Qrup: M183a  Fənn: Şəhər və Qəsəbələrin Dayanilqli İnfrastruktur sistemləri  Müəllim

 
 
 

---

4 
1.Regional inkişafın mahiyyəti 
Regional inkişaf geniş termindir, lakin iqtisadi rayonları dəstəkləməklə 
(işlətməklə) regional fərqləri azaltmaq üçün ümumi səy kimi baxıla bilər. Keçmişdə 
regional inkişaf siyasəti inkişaf yolu ilə və daxili investisiyaları cəlb etməklə bu 
məqsədlərə nail olmağa çalışırdı ( OECD , 2020). 
İqtisadi cəhətdən az inkişaf etmiş regionlara iqtisadi, ekoloji və sosial 
məsələlərdə yardım göstərən OECD , BMT , BVF və daha çox kimi çoxlu sayda 
beynəlxalq təşkilatlar . Regional inkişaf milli və ya beynəlxalq xarakter daşıya bilər. 
Buna görə də, regional inkişafın nəticələri və əhatə dairəsi regionun tərifinə və 
regionun və onun sərhədlərinin daxildə və xaricdə necə qəbul edildiyinə görə dəyişə 
bilər. 
"İnkişaf"
termini tez-tez aşağıdakı birləşmələrdə istifadə olunur: iqtisadi 
inkişaf, sosial-iqtisadi inkişaf, Rusiyanın (və ya başqa bir ölkənin) iqtisadi inkişafı, 
bölgənin, şəhərin inkişafı. Hər bir halda inkişaf, adətən , ilk növbədə iqtisadi sahədə 
hər hansı 
mütərəqqi dəyişiklik deməkdir. 
Dəyişiklik kəmiyyətdirsə, biz iqtisadi 
artımdan danışırıq. Keyfiyyət dəyişikliyi ilə struktur dəyişikliklərindən və ya 
inkişafın məzmununun dəyişməsindən, yaxud iqtisadi sistemin yeni xüsusiyyətlər 
əldə etməsindən danışmaq olar. 
Sırf iqtisadi xüsusiyyətlərlə yanaşı, çox vaxt inkişafın sosial parametrləri də 
nəzərə alınır. Üstəlik, sosial xüsusiyyətlər çoxdan hər hansı bir bölgənin inkişaf 
dərəcəsini qiymətləndirən tam hüquqlu göstəricilərə çevrilmişdir. 
İnkişaf həmişə məqsəd və ya məqsədlər sistemi ilə müəyyən edilmiş 
bir 
istiqamətə malikdir. 
Əgər bu istiqamət müsbətdirsə, o zaman tərəqqidən, mənfidirsə, 
reqressiyadan və ya deqradasiyadan danışırıq. Başqa sözlə desək, regional inkişafın 
xarakteri həmişə konkret məqsəd və ya bir neçə məqsədi nəzərdə tutur. 

---

5 
Regional inkişaf çoxölçülü və çoxölçülü prosesdir və adətən müxtəlif sosial və 
iqtisadi məqsədlərin birləşməsi nöqteyi-nəzərindən baxılır. Söhbət təkcə iqtisadi 
inkişafdan getsək belə, adətən sosial inkişafla yanaşı nəzərdən keçirilir. Sosial-
iqtisadi inkişafa aşağıdakı aspektlər daxildir: 

istehsalın və gəlirin artımı; 

cəmiyyətin institusional, sosial və inzibati strukturlarında dəyişikliklər; 

ictimai şüurda dəyişikliklər; 

adət-ənənələrdə və vərdişlərdə dəyişikliklər. 
Hazırda dünyanın əksər ölkələrində və onların regionlarında iqtisadi inkişafın 
əsas məqsədi əhalinin 
həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsidir. 
Beləliklə, sosial-iqtisadi 
inkişaf prosesi üç mühüm komponenti əhatə edir: 

gəlirlərin artırılması, əhalinin sağlamlığının yaxşılaşdırılması və təhsil 
səviyyəsinin yüksəldilməsi; 

insan ləyaqətinə hörmətə yönəlmiş sosial, siyasi, iqtisadi və institusional 
sistemlərin formalaşması nəticəsində insanların özünəinamının artmasına 
şərait yaratmaq; 

insanların azadlıq dərəcəsinin, o cümlədən onların iqtisadi azadlığının 
artırılması. 
Ölkələrin və regionların sosial-iqtisadi inkişaf dərəcəsi qiymətləndirilərkən həyat 
keyfiyyətinin son iki komponenti heç də həmişə nəzərə alınmır, lakin son vaxtlar 
iqtisad elmində və siyasi praktikada onlara artan əhəmiyyət verilir. 
İstənilən regionun inkişafı çoxməqsədli və çox meyarlı prosesdir. Regional 
inkişafın məzmunu çox fərqli ola bilər. Həqiqətən də Buryatiyanın, Kalininqrad 

---

6 
vilayətinin, Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsi və Moskvanın inkişafı məzmunca çox 
fərqlənir və bu fərq təkcə inkişafın ilkin səviyyəsi ilə deyil, həm də hər bir regionun 
xüsusiyyətləri, onun istehsal strukturu ilə bağlıdır.