R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik

Lim fatik shishlar lim fa yo'llari tiqilib qolgan va lim fa o q ib ketishi izdan chiqqan 
m ah allarda kuzatiladi. B ularnin g avj olish m exan izm i h ar xil bo'lib, yuqorida 
tasvir etilgan.
K linik nuqtai nazardan olgan da sh ishlarning quyidagi xillari tafovut qilinadi: 
1) yurak yetishm ovchiligi paytida bo'ladigan shishlar, 2) nefrotik shish, 3) nefri- 
tik shish, 4) jig ar sirrozida bo'ladigan shish, 5) kaxek tik shish, 6) id iopatik shish.
Patologik anatom iyasi. H ar q an d ay to'qim ada h am sh ish p ayd o bo'lishi m u m ­
kin, lekin teri osti kletchatkasiga, ayniqsa oyoq teri osti kletchatkasiga, o'pka va 
bosh m iyaga shish kelishi ko'proq uchraydi.
G avdaning pastki qism id a kuzatiladigan teri osti kletchatkasi shishi yurak 
yetishm ovchiligiga, x u su san o'ng qorinch ada yetishm ovchilik boshlanib, v e­
noz qon oqib ketishi izdan chiqishiga bog'liqdir. Shish ning oyoq da ko'proq 
bo'lishi oyoq tom irlaridagi gidrostatik bosim n in g birm u ncha yu q ori bo'lishiga 
bog'liqdir. O 'rinda qim irlam ay yotishga m ajbu r bo'lgan kasallarda dum g'aza 
so hasinin g shishib ketishi kuzatiladi. Buyraklar funktsiyasi bu zilgan ida paydo 
bo'ladigan shish proteinuriya va natriy ushlan ib qo lish iga alo q ad o r va tabiatan 
tarq o q bo'ladi (anasarka).
Shish teri osti kletchatkasi y u m sh oq bo'ladigan joylarda, y a n i od am n in g 
yuzi, ko'z-qovoqlari so h asid a h am m adan ilgari paydo bo'ladi. B u n d a teri rangi 
oqarib, ajinlari bilin m ay ketadi, b arm o q bosib ko’rilgan ida o'sha jo yd a anchaga- 
ch a yo'qolm aydigan chuqurcha qoladi. Kesib ko'rilsa, teri osti kletchatkasidan 
tashqi ko'rinishi sh ilim shiqsim on to'qim aga o'xshab ketadigan tin iq suyuqlik 
ajralib chiqadi.
T o qim alard a interstisial suyuqlik ko'payib ketgan in i m ik ro sko p d a tekshirish 
yo'li bilan aniqlab olish qiyin. Biriktiruvchi to'qim a tolalari bilan hujayra orasid a 
oqsil tabiatli nozikkina do n ad or presipitat borligini k o rish m u m kin bo'ladi, xo- 
los. Tolali tuzilm alarda tolalarning bir-biridan ajralib, o rasi ochilib qolganini, 
lim fa tom irlarinin g aynab ketganini ham qayd q ilsa bo'ladi.
0 ‘p k a shishi chap qorinch a yetishm ovchiligi, bu yrak yetishm ovchiligi paytida, 
respirator distress sindrom m ahalida, o'pkada infektsion jarayon lar boshlangan ida

---

v a o ta sezuvchanlik reaktsiyalari vaq tid a paydo bo'ladi. O 'pka xam irsim on bo'lib 
q o lgan i bilan ajralib turadi, og'irligi 4 — 5 baravar ortadi, kesib k o rilgan jo y yu- 
zasid an b ir talay ko'pikli suyuqlik o q ib tushadi. G istologik yo'l bilan tekshirib 
ko'rilganida alveolalar o'rtasidagi to'siqlarda va alveolalar bo'shlig'ida shish 
su yuqligi topiladi.
M iya shishi m iya sh ikastlangan paytlarda, m eningitlar, ensefalitlar vaqtida, 
giperton iya krizlari boshlangan , ven oz qon oqib ketishi qiyinlashgan payt­
lard a paydo bo'ladi. O dd iy ko'z bilan tekshirib ko'rilganida bosh m iya ilvillab 
q o lg an , o'rgim chak p ard a tagid agi b o sh liq lar v a m iya qorinch alari tin iq orqa 
m iya suyuqligi bilan cho'zilib ketgan bo'ladi, kesib ko'rilgan jo yd an tiniq su yuq­
lik oq ib tushadi. M iya shishi aksari m iyaning bo'kishi bilan birga davom etadi. 
B u n d a m iya egriliklari bilin m ay qolib, m iyacha katta en sa teshigiga tiqilib tura­
di. M ik rosk op d a tekshirib ko'rilganida perivaskular va perisellular bo'shliqning 
ken gayib ketgani ko'zga tashlanadi.
Shish p ayd o bo'lganida buyraklar kattalashib, k apsulasi o son ajraladigan 
bo'lib qoladi, yuzasi va k esm asi o q arib turadi.
Seroz boshliqlarda m ezoteliyning bo'kishi, deskvam atsiyasi kuzatiladi. Lim fa 
tom irlari kengayib ketgan bo'ladi, ba’zan ularning devorlari yorilib, ichidan lim fa 
chiqib tu rad i (lim forragiya).