Şəbəkələrin təşki lolunmasını nəzərdə tututr

Башлыг сащяси 
Истифадячи верилянляри сащяси 
0- 2312 байт 
4 байт 
24 байт 
Нязарят ъям и сащяси 
Шяк.1.3.17. 
770 байт 
4 байт 
24 байт 
Башлыг сащяси 
Истифадячи верилянляри сащяси 
Нязарят ъям и сащяси 
Fraqmentin həcmi şəbəkə administratoru tərəfindən verilə bilər. 
Fraqmentasiya proseduru yalnız bir adresli paketlər üzərində yerinə yetirilə bilər. 
Geniş yayımlanan (şirokovehatelğnıy) və çoxadresli paketlər bütövlüklə, 
fraqmentasiya olunmadan ötürülür. Framentasiya prosedurunun paketlərin 
ötürülməsinin etibarlılığını artırmasına baxmayaraq, bu zaman ötürülən xidməti 
informasiyaının (başlıq, nəzarət cəmi və s.) ümumi həcmi artır. Bu da öz 
növbəsində naqilsiz stansiyanın real məhsuldarlığını aşağı salır.
1.3.2.4. WiMAX texnologiyası 
 
 
WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access- mikrodalğalı 
avadanlıqlar üçün ümumdünya standartı)- geniş spektr avadanlıqlar (portativ 
kompüterlər, mobil telefonlar və s.) üçün uzaq məsafələrdə universal naqilsiz 
rabitə yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş telekomunikasiya texnologiyasıdır. 
İnkişafının ilk dövrlərində Wireless MAN adlandırılan bu texnologiyanın işi IEEE 
802.16 standartına əsaslanır. «WiMAX» adı WiMAX Forum- 2001- ci ildə əsası 
qoyulmuş və bu texnologiyanı inkişaf etdirən orqanizasiya tərəfindən təklif 
olunmuşdur. Hal- hazırda bu orqanizasiyanın tərkibində bir neçə yüz üzv var. 
Onların sırasında Intel, Fujitsu, AT&T, BT, Motorola, Samsung, Siemens Mobile 
kimi üzvlər var.
WiMAX texnologiyası aşağıdakı məsələlrin həlli üçün istifadə oluna bilər: 
1. Wi-Fi daxilolma nöqtələrinin bir- biri ilə və İnternet-in digər seqmentləri 
ilə birləşdirmək üçün; 
2. Ayrılmış xətlərin aletrnativ variantı olaraq naqilsiz enlizolaqlı rabitənin 
taşkil olunması üçün; 
3. Verilənlərin yüksəksürətli ötürülməsi üçün; 
4. Coğrafi mövqeyə bağlı olmayan daxilolma nöqtəsi təşkil etmək üçün; 
5. Uzaq məsafələrdə monitorinq sistemlərinin yaradılması üçün. 
WiMAX Wi-Fi-şəbəkədən fərqli olaraq yüksək hərəkət sürətlərində, daha 
böyük ərazilərdə İnternet xidmətindən istifadə etməyə imkan yaradır. Beləliklə

---

ayrı- ayrı lokal şəbəkələri birləşdirmək üçün WiMAX texnologiyasından 
«maqistral kanal» kimi istifadə etmək olur. Bunun nəticəsində şəhər daxilində 
byük əraziləri əhatə edən şəbəkə yaradılması mümkün olur.
Hal- hazırda WiMAX texnologiyasının 4 standartı mövcuddur: 802.16a, 
802.16d, 802.16e və 802.16f. 
WiMAX şəbəkəsi iki əsas hissədən ibarətdir (şək.1.3.18): 
1. baza stansiyası- hündür obektlərin üzərində (bina, qüllə və s) yerləşdirilə 
bilər; 
2. istifadəçi WiMAX transiveri- qəbuledici/verici və antenna. 
Baza stansiyası və istifadəçi transiveri arasında rabitə 2-11 GHs tezlik 
diapazonunda qurulur. Belə rabitə ideal halda verilənlərin 20 Mbit/san sürətlə 
ötürülməsini təmin edir və nöqtələr arasında birbaşa görünüş tələb etmir. Baza 
stansiyaları arasında rabitə isə 10-66 GHs tezlik diapazonunda təşkil olunur. Bu 
zaman verilənlərin ötürülmə sürəti (baza stansiyaları arasında) 120 Mbit/san qədər 
artırılır. Baza stansiyalarından heç olmazsa biri provayder şəbəkəsi ilə enlizolaqlı 
yüksəksürətli kanal vasitəsi ilə birləşmiş olur. Faktiki olaraq, provayder şəbəkəsinə 
nə qədər çox baza stansiyası qoşularsa, bir o qədər rabitənin sürəti və keyfiyyəti də 
yüksək olar. Lakin provayder şəbəkəsinə qoşulmuş baza stansiyalarının sayının 
çox az olduğu halda belə, hücrəvari topologiya sayəsində sistemdə yüklənmə 
bərabər paylanılır. Hücrəvari quruluş həmçinin optimal rabitə kanallarının təşkil 
olunmasına da zəmin yaradır. Belə ki, böyük obyektlərin (dağ massivlərinin, 
binaların və s.) rabitəyə mane olduğu hallarda, bir neçə ardıcıl baza stansiyası 
verilənləri estafet prinsipi üzrə ötürərək bu maneəni aradan qaldıra bilər.
Шяк.1.3.18
WiMAX şəbəkələri öz strukturuna görə klassik mobil rabitəsi sistemlərinə 
bənzəyir. Hər iki halda təsir radiusu təqribən 50 km olan baza stansiyalarından 
istifadə olunur. Belə baza stansiyalarını quraşdıran zaman düzünə görünüşün 
olması əsas şərtlərdən biridir. Verilənlər baza stansiyasından abonent terminalına 
ötürüldükdən sonra, adi Ethernet kabel vasitəsi ilə kompüterə və ya Wi-Fi 
standartlı daxilolma nöqtəsinə ötürülə bilər. Belə quruluş rayon və ya ofis lokal 

---

şəbəkələrinin infrastrukturunun naqilli rabitədən WiMAX rabitəyə keçdikdə 
pozulmamasını təmin edir.
WiMAX şəbəkənin təsir radiusu bir çox faktorlardan asılıdır: 
1. Verilənlərin ötürülmə sürəti. Yəni, verilənlərin ötürülmə sürətinin artması 
ilə, təsir dairəsinin radiusu azalır; 
2. Relyefin quruluşu. Məsələn, binaların radioşəffaflıq dərəcəsi; 
3. Antennaların yerləşmə şəraiti. 
Hal- hazırda WiMAX texnologiyası aşağıdakı iş rejimlərini təklif edir: 
1. Fixed WiMAX – fiksə olunmuş rabitə; 
2. Nomadic WiMAX – seans rabitəsi; 
3. Portable WiMAX – hərəkət rejimində rabitə; 
4. Mobile WiMAX – mobil rabitə. 
Bu rejimlərlə daha ətraflı tanış olaq: