Gerçekliktelevizyonprogramlarınıgerçekyaşamdankarakterler,anlatılarvesos- yal bağlamları betimleyecek şekilde tasarlanmayayönlendirir.

Gerçeklikilkesi,yapımcılarınözdeşleşmevebağlılıkiçermepotansiyeliyle“gerçek yaşamdanalınmış”gibigörünensosyalbirdünyasunanprogramlaryaratmaçağrısınıyansıtır.


SESİNİDUYURMA
Sesiniduyurma,televizyonprogramlarıçocuklarınbakışaçılarınınbizzatkendile- rinin gördüğü ve dile getirdiği biçimde sunulacak şekilde düzenlendiğinde müm- kündür.

Sonilke,görüşülenlerinbizzatçocukların“sesiniduyurma”çağrılarıdır.Azyadakötütemsiledilengruplarıonlaramedyadasözvererekgüçlendirmekavramı,çeşitliku- ramsal yaklaşımlardan ve farklı ilgi alanlarından gelen akademisyenler tarafından kapsamlışekildetartışılmıştır.Hemçocukluğunkuramsallaştırılmasındahemdetümkültür ve medya formlarında temsil edilmesinde çocukların (Kendilerine ait) alanları, ses- lerivebuyüzdentemsilleriyoktur.Bizimtartışmamızbağlamında,“sesiniduyurmak” temeldeçocuklarınbakışaçılarınınyetişkinlerinürettiğimedyakanallarındaifadeedil- mesine olanak tanımaktır. Bu “sesini duyurma” çağrılarında, “yetişkinlerle konuşan ço- cuklar”yadaiçdünyalarınıkendiçıkarlarına“geliştiren”çocuklaryerine“çocuklarla konuşan çocuklar” değerivurgulanır.

OLUMLU SOSYAL (PRO-SOCIAL) MEDYANINFAYDALARI
Günümüzde birçok çocuğun medya aracılığıyla sosyalleşiyor olması 21. yüzyıl yaşa- mınınbirgerçeğidir.Çocuklarduygusalvesosyalyaşamlarınıdünyaileyaşadıklarıet- kileşimli bir süreç aracılığıyla geliştirirler. Buna, bireysel ve grup bağlantıları yaratmak amacıylaiçindeyaşadıklarıkültürünkurallarını,normlarınıvedeğerlerinibenimsemek dahildir. Medyanın etkisi medya seçimi ve seçilen medyanın içeriğine bağlıdır. Medya etkile- rine maruz kalmanın çocukların iyi olma (well-being) halini etkilediği kesindir ve artan medya tüketimi ile obezite oranları arasında bağlantı bulunmuştur. Diğer yandan araştırmacılartelevizyondakiensevdiklerikarakterleriseyrederekçocuklarınsempativeem- patiyi öğrenebileceklerini bulmuştur. Yaşlarına uygun eğitici program- lara ve durum komedilerine ilgi gösteren çocukların özgecilik, işbirliği ve hoşgörü dahil çocuklar için olumlu sosyal sonuçlar yarattığına ilişkin ek kanıtlarbulunmaktadır.

Çocuklar televizyon karakterlerine bağlanırlar ve bu karakterlerin duygusal durumlarınısıklıklayansıtırlar.SusamSokağıduygularınrolünüveduygusaldurumlarlabaşa çıkmayı eğitici içeriğine eklemiştir. Bu, bazı çocukların başkalarına gösterdiği empatihissinivehoşgörüyüartırmaktadır. Butürprogramlarıizleyençocuklarizlemeyençocuklardandahafazla olumlusosyaldavranışgöstermiştir.Bukısavadelibirdurumdeğildir.Yardımlaşmayı,bağıştabulunmayıyadapaylaşmayıgösterenprogramlarıizleyençocuklarınikiile üçgünsonrakontrolgrubunagöresözkonusubudavranışlarıgöstermesidahayük- sek olasılık içermektedir. Sosyal yaratıklar olarak davranışlarımızda ortamımızda gözlediklerimizimodelalırızvebudaizleyicilerindavranışlarındayansımaktadır.Buile- tilerin desteklenmesi olumlu sosyal medyanın etkisini güçlendirir.

