Qarigan baǵlardı jasartirish texnologiyası

Baǵlarda aldınan hasıldı anıqlaw usılları.
Me vali tereklerden hár jılı turaqlı mol ónim alıwǵa qaratılǵan agrotexnikalıq ilajlar kompleksinde tereklerge tuwrı forma beriw, putaw, siyreklestiriw zárúrli áhmiyetke iye. Bul ilajlar hawa temperaturası +5ºC den joqarı bolǵanda atqarıladı.
Baǵlarda alma, almurt, biyn, erik, shiye hám olxo'ri tereklerdiń kópshilik sortlarına forma beriwden aldın, olardı aldınan qabıl etilgen texnologiya tiykarında siyrek-yarusli sistema boyına tolıq qáliplestirilgen mıywe tereki birinshi tártip degi bes-altı ana shoxi putaqtan ibarat boladı. Birinshi tártip degi ana shaqların formaantirish menen bir waqıtta ekinshi hám úshinshi tártip degi shaqlar da qáliplestiredi. Ekinshi tártip degi birinshi shaq birinshi tártipli shoxda jaratılıp, onıń tiykarından 30 -40 sm uzaqlıqta bolıwı kerek, ekinshi shaq birinshisidan 25-30 sm aralas qáliplestiredi. Úshinshi tártip shaqları da nátiyjede qáliplestiredi. Ekinshi hám úshinshi tártiptiń skelet shaqları qaptal tárepden ósińki bolıwı kerek.
Tómengi analıq shaqlarda ekinshi tártiptiń eki-úsh, qalǵanlarında bir-eki putaq qaldıriladi.
Ekinshi tártip shaqlarında úshinshi tártiptiń bir-eki putaqsı qaldıriladi. Kúshli ósińki qaptal shaqlardı qisib, yarım sklet shaqlarǵa aylantırıladı. Skelet hám yarım skelet shaqlar ortasında ósińki qaptal urıqlardı kesip yamasa egip ónim shaqlarına aylantırıladı.
Shatqa forma beriwde jetekshi shaq menen shat ortasındaǵı baylanıslılardı saqlap qalıwǵa áhmiyet beriw zárúr, yaǵnıy oraylıq shaq mudami birinshi tártip degi shaqlardan 20 -25 sm uzınlaw bolıwı, birinshi tártip degi shaqlar da óz gezeginde ekinshi tártipdagilardan shunchaga uzınlaw bolıwı kerek. Tiykarǵı shaq janında o'suvchi raxip shaqlar kesip taslanadı. Eger raxip shaq tiykarǵı shoxdan kúshlilew hám jaqsılaw ósińki bolsa, raxip shaq qaldırilib, tiykarǵı shaq kesip taslanadı yamasa egip qóyıladı. Shatı tar piramidal forma daǵı “Golden Delishes”, “Rozmarin”, “Parmen zimniy zolotoy” sıyaqlı túrlerdiń shatın keńeytiw ushın birinshi tártip degi tiykarǵı shaqlar ekinshi tártip degi sırtqı qaptal shaqlar ústine ótkeriledi hám ósiw múyeshin kaltalashtirish maqsetinde postga egip qóyıladı.
Shatı jazıq “Renet Simirenko”, “Red Delishes”, “Aydored”, “Pervenets Samarkanda” alma sortlarınıń birinshi tártip degi shaqların ekinshi tártiptiń joqarıǵa qaray jónelgen shaqları ústine ótkeriledi. Shattıń tiykarǵı shaqlarına forma berilgennen keyin oraylıq jetekshi dene 45 o múyesh astında jalǵız ósińki qaptal shaq biyikliginde kesiledi nátiyjede terektiń tapaltaslasadı hám shat ishki bóleginiń jaqsılaw yoratilishi ushın sharayat jaratıladı. Sol maqsette birinshi tártip degi tik ósińki shaqlar ekinshi tártiptiń sırtqı qaptal shaqları ústine ótkeriledi.
Mıywe terekleriniń shatın dáslepki bes-jeti jıl dawamında qáliplestiriw kerek. Olardı terekleriniń tur hám túr qásiyetlerin inabatqa alǵan halda putaw kerek.
Alma terekleriniń ónimge kirey baslawı 6 -15 jasqa shekem shatı siyreklestirıledi: bir-birine irkinish beretuǵın hám shattı qarańǵılashtiradigan barlıq putaqlar alıp taslanadı. Tómen putaq shıǵaratuǵın, tiykarǵı halqasımon (kol'chatka) hám quramalı halqasımon ónimli shaqlarda mıywe tugadigan “Parmen zimniy zolotoy”, “Elegant”, “Pervenets Samarkanda”, “Dilishes”, “Star Krimson”, “Aydared” sıyaqlı túrlerde barlıq tártip degi skelet shaqlardan ósip shıqqan bir jıllıq shaqlardı kemeytiw dawam ettiriledi.
Kúshli shoxlanadigan “Renet Simirenko”, “King Devid”, “Djanared”, “Baravinka Tashkentskaya”, “Vaynsep”, “Zolotoy Grayma”, “Qonaqi”, “Registoni” sıyaqlı alma sortlarında tek uzın - 60 sm. den kóbirek ósińki shaqlar qısqartiriladi.
Shaqlar normaında ósińkinde (40 -45 sm) olar qısqartirilmaydi. Shaqlardıń jıllıq ósiwi 15-20 sm.ge shekem azayǵanda olardıń moyini 35-40 sm átirapında saqlap turıw maqsetinde bul shaqlar qısqartiriladi. Qaptal tárepden ósip shıqqan shaqlardı egip yamasa qısqartirib olardan mıywe shaqları payda etinadi.
Terek tolıq mevaga kirgen dáwirde sortlarına qaray 8-15 jasqa shekem ótkeriletuǵın putawlar olardıń boyı hám zúráátliligin saqlap qalıwǵa qaratıladı. Bul waqıtta terekler jas dáwirdegiga salıstırǵanda kemrek butaladi tek mayda shattı qarańǵılastırıwshı shaqlar hám bachki shaqları alıp taslanadı. Bólek ósińki hám jańa shólkemlesken uzın shaqlar qısqartirilib mıywe shaqlarına aylantırıladı.
Ádewir ulken shaqlar bir birine óz-ara baylanıslı halda kesiledi.
Egerde skelet shaqlar uchininig ósiwi óniminiń xaddan tısqarı kópligi yamasa agratexnikasining jamanlıǵı sebepli 15-20 sm.ge shekem qısqarsa, ósiwdi kúsheytiw maqsetinde 2-3 jıllıq shaqları kesiledi, chekanka etip qısqartiriladi. Bunday ilaj mıywe beretuǵın tereklerde shaqlardıń normaında ósiw ushın waqtı -waqtı menen ótkerip turıladı. Bul dáwirde qaptal shaqlar, sonıń menen birge, jerge asılıp turǵan, kesel hám sınǵan shaqlar kesip taslanadı.
Ónim mol bolıwı kutilayotgan jıllarda putaw jolı menen ótken máwsimde qáliplesken gúl urıqları sanın kemeytiw maqsetinde hám kelesi jıl ónim tiykarın jaratıw ushın agrotexnikalıq ilajların waqıtında sapalı ótkerip, jańa urıqlardı qáliplestiriw zárúr.
Kem ónim jıllarda kemrek putaw jolı menen ilgeri qáliplestirilgen gúl urıqların saqlap qalıw kerek.
Almurt tereki de alma tereki sıyaqlı butaladi. Kem shoxlanadigan, biraq bir jıllıq nawaları kúshli ósińki hám halqasımon shaqları kóp bolǵan putaqlarda tiykarǵı shaqlar daǵı putaqlar olardıń qısqa uzınlıǵına qaray yarımına yamasa úshten bir bólegine qısqartiriladi. Kúshli shoxlanadigan túrlerde hám mıywe beretuǵın tereklerde tiykarlanıp shat butalib siyreklestirıledi. Eger ónimdiń hádden tıs mol bolıwı yamasa basqa sebeplerge kóre tereklerdiń ósiwi susaysa, ótken jıllarda kúshli ósińki 2-3 jıllıq shaqlarǵa qısqartiriladi.
Biyn tereki de alma sıyaqlı siyreklestirilgen yarusli sistema boyınsha qáliplestiredi. Tiykarǵı shaqlardı qáliplestiriwde olardıń bir-birine óz-ara baylanıslılıǵına qatań ámel qılıw, ósip shıǵıw múyeshiniń keńlew bolıwına erisiw zárúr. Tiykarǵı shaqlardıń raxipleri, shat ishine kirip qalǵan ótkir múyesh astında ósińki hám tiykarǵı shoxni qáliplestiriw ushın kerek bolmaǵan shaqlar alıp taslanadı. Tiykarǵı shoxdagi basqa putaqlar qaldırilib, olar o'suvchi shaqlarǵa aylantırıladı. Onıń ushın olar dáslepki úsh jıl dawamında 3-4 urıqqa qısqartiriladi, yaǵniy terekler mıywe tugishga tayarlanadı.
Tórtinshi jıldan baslap, terekler mıywe ete baslaǵanınan keyin o'suvchi shaqlar daǵı putaqlar tereklerdiń biologiyalıq qásiyetlerine kóre túrlishe kesiledi.
Behining barlıq sortları quramalı halqasımon shaqlarda mıywe tugadi. Kúshli putaqlarda ósińki quramalı halqasımon urıqlardıń bir bólegi mıywe urıqlarına aylanadı. Olar tek joqarıda ósińki kúshli putaqlarında payda boladı. Eger o'suv shaqlarındaǵı mevali urıq putaqlar qısqa etip kesilsa, tórtinshi jıl shattı o'suv shoxchalaridagi putaqlardıń bir bólegi qısqartirilmaydi, bir bólegi bolsa 3-4 urıqqa kesiledi. Ónim kóbeyip ketib salmaqlıq etpesligi hám mıywe beriw dáwirliligin buzmaslik maqsetinde sonday etiledi. Bunda kóp qısqartirilgan putaqlarda kelesi jıl ónim beretuǵın saw jas putaqlar ósip shıǵadı, qısqartirilmagan putaqlar bolsa sol jılı ónim beredi. Kelesi jıl shattıń bos bólegi tárepine qaray ósińki shoxchalar butalmaydi, olar keyinirek de ónim beredi, bir birine ırkinish beretuǵın shoxchalar quramalı halqasımon shoxni biri ústinde qısqartiriladi.
