Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

SACARASI VƏ NİYAZ
Sacarasını sajda pişirirdilər. Niyaz təndirdə pişməliydi. Adəti­di, bunu belə pişirərdilər. Bu sacarasını yeddi ev yığılırdı, pişirirdi. Bunu seyitdər kəsirdi ha. Bunu nəkqədər çatırdı, o qədər paylıyır­dılar. Yeddi dənə sacarası kəsipdilər, yeddisin də göbəyi mənim bacım Seyitelə düşüpdü. Deyilənnərə görə, sacarasının ortası kimə düşürdüsə, o bəxdəvər olardı. Deyirdilər, paho, qızda olan talehə bax! Talehi də gözəl oldu. Şükür İlahiya! İndi irəhmətə gedip. Ona ölüm demərəm, mənim bacım xöşbəxd öldü. Sacara­sı­nın ortasını belə oyub, ora yağ töküllər, o pişənə qədər onu yağlıyılar. O iki odun arasında pişir, onun üsdü də, altı da od olur.

Amma niyazı təndirə yapıllar. Onun yağı az olıur, onun xa­mırı bunun kimi olmur. Onu xamırı ayrı olur. Sacarası iki sacın arasında pişir. Fərk bundadı. Pişincə də bu dönür, baxılır, yağlanır elənir. Dorğuyanda ikisinnən də doğruyursan. Onnan da doğru­yur­san, bu birinnən də paylıyırsan.

BİŞMƏ QURBAN
Günaha yazmasın Allah, deyəcəm. Kəntdə biz pişmə qurban deyirdih. İndiki kimi gedillər Məkgədə, nə bilim özgə yerdə qurban kəsillər. Biz bunu eləmirdih. Kəntdə bu yoxdu. Bizdərdə ildə bir dəfə pişmə qurbanı varıydı. Necə bax bu camahat yığılırdı, oturur­du, seyitdərimiz otururdu, bunun duasını deyirdi. Onnan bir adam yeməmiş olmazdı. Ana bətnində olan uşağa da pay verərdilər. On­nan heş kəs yeməmiş olmazdı.

İrəhmətdih bacım Siyatelnən məni o zaman qoyupmuşdar ev­də. Mən uşağmışam, yatıbmışam. Gedipmişdər pişmə qurbana. Si­yateli də qoyupmuşdar mənim yanımda. Deyir (bacım Siyatel irəh­mətdiy deyirdi), bir də gördüm qapını aşdılar, iki dənə ağsakqal kişi içəri girdilər. Qapılar kilitdiymiş. Onu bacım burda danışdı, Er­mə­nisdanda danışmadı. Həə, kilitdi qapıdan keçiplər. Deyir, gəlip dedi:

– Hanı evin nəfəri?

Deyir, dedim:

– Gediplər qurbannığa.

– Bə sizi niyə aparmıyıplar?

Diyir, dedim:

– Bacım yatdığınnan bizi aparmadılar.

Dedi:

– Yatmarsan, qurban gələndə evə, bacını durğuzasan. İkiniz də yeyərsiz, sora yatarsız. Amma demə bura kim gəldi. Qorxmadın ki?

Deyip:

– Yox.

Deyip:

– Biz gedirih, heş kəsə də demə bura kim gəlmişdi. Bu sirri gizdi saxla. Bu yatmıyıb, evin adamı gələndə görüp qapı kilitdidi. Döyüplər qapını, bu gedib açıp.

Gəliplər, məni durquzup verip, yemişəm, sora yatmışam.

Bunu biz Ermənisdannan gələnnən sora mənim bacım irəmətdih, bir arvat varıdı (Gözəl bibim), ona danışdı ki, bəs, bibi, siz o vax qurban üsdə gedəndə, beləcə gəldilər, maa belə tapşırdılar.