Benzerşekildeişbirliğiiçindeetkileşimdebulunançeşitlietnikkarakterleriiçeren programlarıseyredençocuklarfarklıgruplarakarşısaygıvehoşgörüdahildahafazla olumlututumgeliştirdiler.
İYİMSERLİK VE KÖTÜMSERLİK: İZLEDİĞİMİZ,OKUDUĞUMUZ,

İNTERNETTE BULDUĞUMUZ ŞEYLER NASIL DÜŞÜNDÜĞÜMÜZÜ VE HİSSETTİĞİMİZİETKİLİYOR

ÖğrenilmişçaresizlikveöğrenilmişiyimserliküzerineyaptığıaraştırmadaMartin Seligman (1991) kişinin düşünceler, fikirler ve eylemler aracılığıyla dünyaya yaklaşma şeklininokişinindünyayıyaşamaveaçıklamaşekliüzerindeciddibiretkiyesahipol- duğunuönesürmektedir.Seligmansonotuzyılınıiyimserözelliklidüşüncelerinkişi- niniyiolmahalininasıletkilediğiniveolumsuzdüşüncelerinnasıldepresyonayolaça- bileceğini inceleyerek geçirmiştir. (Seligman, 1991). İyimser dünya deneyimlerini daha fazlaözyeterliolanterimlerileaçıklayabilir,budadolayısıylaonundüşüncelerini,his- leriniveeylemlerinietkiler.Budüşünceler,fikirlerveeylemlerdebunakarşılıkbireyin deneyimiüzerindeetkiliolur.Budöngümekanizmasıkişininaçıklamatarzınınspekt- rumunabağlıolarakdahayüksekyadadahadüşükdüzeylerdeçalışabilir.

Seligman(1991)kötümseri“kötüolaylarınuzunsüreceğine,yaptıklarıherşeyibozacağınave[kötüolayların]kendihatasıolduğunainanma”eğiliminesahipkişiolarak tanımlarken iyimseri “başarısızlığın geçici bir terslik olduğuna, kendi hatası olmadığı- na;koşulların,kötüşansınyadabaşkainsanlarınbunanedenolduğunainanan”kişi olaraktanımlar. Ancakiyimserlikkonusundakiçalışmalariyimserlereyönelikfazlasıylaolumlubir resim,kötümserleriçinsekasvetlibirresimçizmeeğilimindedir.Başkabirdeyişle,kötümserlikçoğuzamandahaazpsikolojikiyiolmaile,kötümserliğininolmamasıisedahayüksekpsikolojikiyiolmailebağdaştırılmaktadır. İyimserlerin kötümserlere göre stresli durumlardadahaiyiolmavebuolaylariledahaönceincelendiğiüzeresorunlaradahaproaktifyaklaşımsağlayacakşekildebaşaçıkmaeğilimigösterdikleribilinmektedir.Bazı araştırmacılariyibirsonucayatırımlarınedeniyleiyimserlerinrisklidavranışlaragirmeye daha açık olabileceğine ilişkin endişelerini dilegetirmişlerdir.

Günümüz dünyasında, Seligman, ABD gibi sanayi toplumlarındaki mutluluk ara- yışının“Ben”inçokönemliolmasınayolaçtığınıbunundabireyciliğevurguyapılanve ego merkezci bir perspektifin desteklendiği aşırı bireycilerin medya hikayelerinde büyük oranda yansıtıldığını görmektedir.

İYİMSERLİK, ANLAM ÇIKARMA VEMEDYA
İnsanlar anlam çıkaran yaratıklardır ve yaşamlarımızdaki olaylar ve yaşadıklarımız- lailgiliaçıklamalarararız. Kötümserkişilerolumsuzdurumlarıkişininkarakterözelliklerinevekalıcıveki- şininyaşamınıntümyönlerineyayılanfaktörlereatfedilebilirolarakaçıklamaeğilimi gösterirler.Buaçıklamalarkişininhayatınıkontroledemediğihissininyordayıcısıdır, budaSeligman’ınöğrenilmişçaresizlikçalışmalarındakişiyidepresyonaeğilimlihale getirenunsurolarakgösterilmiştir.Diğeryandaniyimseraçıklamalartersbirdurum karşısındapsikolojiksağlamlıkhissinekatkıdabulunur.
GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ İLETİŞİMUYGULAMALARINI KULLANIMLARIÜZERİNEARAŞTIRMA
Çevrimiçiergensohbetodalarıvebloglarkonuluilkaraştırmalarımda,buyenior- tamlardakiçevrimiçiiletişimianlamakamacıylahemnitelikselhemnicelikselanaliz yöntemleri kullanıldı. Greenfield ve ben söylem analizi yöntemiyle, çevrimiçi ergen sohbetodalarıkullanıcılarının,sohbetortamınahasgörselözelliklerenasıluyumsağ- ladıklarınıtespitettik;bunagöre,gençlermevcutiletişimstratejileriniuyarlayarakve yenistratejileryaratarakkonuşmanıntutarlıolmasınısağlıyorveyenibiriletişimdilioluşturuyordu.(Greenfield&Subrahmanyam,2003).Birsonrakibildiride,buanali- zitekbirsohbetdökümününicelikselsöylemmetodukullanarakinceleyipgeliştirdik. Buanaliz,katılımcılarınherkeseaçıkolansohbetortamınıcinsellikleilgiliendişelerini/zihinlerinimeşguledenmeseleleritartışmakiçinkullandığınıortayakoydu.Bunun yanındakimlikbilgileripaylaşımınıbüyükolasılıkla“eşleşme”davranışlarındabulunmak için yaratıcı yollarla kullandıklarını gösterdi. Bununardındanyaptığımızblogçalışmasında,ergenyazarlarıntuttuğu195adetİngilizcebloguanalizettik.Toplam585adetblogyazısı,gerekyapıgereksetematikiçerikbağlamındaanalizedildi.Aynızamandablogyazarlarınınkullanıcıadları,kullanıcıresimleriveprofilbilgilerideincelendi. İnternetyaygınlaştıkçahergeçengünçokdahafazlagenççevrimiçiolmuştur.Araştırmalargençlerinanlıkmesajlaşmahizmetleriniçevrimdışıarkadaşlarıylaokuldaki olaylarvededikoduamaçlıiletişimkurmakiçinkullandığınıgöstermiştir.

GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ FAALİYETLERİNİN GELİŞİMSEL ETKİLERİ

Araştırmalar, gençlerin çevrimiçi ortamları çevrimdışı arkadaşlarıyla birlikte, çevrimdışı meselelerle başa çıkmak için kullandığını gösteriyor olsa da, bu kullanımın gelişimsel etkileri üzerinde durmak önem taşımaktadır. Bu bölümde, gençlerin medya kullanımının,örneğinsağlıklailgilikaynaklaraulaşmakgibifaydalarınaveayrıcasiber zorbalık, bağımlılık ve uykusuzluk gibi tehlikelerine kısaca değineceğim.

Çevrimiçiortamlarınsağladığıbelkideenönemliimkân,bilgiyekolayerişimsunmalarıvesağlıklailgilibirkaynakhizmetivermeleridir. Çevrimiçisağlıkkaynaklarınınpotansiyelinindoğrukullanılabilmesiiçin,gençlerinçevrimiçibilgilerinkalitesini ve inanılırlığını daha iyi değerlendirebilmesini sağlayacak bir dijital okur-yazarlık eğitimindengeçmesigerekmektedir.İnternetaynızamanda,obezite,yemebozuklukları, öfkekontrolügibisorunlardakullanılabileceke-teknolojilerdesunmaktadır.Buteknolojilerinetkinliğihakkındabugünekadaryapılanaraştırmalar,şimdiliksadecekarışıketkileriolduğunuortayakoyabilmiştirveuygulamayageçilmesindenöncedaha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Çevrimiçi ortamın sağladığı imkânlardan biri de,yabancılarlaetkileşimegeçebilmektir,çünkübu,bazıdurumlarda,örneğintoplumundışınaitilenkişileriçinfaydalarsağlayabilir. Gençlerinçevrimiçiortamdakarşıkarşıyaolduğubirdiğertehlikedeyabancılarla etkileşimegirmeolasılığıdır.Dahaönceleriergenlerine-teknolojileriyabancılarlaetkileşimegeçmekiçinkullandığıtaktirde,butipetkileşimlerledoğanzayıfbağlarınvar olan huzuru azaltacağına dair tasalar vardı. Ancak araştırmalar, gençlerin çevrimiçi ortamlarlaçoğunluklaçevrimdışıakranlarıylaetkileşimegeçtiğinigösterdiğiiçinbukonu daha az sorun edilmektedir.

SONUÇ
Sonuçolarakbubildiridesunulanaraştırma,yenimedyanınergengelişimiüzerindeönemlibirrolüolduğunugöstermektedir.Çevrimiçiiletişimuygulamalarıilkkullanılmayabaşlandığındayapılançalışmalar,gençlerinbuuygulamalarıöncelikleakranlarıylailetişimhalindeolmakiçinkullandıklarınıgöstermiştir.Buçalışmalarayrıcagençleriniletişimkurduğuakranlarınınçevrimdışıhayatlarındantanıdıklarıarkadaşları olduğunu ortaya koymuştur. Gençler çevrimiçi faaliyetleri, beliren cinsellik,tutarlıbirkimlikinşaetmek,akranlarveromantikilişkileriyleyakınilişkilerkurmakgibigeçirmekteolduklarıgelişimgörevleriylebaşaçıkmalarınayardımamacıyla dakullanmaktadır.Gençlerinyenimedyakullanımınınçevrimdışıhayatlarıylailişkiliolduğusaptandığıiçin,medyakullanımınıngelişimüzerindekietkilerinigözönü- nealmakönemtaşır.Araştırmalargençlerinmedyakullanımınıntehlikelervefırsatlar barındırdığını göstermektedir.
KAYNAKÇA

• 
  GÖRSEL MEDYANIN AİLE BİREYLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA -TAYLAN KARA
  
• 
  TV DİZİLERİNİN GENÇLER ÜZERİNDE TÜKETİM KÜLTÜRÜ OLUŞTURMA SÜRECİ VE YAŞAM TARZINA ETKİLERİ -ÜMMÜHAN YILMAZ
  
• 
  TELEVİZYON VE ÇOCUK - SEVİM CESUR
  
• 
  BİLDİRİLER KİTABI/ 2
  
• 
  İLETİŞİMİN ÖNEMİ – AHMET ÖZCAN
  
• 
  TRT TELEVİZYON YAYINLARI KAMUOYU ARAŞTIRMASI
  
• 
  MEDYA EKOLOJİSİ – NECLA ODYAKMAZ
  
• 
  TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞI BAĞLAMINDA MEDYA VE SİYASET İLİŞKİSİ – OSMAN ANIL URAL
  
• 
  HALKLA İLİŞKİLERDE MEDYA YÖNETİMİ – ECE ÇÖKLÜ
  
• 
  TÜRKİYE’DE MEDYA VE SEÇİMLER
  
• 
  TÜRKİYE’DE MEDYA SUÇ VE AHLAKİ PANİK İLİŞKİSİ – ASLI GÜNGÖR KIRÇIL