Terekler tolıq ónimge kirgennen keyin shaqlardıń ósiwi keskin susayadi hám mıywe tugish quramalı halqasımon qısqa shoxchalarga ótedi. Ónimdiń hádden tıs kóbeyip ketiwi hám shattı qalıńlasıp ketiwine jol qoymaw ushın artıqsha ósip ketken shaqlar butab taslanadı.
Shaqlar tómen óse baslaǵanda aqırǵı shaqlar 25 sm. den qısqalaw bolǵanda tereklerdi jasartirish maqsetinde olar 3-4 jılda bir ret 2-3 jıllıq shaqlarına shekem keyinirek bolsa 5-6 jıllıq shaqları butaladi.
Urıwlı mevali baǵlarda mevali tereklerdi butab, forma berilgennen keyin hawa temperaturası 5 oS joqarı bolǵanda, terekler urıq shıǵarmastán aldın qalqandorlar, shira bıytları, kanalar hám basqa qıslawshı shıbın-shirkeyler rezervlerine qarsı N30 preparatining 5 protsentligi menen purkaladi. Parsha (qotır ) keselligi, (monnilial kúyiw) monoliozga qarsı 3 protsentli Bardo suyıqlıǵı yamasa 5 dárejeli OOQ (hák-altıngugurt qaynatılǵanı ) menen jiqqa ho'llab juwıladı, 10 -12 kúnden keyin búrkiw jumıslar tákirarlanadı.
To'kilgan japıraqlar, mıywe túynekleri, zálellengen miyweler qaldıg'i hám terek denesi tagidan shıqqan otaqlar qaldıqları kesellik juǵımları hám zıyankeslerdi qıslawshı rezervlerge qarsı terekler átirapın 20 -30 sm urada awdarıp chopiladi.
Shahgalaqlı mıywe baǵlarında (erik, shaptalı, olxo'ri, shiye) monilioz, klasterosporioz, gommoz hám japıraq bujamaloqligiga qarsı 5 dárejeli OOQ yamasa 3 protsentli Bardo suyıqlıǵı yamasa 1 protsentli mıs kuporosi, yamasa 2-3 protsentli temir kuporosi menen erte báhárde urıqlar bórtiwi Ramazan yaki Qurban hayttan aldıńǵı kúninde ishlov beriledi.
Tayarlanǵan Bardo suyıqlıǵı 2-3 saat ishinde isletiliwi zárúr. Bul ayda baǵlarǵa jergilikli tóginler 20 -30 t/ga normada salıw, baǵ qatar araların barana qılıw, jańa baǵ egiw ushın jerlerdi tayarlaw hám rejeli islerdi aparıw, qátesi bar baǵlardıń araların náller menen toldırıladı.
Baǵlarda bul ayda bir ret qısqı suwǵarıw suwı beriw, bunda bir gektar baqqa 1500-2000 m3 muǵdarında suwǵarıw xomda kebir jerlerdiń kebirin juwıw jumısları alıp barıladı.
Júzimzarlıqlarda voyaga jetken júzimzarlıqlarda simbag'az hám ishkomlar ornatıw, eskilarini remontlaw jumısların aparıw zárúr. R. Abdullaev, q. x. f. n., X. Abdullaeva, q. x. f. f. d., úlken ilimiy xızmetker, X. Tadjibaev, kishi ilimiy xızmetker (Akademikalıq M. Xatkerev atlı BUvaV

Baǵlarda sanitar kesiw usılları hám onı otirǵizıw texnologiyası.

Joba :
1. Tereklerdi kesiw
2. Kalıplama kesiw
3. Sanitariya
4. Jasartiruvchi
5. Paydalanılǵan ádebiyatlar
Tereklerdi kesiw - bul tómendegi maqsetlerge iye bolǵan xirurgiya operatsiyasınıń bir túri:
• ósimliktiń dekorativ tásirin azaytatuǵın hám boslıqlar payda bolıwına úles qosatuǵın qurǵaqlay, ziyanlanǵan putaqlar hám putaqlardı alıp taslaw ;
• terek tojini juqalaw, aralasıwshı shaqlardı alıp taslaw, ósiwdi jaqsılaytuǵın jaqtılıq ;
• tojga ilgeri berilgen forma hám ólshemlerdi saqlaw ;
• tojni kemeytiw, ósimliklerdi jasartirish.
Aǵashlı ósimliklerdi kesiw maman bog'dorchilik jumısshıları tárepinen usta (usta ) baslıqlıǵında ámelge asırılıwı kerek. Ósimliklerdi kesiwde ósimliktiń ósiwi hám rawajlanıwınıń biologiyalıq qásiyetlerin, tojning formasın jáne onıń jasqa baylanıslı ózgeriwshenligi dinamikasın, shoxlanish túrin, uyqlap jatqan urıqlardı oyatıw múmkinshiligin esapqa alıw kerek. ga taqat qılıw qábileti. nátiyjesinde ósimlikler taj hám túbirlerdiń ulıwma massası qatnasında ózgerislerge ushraydı. So'rg'ich túbirleri sanı kópaya baslaydı. Bul ósimlik organizmi shólkemlerine azıq elementlarınıń kirip keliwine járdem beredi, uglevod hám azot almasınıwın, organikalıq birikpeler sintezini hám suw rejimin jaqsılaydı.
Aǵashlı ósimliklerdiń tajların kesiwdiń tómendegi túrleri ámeldegi: qáliplew, sanitariya hám jasartirish.
Kalıplama kesiw - (9. 19 -súwret, a, b, c) qıyaban daǵı terekler hám ápiwayı náller ushın qollanıladı. Qáliplesken tojga málim bir forma - top, kub, konus, ústindi beriw ushın ámelge asıriladı. Bunday járdeminde skelet filiallarınıń birdey bólistiriliwine eriwiladi.
. Tereklerdi qáliplestiriw hám kesiw: a - birinshi jılda tutqınlardıń qısqarıwı ; b, c - berilgen kontur boylap taj urıqların qáliplestiriw; g - sanitariya (qurǵaqlay shaqların alıp taslaw ); e - aeratsiyani jaqsılaw ushın (aldın hám keyin) kesiw hám juqalaw (noqat sızıq eki jıldan keyin jańa putaqlardıń artıwın kórsetedi); e - eski tereklerdi jasartirish
Hár túrlı túrdegi jo'ka, qaraǵay, mayin kúl, aq akatsiya, shaq, olxa, terak kesiwge salıstırǵanda jaqsı taqat etedi. Ignabargli ósimliklerden batıs thuja, ápiwayı arsha aǵashı hám arsha aǵashı ga jaqsı taqat etedi. Hár túrlı túrdegi qáyinler tojni kesiwge taqat etpeydi. Qus shiyesi, katalpa, Norvegiya shınar, at kesten hám tog 'kuli kesiwge taqat etpeydi.
hálsiz, ortasha hám kúshli bolıwı múmkin. dárejesi ósimlik túrine, onıń jasına, tojning jaǵdayına baylanıslı.
Hálsiz , yamasa tutqınları chimchilash (jıllıq ósiwdiń 25... 30% ten kóp bolmaǵan, 2... 3 urıqları menen), jas ósimliklerge dús boladı. Eski hám jańa kesindiler ortasında 6... 10 sm uzınlıqtaǵı tutqınlardı qaldırıw kerek.
Tutqınlardıń ósiwi az-azdan zaiflashganda, tojning qalıńlasıwı toqtap, kúshli ósiw urıqları qoyılǵanda, ortasha yamasa tutqınlardıń qısqarıwı (jıllıq urıqlar uzınlıǵınıń 50% ge shekem ) eski tereklerge dús boladı. tutqınlardıń aqırı. Nátiyjede, joqarı urıqlar uzayadi, japıraqlar úlkenlesedi, taj qalıńlaw boladı.
Kúshli (jıllıq súrgin uzınlıǵınıń 60... 75% ge shekem ) tek terak sıyaqlı tez ósetuǵın ósimlik túrlerine dús boladı. Balsamik terakning kúshli kesiliwi menen tojning átirapı boylap tutqınlardıń aktiv ósiwi baqlanadı, japıraqlardıń úlkenligi asadı. Eger terekler orta dárejede kesilmasa yamasa kesilmasa, taj demde juqalanadı, tómengi shaqları o'ladi.
Tereklerdi kesiw báhárde, vegetatsiya baslanıwınan aldın (sap aǵımı ), fevral -mart aylarınıń aqırlarında ámelge asıriladı. Qishi jumsaq bolǵan orınlarda terekler kuzda, japıraqlar túskeninen keyin de qáliplesiwi múmkin.
Siz tosıqlarda ósetuǵın ignabargli ósimlikler túrlerin (batıs thuja, arsha aǵashı, arsha aǵashı ) kesilisiwińiz múmkin. Bunday iyun ayınıń aqırında, súrgin ósiwi tawsılǵannan keyin ámelge asıriladı.
Terek tajların qáliplestiriw chastotası olardıń ósiw tezligine baylanıslı : tez ósetuǵın túrler hár jılı kesiledi, aste ósetuǵın túrleri - 2-3 jılda 1 ret.
Sanitariya (9. 19 -súwret, d, e, f) birdey ashıq, jaqsı gazlanǵan taj payda etiw ushın ámelge asıriladı. Áwele, olar kesel, qurǵaqlay, sınǵan, quriydigan shaqlardı (9. 20 -súwret), putaq hám " maylı" urıqlardı, taj ishinde ósetuǵın hám jabılǵan putaqlardı kesip, bir-birine ishqalaydilar (kúshsizleri eki jaqın putaqtan shiǵarıladı ). Filiallardıń jaylasıwın esapqa alıw kerek. Baslıqtan ótkir múyesh astında ósetuǵın yamasa vertikal túrde joqarıǵa qaray ósetuǵın putaqlardı alıp taslang, olar ósip, tiykarǵı baslıqtıń ósiwine ırkinish beretuǵın qalıń shaqlarǵa aylanadı ; kúshli samallarda olar ádetde úzilip, magistralda jırtiqlar payda etedi. Sanitariya pútkil vegetatsiya dáwirinde ámelge asıriladı.

