R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik



Yüklə 12,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/240
tarix11.11.2023
ölçüsü12,15 Mb.
#131960
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   240
Patologik-anatomiya.-Darslik.-1-Qism

Yotoq y a ra la r ham gan gren anin g bir xili bo'lib hisoblanadi, u lar zaiflashib 
qolgan o d am lar n erv sistem asi zararlangan ida o g'ir infeksion kasalliklar paytida 
b ad an i terisid a paydo bo'ladi. Q op lag'ich to'qim alarda nekroz paydo bo'ladigan 
joylar tan an in g b osilib turad igan q ism larid ir (dum g'aza sohasi, um urtqalarning 
qirrali o'sim talari tegib turadigan joylar v a boshqalar). Yotoq yaralar qattiq axlat 
m assalari bosib turishidan ichakda h am paydo bo'lishi m um kin.
A loh ida bir m ikroorgan izm lar tufayli tirik toqim alard a paydo bo'ladigan a n a ­
erob gan gren ani (gazli gan gren a, gazli flegm onani) hozir aytib o'tilgan gan gren a


xillaridan farq qilish kerak. A naerob gangrena ko'pincha o q otar qurollardan ja- 
rohatlanish n atijasida boshlanadi. A naerob infeksiya p atogen anaerob m ikroblar 
qo'zg'atadigan jarohat infeksiyalari qatoriga kiradi. T o q im alarn in g tez nekrozga 
uchrashi va gaz hosil qilib irib borishi, yallig‘lanish iga oid sezilarli ho disalar 
ko'rilm agani holda og'ir um um iy intoksikatsiya bo‘lishi bilan ta’riflanadi.
28-rasm . N o m a (nam gan gren a).
A naerob infeksiyaning ikkita klassik xilini tafovut qilish rasm b o lg a n - em- 
fizem atoz (gazli gangrena) va shishli (xavfli shish) xili. B u larn in g ikkalasi uchun 
toqim alarn in g tez halok bolib , patogen m ikrofloran in g jaroh at tashqarisiga 
ildam tarqalib borishi xarakterlidir. M uskullar, teri osti kletchatkasi, tom irlar, 
nervlar nekrozga uchraydi. M uskul toqim asid agi n ekroz ayn iqsa sezilarli b o la d i, 
m uskullar rangi xira tortib, kulrang tusga kiradi, b arm o q lar bilan o son gin a ezila- 
di va jelesim on m assaga o‘xshab qolad i (toq im alarn in g m alin asim o n lizisi sim p- 
tom i deb shuni aytiladi). Em fizem atoz xilida m uskul g‘ovak-g ovak b o lib qoladi, 
chunki interstisial toqim an in g orasig a gaz pufakchalari kirib qoladi. Shishli 
xilida toqim alarga suyuqlik shim ilishi ustun turadi.
N ekrozning turlaridan yana biri sekvestrdir. U tirik to'qim alarda erkin holda 
yotadigan va uyushish jarayon iga berilm aydigan o lik to q im a b o la g i b o lib h i­
soblanadi. Sekvestrlar o d atd a osteom ielitlar paytida su yaklarda yoki o‘q tegib 
suyak singanidan keyin paydo b o la d i (29-rasm ). O 'lik to'qim a atrofida yiring 
bilan to la b o sh liq — sekvestr k apsulasi paydo b o la d i. Y um sh oq to q im alar ham
sekvestrlanishi m um kin. M asalan , ich terlam a paytida n ekrozga uchragan peyer 
pilakchalari sekvestrlanishi m um kin. Biroq, bu sekvestrlar tez irib, suyuqlanib 
ketadi.
Infarkt nekroz h am m adan ko‘p uchraydigan turi (tom irlarga aloqad or n ek­
roz) b o lib , qon aylanishi birdan izdan chiqqan m ah allard a ichki organlarda 
ro‘y beradi. Ishem ik nekrozlar m iokard, buyrak, jigar, taloq, o'pkada kuzatiladi. 
U larning shakli, katta-kichikligi, rangi va yum sh oq-qattiqligi (konsistensiyasi) 
ju d a har xil b o lish i m um kin. U lar p onasim on yoki noto'gri shaklda, katta jo yga


yoyilgan va ko‘zga tashlan ib turad igan yoki faqat m ikroskop ostid a ko‘rinadigan 
(m ikroin farkt) bo'lishi m um kin. Taloq, buyrak, o'pkada boshlanadigan infarkt- 
larn in g aksariyati pon asim on sh akld a bo'ladi.
.- .f t -
29-rasm . O steom ielitda suyakning sekvestrlanishi.
Ayni vaq td a pon an in g aso si organ kapsulasiga, uchi esa darvozalariga qarab 
turadiki, bu n arsa o'sha organlar angioarxitektonikasining xususiyatlariga (ar- 
teriyalarning m arkazlashgan tip d a tarm oqlanishiga) bog'liq. Yurak, miya, ichak, 
y a n i tom irlar yoyilib yoki aralash tarzda tarm oqlanadigan organ lardagi infarktlar 
noto‘g ‘ri sh akld a bo‘ladi. Infarkt koagulatsion yoki kollikvatsion nekroz tarzida 
avj olib boradi. Birinchi, holda n ekrozga uchragan to q im a zichlashib, quruqroq 
bo‘lib qoladi. Bu xildagi infarkt ko'pincha m iokard, buyrak, talo q d a yuzaga ke­
ladi. Infarkt kollikvatsion n ekroz tariqasida avj olib borgan ida to'qim aning o'lgan 
jo ylari yum shab, suyulib boradi. B unday infarkt aso san ichak va bosh m iyada 
uchraydi. Infarkt bosh m iyada b osh lan gan id a pirovardida k ista paydo bo'ladi.
T ashqi ko‘rinishi jih atidan olgan da infarktning uch turi tafovut qilinadi. O q 
infarkt, gem orragik tojli o q infarkt v a qizil infarkt.

Yüklə 12,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin