Sh. Sh. Shodmonov

Pulni «siqib chiqarish» samarasi, « k o ‘rinmas q o ‘l» (A. Sm it), L. Valras
m odeli, klassik dixotom iya tam oyillari, Sey ayniyati, portfelli aktivlar,
monetaristik doktrina, Federal zaxira tizim i (FZT), an ’anaviy miqdoriy
nazariya, Fillips egri ch izig‘i.
Nazorat uchun savollar
1. Monetaristlar makroiqtisodiy siyosatning qanday turini himoya qildilar?
2. Valras mode lining klassik dixotom iya tamoyillarini tushuntirib bering.
3. Valras qonuni va Sey ayniyati о ‘rtasida qanday fa rq bor?
4. P ortfelli aktivlar о ‘z ichiga nimalarni qamrab oladi va aktivlar portfelini
qanday ifodalash mumkin?
5. Aktivlar portfelida pul zaxirasining о ‘sishi ro ‘y bersa, bu qanday samaraga
olib keladi?
6. Q anday m asala doimo monetaristik doktrinaning z a if nuqtasi b o ‘lib
kelgan ?
7. Fillips egri chizig'ining monetaristik variantini tushuntirib bering.
8. To ‘lov balansining monetar m odellarida p u l massasi tahliliy jihatdan
qanday tarkibiy qismlarga ajratiladi?
9. Siqib chiqarish samarasining potensial kanallarini aytib bering.
10. 
Siqib chiqarish samarasi qanday am al qiladi?

---

9-bob.
0 ‘ZBEKISTONNING BOZOR IQTISODIYOTIGA
0 ‘TISH DAVRIDA MILLIY VALUTA - SO ‘M NI
BARQ ARORLAS HTIRIS H YO‘LLARI
9.1. Pul-kredit islohotlari, ularning maqsadi,
vazifalari va usullari
Makroiqtisodiy siyosatning zarur yo‘nalishlaridan biri pul (monetar) 
siyosati hisoblanadi. U o‘zida pul-kredit tizimi faoliyatini reglamen- 
tatsiyasi bo‘yicha davlat chora-tadbirlari yig‘indisini, pul muomalasi 
va kredit holatiga ta’sirini, ssuda kapitallari bozorini naqd bo‘lmagan 
hisoblar tartibi va boshqalarni xo'jalik konyunkturasini boshqarish va 
qator umumiqtisodiy maqsadlar - pul birligini mustahkamlash, narxni 
barqarorlashtirish, iqtisodiyotni tuzilmali qayta qurish, iqtisodiy o'sish 
sur’atlami barqarorlashtirish va boshqa maqsadlarda mujassamlashtiradi.
Pul islohotlari - davlat tomonidan pul tizimini mustahkamlash va 
tartibga solish maqsadlariga ega bo'lgan pul muomalasi doirasida 
o‘zgarishlarning amalga oshirilishidir.
Pul islohotlari so‘zi keng ma’noda bir pul birligidan ikkinchisiga 
o‘tishni, tor ma’noda esa pul tizimini qisman o’zgarishini anglatadi. Pul 
islohotlari siyosiy tizim, mamlakat iqtisodiyotining holati, tarixiy sharoitlar 
va boshqalarga bogMiq holda turli usullar yordamida amalga oshiriladi. 
Ular emission qonunchilik o‘zgarishi yo‘li orqali barcha yoki qisman 
qadrsizlangan pul ko'rsatkichlarini muomaladan chiqarish va ularning 
o‘rniga yangi pullarni chiqarish, pulning oltin qiymati yoki uning valuta 
kursining o‘zgarishi, pul tizimini qayta qurish bilan yonma-yon kechadi.
Pul muomalasi tarixida pul islohotining quyidagi ko‘rinishlari 
mashhur:
1) bir pul tizimidan ikkinchisiga yoki bir pul tovaridan ikkinchisiga 
o‘tish;
2)to‘la qiymatga ega bo'lmagan va qadrsizlangan tangalarni qiy- 
matga to‘la egalariga yoki maydalab bo'lmaydigan belgilarni maydalab 
bo‘ladiganiga almashtirish;
3) pul emissiyasi tizimida o'zgarishlar yasash;
4)valutani barqarorlashtirish va pul muomalasini tartibga solish 
bo‘yicha tadbirlar ko‘rish;
5) davlat qayta qurishi bilan bog'liq holda yangi pul tizimini joriy 
qilish.
132

---

Pul islohotlarining