Gúrish. 9. 20. Qurǵaqlay shaqlardı alıp taslaw sxeması : a - salmaqli filialdı bólekan alıp taslaw ; b - qabıqlog'ini qorqitmaslik ushın putaqtı tómenden kesiw; ın — bekkem konstruksiyanı qáliplestiriw; 1 - qabıqtıń halqalı aǵımı ; 2 - filial moynı ; 3 - qattı ósiw

Gúrish. 9. 21. Tereklerdi qáliplestiriw sxemaları : a - terek denesinde putaqlardı alıp taslaw ; b - ósip atırǵan shaqlardı kesiw; c - tiykarǵı túbirdiń rawajlanıwına ırkinish beretuǵın etakchini alıp taslaw ; d - keptiriw shoxini óshiriwdiń izbe-izligi (1... 5).
Jasartiruvchi dekorativ tásirin joǵatatuǵın eski tereklerge salıstırǵanda qollanıladı (9. 21-súwret). Olardıń turmıslıq iskerligin saqlap qalıw ushın tojning tiykarǵı shaqları bólekan yamasa pútkilley alıp taslanadı. Dekorativlik hám turmıslıqtı joytıw tereklerde jası menen kórinetuǵın boladı, tojda qurǵaqlay shaqlar payda bolǵanda, tutqınları ósiwdi toqtatadı hám tóbe quriydi. Filiallardı alıp taslaw jańa jas urıqlar payda bolıwı zonasına ámelge asıriladı. Olar ulıwma uzınlıqtıń 50... 75% ge shekem kesiledi. Tojda qalǵan putaqta ekinshi dárejeli eki yamasa ush putaqlar bolıwı kerek.
Jazda, ádetde, bul shaqlardıń háreketsiz urıqlarınan jas urıqlar payda boladı, olar júdá tıǵız bolsa, jińishke bolıwı kerek. Qarigan terekti ulıwma jasartirish ushın tojda az-azdan, 2-3 jıl dawamında, tepadan hám úlken skelet shaqlarınan baslap ámelge asıriladı. Tutqınlardı demde kóbeytiw qábiletine iye ósimlik túrleri (jo'ka, terak, tal) bunday ga jaqsı taqat etedi. Ignabargli túrlerden tek tikenli arsha aǵashı (kók forma ) jasartiruvchi ga taqat etedi. Arsha aǵashın jasartirish vegetatsiya baslanıwınan aldın ámelge asırılıwı múmkin.
Jasartirish maqsetinde taj shaqların kesiw menen bir qatarda, túbirlerdi kesiw, onı basqıshpa-basqısh orınlaw, hár jılı 1/3... 1/2 bólekke túbirlerdi kesiw hám tojni kesiw menen birlestiriw múmkin. Túbirlerdi kesiw ushın terek denesiniń diametrinen 10 esege teń aralıqta, erdan 1, 3 m biyiklikte qándekte qazilgan. Qándektiń tereńligi 40... 60 sm, keńligi - 30... 40 sm bolıwı kerek. Túbirlerdi kesip, olardı tazalawdan keyin, kúlkiklar ónimli topıraq menen oralǵan. Ósimlikler tezlik penen hám aǵıl-tegil sug'orilishi kerek.
Putalardı kesiw. Tereklerde bolǵanı sıyaqlı putalarda da úsh qıylı kesiw ámeldegi: qáliplew, sanitariya hám jasartirish.
ni qáliplestiriwden maqset Butanıń jasalma formasın jaratıw, bul formanı berilgen parametrlerde saqlap turıw hám qaptal urıqlar artıwın kúsheytiw bolıp tabıladı. Ósimliklerdiń ósiwi hám rawajlanıwınıń biologiyasini esapqa alıw kerek. Bıltırǵı urıqlar ósindilerine kuzdan baslap gúl urıqları qoyılǵan túrlerde, gúńgirt urıqlar uzınlıǵınıń yarımıǵa shekem kesiliwi kerek. Bul túrlerde gúl bolmaǵan urıqlar ósindi báhárde ámelge asırılıwı múmkin.
Bir qatar túrler jazdıń birinshi yarımında usı jıldıń súrginlerinde gúl urıqları payda etedi. Bunday putalar dásteni aǵımı baslanıwınan aldın kesh kuzda yamasa erte báhárde kesiledi.
Erte gúlleytuǵın putalar : ápiwayı nilufar hám parsı nilufari, taw hám alp klematislari, karagana, ápiwayı zirk, Tunberg zirk, ishi bos bargli mahoniya, boyarıshnik, biynápshe gúli sipse, gof, teńiz itshumurti, gorchica, altın hám alp smorodina, óńesh, qızǵılt -namıs, shoxcha, spirea (erte gúlleytuǵın túrler) hám basqalar.
Jazda yamasa jazdıń aqırında gúlleytuǵın túrlerge tómendegiler kiredi: sipse (kópshilik túrleri), jalǵan apelsin, masaq, cinquefoil, vesikul, aq hám qızıl deren, yapon spirea, Duglas hám basqalar.
er maydanınan, qaptal bólimlerden birdey dárejede ámelge asıriladı. Butaga kerekli profil beriledi. Shootlar ósiw uzınlıǵınıń 1/2... 1/3 bólegine kesiledi - birinshi jılda ; 2/3 bólegine - ekinshi hám keyingi jıllarda.
Jas putalardan " tosıqlar" vegetatsiya dáwirinde 1-2 ret kesiledi (qáliplesedi) (9. 22-súwret). Putalar tolıq rawajlanıwı baslanǵanda, chastotası 4... 6 retge shekem asıriladı (aste ósetuǵınlar ushın - 3 esegeshe). Birinshi mart -aprel aylarında, urıqlar úzilisinen aldın, keyingisi - kese profildiń ayqınlıǵı joǵallıǵi sebepli ámelge asıriladı. Erkin ósetuǵın tosıqlar sistemalı kesiwge mútáj emes; ósimliklerde tek eski putaqlar kesilib, tupni qalıńlastıradı.
Qurigan, ziyanlanǵan, kesel urıqlar hám shaqlardı alıp taslaw ushın sanitariya ámelge asıriladı. Hár jılı vegetatsiya dáwirinde ámelge asıriladı.
ni jasartirishdan maqset ósimlik organizmin jańalaw, onıń qarmaq belgilerin joq etiw hám uzaq waqıt dawamında Butanıń saw kórinisin támiyinlew bolıp tabıladı. usılları, olardıń kópligi, dárejesi ósimlikler biologiyasi, olardıń rawajlanıw siklini esapqa alǵan halda belgilenedi. Putalardı kesiw SEN-2 bog 'elektr qayshı járdeminde ámelge asıriladı (9. 23-súwret).

Gúrish. 9. 22. " Tosıqlar" ni qáliplestiriw sxeması : 1 - úzliksiz japıraqlardı rawajlantiradigan ósimliklerdi kesiw: a - egiwden keyin qısqa budama; b - egiwden keyingi jıl birinshi qáliplew ; c - egiwden eki jıl ótkennen, ekinshi qáliplew ; g - berilgen profilge muwapıq úshinshi qáliplew kesimi; II - berilgen konturlar boylap kesiwdi qáliplestiriw

Gúrish. 9. 23. Bog 'elektroqaychi SEN-2: 1 - gilt menen tutqısh ; 2 - elektr motor ; 3 - tutqısh ; 4 - reduktor; 5 - shınlıqqa barar jol ólshewshi; 6 - segmentli pıshaqlar
Rawajlanıw qásiyetlerine kóre, putalar ósiw dáwirlerine kóre bes gruppaǵa bólinedi:
1) vegetatsiya dáwirinde tiykarǵı urıqlar ósiwi menen ósimlikler; keyingi jıl puta lateral pedunkullarni rawajlantıradı. Bularǵa mürver, spirea, cinquefoil, jabayı gúl, tog 'kuli, vesikul kiredi. Olar úlken lateral urıqlar payda bolatuǵın noqatqa shekem kesiliwi kerek hám eski urıqlar tiykarǵa alıp taslanıwı kerek. Birpara túrler (gúl kestirib) ana butadan 1... 2 m ge shekem shozılǵan túbir áwladların beredi. Bunday halda, jańa payda bolǵan ósimlik qazib alınıwı hám basqa jayǵa kóshiriliwi kerek. Jazdıń basında gúlleytuǵın spiralar gúllewden keyin tezlik penen kesiledi, jazdıń ortalarında bolsa - kelesi jıldıń kuzida yamasa báhárinde;
2) eksenel urıqlar bir jıl yamasa bir neshe jıl ishinde ósetuǵın ósimlikler. Bularǵa honeysuckle, jalǵan apelsin kiredi. Ekinshi jılda bul túrlerde apikal urıqlar ósiwdi toqtatadı, qısqa mıywe putaqsı payda boladı. Bul túrdegi putalardıń tolıq rawajlanıw dáwiri 6 -7 jıl. Poyalarning ólimi ortasha 14-20 jıldan keyin júz boladı. Honeysuckle eksenel tutqınlardıń joqarı bóleginde úlken túbir ósiwi payda etedi, bul Butanıń dekorativ dáwirin asıradı. Jalǵan apelsin Butanıń turaqlı ózin ózi tazalawǵa iye. Bul túrlerdiń putaların kesiw úlken poyali urıqlar payda bolatuǵın jayǵa qarigan putaqlar hám tutqınlardı alıp taslaw arqalı ámelge asıriladı. gúllewden keyin ámelge asıriladı ;
3) kóp jıllıq skelet shaqları hám olardan shozılǵan lateral pedunkullar payda bolǵan ósimlikler. Bularǵa smorodina, derain, viburnum lilac kiredi. Butanıń jańalanıwı túbir moynı aǵıl-tegil túbir urıqları hám tutqınları payda bolıwı sebepli ámelge asıriladı. Bul túrlerdiń putalarında tajlar jińishke bolıp, oraylıq hám lateral urıqlar qısqartiriladi hám qarigan shaqlar alıp taslanadı. báhárde, 4-5 jılda 1 ret, gúńgirt putaqlar hám sabınlaǵıshlardı alıp taslaw - hár jılı ámelge asıriladı. Túbir so'rg'ichlari tiykarǵı ósimliktiń ósiwi hám rawajlanıwın zaiflashtirmaslik ushın, ásirese, kepserlengen sırtqı kórinislerde úzliksiz túrde alıp taslanadı ;
4) ósimlikler, óz turmıs formasında badam, shadberry, kotoneaster, karagana sıyaqlı sabırlı terek formalarına jaqınlasadı. Putalarda poya urıqları joq ; qarmaq menen Butanıń poyalari pútkilley o'ladi. Jańalanıw túbir moynı rizomatoz násil yamasa tutqınları sebepli júz boladı. Putalar ishinde skelet shaqların kesiw hám tutqınlardı kemeytiw kerek, bul bolsa qalǵan shaqlardıń artıwın kúshaytadı hám uyqlap jatqan urıqlardı oyatadı. Eger puta jaman gúllewdi baslasa hám urıqlar ósindi ósiwi kamaysa, kesiw kerek. Kotoneaster hám karaganada zaiflashgan putaqlar tiykarǵa, irgida - filialǵa yamasa keyingi urıqlar payda bolatuǵın jayǵa alıp taslanadı ;
5) boyarıshnik, puta tal, shınar sıyaqlı poya putaqsı hám túbirpoyali násil payda etbeytuǵın uzaq jas kóretuǵın ósimlikler. Bunday ósimliklerdiń shıdamlılıǵı 20 jıldan artıq. Bul túrdegi putalar tojni kiyim-kensheklestiriw hám jańa urıqlar payda bolıwın xoshametlew ushın eski putaqlar hám urıqlar ósindi, o'lib qalǵan magistrallarni kesiw arqalı juqalastırıladı. Ápiwayı boyarıshniklarda, jaslıǵında, bir etakchi magistral saylanadı, ol jaǵdayda tutqınları kerekli biyiklikke alıp taslanadı. Magistralda jańa urıqlar payda bolıwınıń aldın alıw ushın bunday operatsiya bir neshe jıl dawamında ámelge asıriladı.
Putalar birpara jaǵdaylarda " qaltaka qonıw" arqalı jasaradi. Bul ósimliklerdiń kóp túrlerine taqat etedi. Kepserlengen ósimlikler sabıw jayınnan 10... 15 sm biyiklikte kesiledi. Japsarlanbaǵan ósimlikler hár 3 jılda bir ret túbir moynınan 10... 15 sm biyiklikte kesiledi. Qalǵan dumg'azalarda poya urıqları payda boladı. Bir qatar túrlerde (smorodina, karagana) da poya, da túbir urıqları payda boladı. Ádetde, Butanıń qalıńlasıwına jol qoymaw ushın, tutqınları jińishke bolıp, kúshli urıqlar qaldıradi. Jıllıq urıqlar " búyrek tárepinen" qısqartiriladi, quyrıqlar qaldırmaydi. Kesiklarning maydanı tazalanadı hám bog 'shpakkasi yamasa maylı boyaw menen oraladı.

Shahgalaqlı miywelerdi jetistiriw hám olarǵa forma beriw texnologiyasi.

Joba
• Joba
• 1. Shahgalaqlı miywelerdi jetistiriw usılları
• 2. Shahgalaqlı mıywe tereklerine forma beriw
Kesellikti Stigmina carpophila zamburg'i, sinonimi Clasterosporium carpophilum qozǵatadı. Ózbekstanda klyasterosporioz (monilioz menen birge) eriktiń eki eń zıyanlı keselliklerinen biri bolıp tabıladı, shaptalına da ekonomikalıq zıyan keltiredi. Shiye, shıye, alsha, badam, olxo'ri hám Prunus gruppaına tiyisli basqa túrler kemrek zálellenedi. Báhár joqarı ıǵallıqdaǵı hám salqın kelse, erik miyweleriniń ústi qotır menen oraladı hám olardıń barlıǵı tekǵana bazarbopligini, bálki tutınıw etiwge jaramsız bolıp qaladı.
• Kesellikti Stigmina carpophila zamburg'i, sinonimi Clasterosporium carpophilum qozǵatadı. Ózbekstanda klyasterosporioz (monilioz menen birge) eriktiń eki eń zıyanlı keselliklerinen biri bolıp tabıladı, shaptalına da ekonomikalıq zıyan keltiredi. Shiye, shıye, alsha, badam, olxo'ri hám Prunus gruppaına tiyisli basqa túrler kemrek zálellenedi. Báhár joqarı ıǵallıqdaǵı hám salqın kelse, erik miyweleriniń ústi qotır menen oraladı hám olardıń barlıǵı tekǵana bazarbopligini, bálki tutınıw etiwge jaramsız bolıp qaladı.
Kesellik belgileri hám rawajlanıwı. Kesellik menen tereklerdiń japıraq, putaq, urıq, gúl, gúl túyin, mıywe hám shaqları zálellenedi. Olarda ash-bawırrang tusli, átirapında qızg'ish-biynápshe gúli, qızg'ish-gúńgirt yamasa toq -qızıl jıyekli daqlar payda boladı. Daqlar aldın kishi noqat formalı, keyin ósip keńligi 2-5 mmga etedi, olardan elim aǵıp shıǵadı. Daqlar menen oralǵan toqıma 2-3 hápte ishinde qurib qaladı hám túsip ketedi, japıraqlar ilma-tesik bolıp qaladı.
• Kesellik belgileri hám rawajlanıwı. Kesellik menen tereklerdiń japıraq, putaq, urıq, gúl, gúl túyin, mıywe hám shaqları zálellenedi. Olarda ash-bawırrang tusli, átirapında qızg'ish-biynápshe gúli, qızg'ish-gúńgirt yamasa toq -qızıl jıyekli daqlar payda boladı. Daqlar aldın kishi noqat formalı, keyin ósip keńligi 2-5 mmga etedi, olardan elim aǵıp shıǵadı. Daqlar menen oralǵan toqıma 2-3 hápte ishinde qurib qaladı hám túsip ketedi, japıraqlar ilma-tesik bolıp qaladı.
Qarsı gúres ilajları. Eń nátiyjeli hám ekonomikalıq tárepden maqul gúres sharası tereklerge fungitsid búrkiw bolıp tabıladı. Kuzda japıraqlar to'kilgandan keyin hám de báhárde urıqlar bórtiwinen aldın yamasa bo'rtib baslawı menen Mıs xloroksidi 900 g/kg, 4-8 kg/ga yamasa 3% Bardo suyıqlıǵı (100 l suwǵa 3 kg mıs kuporosi hám 3 kg hák), máwsim dawamında bolsa 2-3 ret - gúllewden keyin tezlik penen - 1% Bardo suyıqlıǵı yamasa basqa qandayda bir fungitsid (Bayleton 25% n. kuk., 0, 06 -0, 12 kg/ga, 0, 01-0, 02% eritpe, Skor 25% em. k., 0, 2 l/ga, mıs xloroksidi 900 g/kg, 4-8 kg/ga, Xorus 75% s. e.g., 3, 5 g/10 l suwǵa hám b.) búrkiw kerek.
• Qarsı gúres ilajları. Eń nátiyjeli hám ekonomikalıq tárepden maqul gúres sharası tereklerge fungitsid búrkiw bolıp tabıladı. Kuzda japıraqlar to'kilgandan keyin hám de báhárde urıqlar bórtiwinen aldın yamasa bo'rtib baslawı menen Mıs xloroksidi 900 g/kg, 4-8 kg/ga yamasa 3% Bardo suyıqlıǵı (100 l suwǵa 3 kg mıs kuporosi hám 3 kg hák), máwsim dawamında bolsa 2-3 ret - gúllewden keyin tezlik penen - 1% Bardo suyıqlıǵı yamasa basqa qandayda bir fungitsid (Bayleton 25% n. kuk., 0, 06 -0, 12 kg/ga, 0, 01-0, 02% eritpe, Skor 25% em. k., 0, 2 l/ga, mıs xloroksidi 900 g/kg, 4-8 kg/ga, Xorus 75% s. e.g., 3, 5 g/10 l suwǵa hám b.) búrkiw kerek.
Guller ashılǵan waqıtta fungitsid búrkiw múmkin emes. Kesellik sebepli zaiflashib ketken hám kóp putaqların joǵatǵan tereklerdi báhárde, o'suv dáwiri baslanıwınan aldın, qosımsha NPK hám mikroelementlar menen azıqlantırıw kerek boladı. Shaqlar qalıńlasıp ketiwine jol qoymaw, terekti jasartiruvchi kesiw usılın qóllaw ; agrotexnikalıqa qaǵıydaları ; topıraqqa qayta islew, waqıtında tóginlew hám suwǵarıwǵa ámel qılıw ; shıdamlı túrler egiw usınıs etiledi.
• Guller ashılǵan waqıtta fungitsid búrkiw múmkin emes. Kesellik sebepli zaiflashib ketken hám kóp putaqların joǵatǵan tereklerdi báhárde, o'suv dáwiri baslanıwınan aldın, qosımsha NPK hám mikroelementlar menen azıqlantırıw kerek boladı. Shaqlar qalıńlasıp ketiwine jol qoymaw, terekti jasartiruvchi kesiw usılın qóllaw ; agrotexnikalıqa qaǵıydaları ; topıraqqa qayta islew, waqıtında tóginlew hám suwǵarıwǵa ámel qılıw ; shıdamlı túrler egiw usınıs etiledi.