— mehnatga haq to‘lashning
eng kam miqdorini qonun
bilan belgilash va o ‘zgartirish;
— korxona va tashkilotlar tomonidan mehnatga haq
to‘ lashga ajratiladigan mablag‘larni, shuningdek, jismoniy
shaxslaming daromadlarini soliq bilan tartibga solish;
— koeffitsientlami
va foiz ustamalarini belgilash;
— mehnatga haq to‘lash b o‘yicha davlat kafolatlarini
belgilash.
Mehnatga haq toiashni rag‘batlantirish, bundan tashqari,
bosh, tarmoq, hududiy, jamoa va yakka tartibdagi shart-
nomalar hamda bitimlar asosida amalga oshiriladi.
Mehnatni me’yoriashtirish
Mehnatni me’yoriashtirish — mavjud texnologiya doira-
sida amalga oshirilishi lozim bo'lgan mehnat miqdcrini ba
holash bo'yicha chora-tadbirlardir.
Personalni boshqarishda mehnatni m e’ yoriashtirish
bo‘yicha faoliyat kompleks hisoblanib,
u aralash vazifalarni
yechish imkonini beradi. M e’yorlashtirishning asosiy maq-
sadiari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:
— ishlab chiqarishni rejalashtirish va personalga bo‘ lgan
ehtiyojni aniqiasn (sifat va miqdor);
— ish haqi xarajatlari hisob-kitobi;
— ishlab chiqarish samaradorligi va
natijaviyligining o ‘z-
garishini
baholash.
Korxcnada
m ehnatni
m e’ yorlashtirishning samarali
tizimini
yaratish
uchun quyidagilami
amalga oshirish lozim:
1) feonyat tahlili;
2)
bazaviy normalami
hisobiash
va tasdiqlash;
3) ishlab chiqarish texnik
daraiasining monitoringi,
mcddiy-texnik ta’ minot holatidagi o ‘zgarishlarga bog‘ liq
bo'jgan m e’yoiiam i
qayta ко‘rib chiqishni rejalashtirish;
4) mehnat unumdorligini oshirish hisobiga rnoddiy
r^'fcatlantiH 'ih shaldlarini joriy etish:
5) mehna- ntc'yoiin’
t \
.£ ',
yMycrlssMfiskMiitg asosiy usuilari:
—
-
— mansmoi oimgmi ishlab chiqarishga
ketgan vaqtni hisoblashning ko‘p sonli o ‘ lchash yo‘li bilan
amalga oshiriladigan an’anaviy usuli;
— «mehnat qiymati»ni baholash —
bir soatda bajarilgan
mehnat qiymatining bir ballini dalillar bo‘yicha (rahbariyat
tomonidan tasdiqlanadi) ballar summasiga ko‘ paytirish bilan
aniqlanadi: malaka darajasi, ish joyidagi mehnat sharoiti,
mehnat intensivligi,
ishlaming javobgarligi;
— «suzuvchi tarifni» aniqlash. Bu usulda tarif stavkalari
va uzoq davom etuvchi vaqtni baholash (bir yil mobaynida
va undan ko‘proq) o ‘lchanmaydi, ish haqini oshirish tashkilot
daromadlaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Ushbu
usulga muvofiq xodimning ish haqi (IH) tarif ish haqi (IHt)
ni ish haqini oshirish koeffitsientiga(Ko) ko‘paytirish yo li
bilan aniqlanadi:
IH = IH. • К ,
t
o
’
0 ‘z navbatida ish haqini oshirish
koeffitsienti quyidagi
formula bo‘yicha amalga oshiriladi:
Ko = M H TF/ IHt,
bu yerda, M HTF — tashkilot daromadlarida foizlar
sifatida aniqlanadigan mehnatga haq to‘ lash fondi.
Bozor sharoitida daromadlardan foizlar rahbariyat va
xodimiar orasidagi kelishuvlaming predmeti bo‘lishi mumkin.
Tarif ish haqi me’yorlar bosimining kamayishida oshiriladi
(operatsiyalarni bajarishda vaqtning oshishi), shunday qilib,
IHt=S • Td • M,
bu yerda: S — soatli tarif stavkasi;
Td — donali vaqt me’yori;
M —
bajarilgan ishlar, mahsulotlar miqdori.
Shunday qilib, vaqt me’yori qanchalik past bo‘lsa, IHt
shunchalik katta, Ko esa shunchalik kam bo‘ladi. Shuning uchun
vaqt m e’yorining oshishida K o kamayadi, M H TF esa
o ‘zgarmasdan qoladi.
Dostları ilə paylaş: