Raqamli mobil aloqa

Nazorat savollari:
1. WiMAX tarmoqlarida MIMO texnologiyalardan foydala-
nishning qanday asosiy afzalliklari mavjud?

---

176
2. Nurlarni shakllantirilishi usuli va MIMO texnologiyalarni 
birlashtirishda qanday murakkabliklar mavjud?
3. Nurlarni shakllantirilish usuli va MIMO texnologiyalarni bir-
lashtirishda qanday yutuqqa erishiladi?
4. WiMAX tizimlari uchun radiochastotalarni taqsimlashda 
qan day butundunyo an’analari mavjud?
5. WiMAX tarmoqlari uchun spektrni taqsimlash qanday 
muam molarga bog‘liq?
6. Litsensiyalanadigan va litsenziyalanmaydigan chastotalar po-
losalari qanday farqlanadi?
7. 3,5GGs diapazonda spektrni taqsimlanishining qanday o‘zi-
ga xos xususiyatlari mavjud?
8. 5GGs diapazonda spektrni taqsimlanishining qanday o‘ziga 
xos xususiyatlari mavjud?
9. 2,5GGs (WCS, 2,4GHz ISM va MMDS) diapazonda spek-
trni taqsimlanishining qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud?
10. WiMAX tarmoqlari uchun qanday qo‘shimcha chastotalar 
polosasi ko‘zda tutilgan?
11. WiMAX tarmoqlari uchun Yevropada spektrni taqsimla-
nishining qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud?
12. WiMAX tarmoqlari uchun Rossiyada spektrni taqsimla-
nishining qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud?
13. Xavfsizlik assotsiatsiyalariga tavsif bering va ularning qan-
day turlari mavjud?
14. Ma’lumotlar uchun qanday xavfsizlik assotsiatsiyalari mav-
jud va ular qanday tashkil etuvchilardan tashkil topgan?
15. Avtorizatsiya uchun xavfsizlik assotsiatsiyalarining qanday 
tashkil etuvchilari mavjud?

---

177
11-bob. 3G – UCHINCHI AVLOD STANDARTLARI
11.1. IMT-2000 radiointerfeyslari
Shunday qilib, o‘tgan asrning oxirida ikkinchi avlod mobil alo-
qa tizimlarining asosiy kamchiligi ularning past 9,6—14,4kbit/
sek tezlikda ma’lumot uzatishi bo‘ldi. Shu sababli, yuqori-
da ko‘rsatilganidek, IMT-2000 doirasida 3G tarmoqlarida kam 
harakatlanadigan abonentlar uchun 2Mbit/sek gacha va mobil 
abonentlar uchun 384kbit/sek gacha ma’lumot oqimi tezliklariga 
erishish bo‘yicha ishlar olib borildi. Ma’lumki, jahonda 3GRR 
va 3GRR-2 nomlari bilan mashhur bo‘lgan uchinchi avlod stan-
dartlarini shakllantiruvchi ikkita global hamkorlik birlashmalari 
mavjud. 3GRR qatnashchilari chastota (FDD) va vaqt (TDD) 
asosida duplekslashdan foydalanadigan keng polosali W-CDMA 
(ingl. Wideband-CDMA)
texnologiyalari uchun xos xususiyatlarni 
muvofiqlashtirishga erishdilar va HTIga tegishlicha, IMT-DC va 
IMT-TC loyihalarini taqdim etdilar. Radiointerfeysni tashkil etish 
bo‘yicha asos sifatida Yevropa takliflari — UTRA 
(ingl. UMTS 
Terrestrial Radio Access — UMTS tizimiga Yer usti ulanish radio-
interfeysi)
asosida UTRA FDD va UTRA TDD variantlari qo‘yil-
di. 3GPP-2 birlashma a’zolari D-AMPS texnologiyasini UWC-
136 texnologiyasigacha va cdmaOne texnologiyasini CDMA-2000 
texnologiyasigacha rivojlantirish bo‘yicha evolyutsion yo‘llarni 
taklif etishdi. Bu takliflar HTIga, tegishlicha, IMT-SC va IMT-
MC loyihalari sifatida taqdim etildi (11.1-jadvalga qarang).
Shunday qilib, IMT-2000 dasturi doirasida 3G darajasida 
standartlarni birlashtirishga urinishlarga qaramasdan, jahonda 
W-CDMA (UMTS, FOMA) va CDMA-2000 texnologiyalari 
asosidagi o‘zaro moslashmaydigan ikkita standartlar oilasi vujudga 
keldi (11.2-jadvalga qarang). Uchinchi avlod mobil aloqa tizim-
lari haqida keyingi mavzularda atroflicha ma’lumot beriladi, shu 
bois bu o‘rinda faqat ularning rivojlanish jarayonini yoritish bilan 
cheklanamiz. 

---

178
11.1-jadval