Sh. Sh. Shodmonov
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| revalvatsiya
( revalorizatsiya ) — pul birligi metall qiymatining oshishi yoki metallga yoki xorij valutasiga munosabat bo‘yicha qog‘oz pullar kursining oshishi. Bu barcha uslublar pul muo malasi tarixida keng qo‘llanilgan. Nihoyat, pul islohotlarining beshinchi ko‘rinishi yangi pul tizimi o‘rnatishga olib boradi, siyosiy mustaqillikka ega bo'lgan u yoki bu davlatning tiklanishi yoki parchalanishi davrida amalga oshiriladi. Misol tariqasida MDH mamlakatlari, jumladan 0 ‘zbekistonda milliy valutaning kiritilishini keltirish mumkin. 1914—1918-yillardagi jahon urushi ko‘pgina kapitalistik mamlakat larda oltin standartining yemirilishiga olib keldi. Urushayotgan mamla- 133 katlarda qog'oz pullarning yirik miqdorda chiqarilishi jahon miqyosida qabul qilingan keskin inflatsiyaning tarqalishiga olib keldi. Urushdan keyingi yillarda ko'pgina mamlakatlarda pul islohotlari o‘tkazildi. Germaniyada 1924-yilda nullifikatsiya uslubi yordamida pul islohoti amalga oshirildi: 1 trillion eski markalar 1 ta yangi markaga almashtirildi. Sobiq SSSRdagi pul-kredit islohotlari natijasida 1924-yilda almashtiruv kursi paritetiga muvofiq ravishda 50 mlrd. eski rubllar 1 yangi rublga teng bo‘ldi. Shu bilan bir vaqtda 0,774234 g. oltin mazmunidagi 10 rublga teng bank chervoni — revolyutsiyaga qadar rus rubli kabi chiqarila boshladi. Dollar kursi muvofiq ravishda rublda 1,9431 ni tashkil qildi. Ikkinchi jahon urushi davrida 1939—1945-yillarda inflatsiya barcha kapitalistik mamlakatlarni qamrab oldi. Urushning oxiri va urushdan keyingi yillarda o‘tkazilgan pul islohotlari natijasida ham pul muomalasi barqarorligini ta’minlash imkoniyati bo‘lmadi. Bunday sharoitlarda islohotlar faqatgina qadrsizlangan pullarni yangilariga almashtirish, valuta kursini pasaytirish uchun olib borildi. 1971-yil avgustda almashtirish talablarining ommaviy ko‘payishi natijasida AQSH dollarni oltinga almashtirishni ta’qiqladi. 1978-yil aprelda XVF qonuniy ravishda kapitalistik valuta tizimida oltindan pul metali sifatida foydalanishni bekor qilishni rasmiylashtirdi va fondga a’zo mamlakatlari barcha pul birliklarining oltin tarkibini qayd etishni to‘xtatdi. Sobiq SSSR da oltin tangalaming erkin muomalasi faqatgina 1922— 1923-yillardagi pul islohotlaridan keyingina sezila boshlandi. Qat’iy, ta’minlangan oltin va tovar qoplamalari, chervonlar pul tizimi barqa- rorlashuvi bilan muvofiqlasha boshladi. Ta’kidlash kerakki, yosh davlat islohotlarni xorijiy zayomlarga murojaat qilmasdan olib bordi. Shu bilan bir qatorda 1924-yilda 762,3 Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|