Raqamli mobil aloqa

Sotali aloqa tizimining rivojilanish bosqichlari. 
Sotali aloqa tizimining ishlash prinsipi
Harakatdagi obyektlar bilan radioaloqa tizimlariga yildan yilga 
ehtiyoj oshgan sari ular quyidagicha bo‘linadi:
• Shaxsiy radiochaqiriq tizimlari (
Paging Systems
);
• Professional (shaxsiy) ko‘chma radioaloqa tizimlari (
PMR
, 
PAMR
);
• Ko‘chma sotali radioaloqa tizimlari (
Cellular Radio System
);
• Simsiz telefonlar tizimi (
Cordless Telephony
);
• ESY vositadagi shaxsiy aloqa tizimi.
Hozirgi vaqtda hamma joyda peydjing tizimlari o‘rnini sotali 
aloqa tizimlari egallamoqda.
Radiusi R
0
bo‘lgan KSRAT ning xizmat ko‘rsatish hududi 
shartli ravishda radiusi R ga teng bo‘lgan aylanalarga bo‘linadi 
(18.1-rasm). Sotaning (katakcha, uya, ko‘z) ideal shakli aylana 
bo‘lsa ham elektromagnit maydonlarning tarqalishini va ularning 

---

124
o‘zaro ta’sir hisoblarini soddalashtirish maqsadida mazkur 
maydon to‘g‘ri oltiburchak sifatida asos qilib olinadi. Ammo real 
holatda, hudud relyefi, imoratlar va boshqa omillar tufayli sota 
to‘g‘ri aylana shakliga ega emasdir.
8.1-rasm.
KSAT xizmat ko‘rsatish hududi.
Har bir sotada joylashgan BTS ga MS dan chaqiriq kelib 
tushganda, shu sota ko‘lamidagi ko‘chma abonentlarga xizmat 
ko‘rsatishga binoan band bo‘lmagan chastota kanalini taqdim 
etadi. KSRAT kommutatsiyalash tizimi barcha BTS larni bir-biri 
bilan tutashishini hosil qiladi, shuningdek odatdagi TLF tarmog‘iga 
chiqishni ham ta’minlaydi. O‘z navbatida kommutatsiyalash 
tizimi SS kabi bir joyga mujassamlangan yoki taqsimlangan 
bo‘lishi mumkin. Ikkinchi variantdan foydalanish paytida 
bunday ko‘rinishdagi xizmatlarga boshlang‘ich sarflar kamayadi. 
Bunday holatda kommutatsiya uzellari BTS da joylashtiriladi. 
Qabul qilgich-uzatish apparaturasi bilan jihozlangan har bir BTS 
ga chastotali kanallar to‘plami taqdim etiladi. Shu bilan birga 
himoya intervali D bilan ajratilgan barcha BTS larda xuddi o‘sha 
kanallar takroriy ishlatiladi. Bu esa KSRAT ning asosiy prinsipi 

---

125
bo‘lib tizimning yuqori darajadagi chastotaviy samaradorligini 
belgilaydi. Har xil chastotali kanallarni ishlatuvchi chegaradosh 
qo‘shni BTS lar S – stansiyalardan tashkil topgan guruhni tashkil 
qiladi (18.2-rasm). Tizimning (klaster) chastotaviy parametri 
bo‘lib 
S
kattalik hisoblanadi, chunki u KSRAT kanallarining 
mumkin qadar minimal sonini aniqlaydi. Agar har bir BTS dagi
to‘plam 
F
k
polosali 
L
kanallardan tashkil topgan bo‘lsa, unda 
uzatish yo‘nalishidagi KSRAT polosasining kengligi 
F
c
=F
k
lC 
bilan 
aniqlanadi. 
R
0
– radiusli xizmat hududidagi BTS lar soni 
L
esa 
taxminan quyidagicha aniqlanadi: 
L= 1,21 (R
0
/R)
2