201
talabalarning obro‘si hamda pedagogik fanlar o‘qituvchilari
bilan
muloqotning sifatiga;
tashkiliy tuzilish qonuniyatlari mazmunida
biz quyidagilarni ajra-
tib ko‘rsatamiz - bo‘lajak o‘qituvchilarning ma’naviy-estetik tarbiyasi:
yaxshi tashkil etilishi; o‘quvchilarning ma’naviy-estetik tarbiyaga
mas’uliyatli va faol munosabatda bo‘lishga yo‘naltirilishi;
talabalarning
aqliy (intellektual-ijodiy, badiiy-ta’liliy, qadriyatlarga yo‘naltirilgan)
faoliyatini tartibga solinishi; pedagogik jamoasi mehnatining tashkil
etish darajasi bog‘liq.
Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash omillari –
“produktogen sabablar”i [122, 336]. “Pedagogik omil - bu boshqa
hodisaning harakatlantiruvchi kuchiga aylangan har qanday pedagogik
hodisa” [122, 464]. Zamonaviy pedagogikada
didaktik jarayonning
quyidagi samarali omillari ajralib turadi: bosh, kompleks, umumiy,
murakkab, o‘ziga xos, o‘zgaruvchan omillar [122, 337].
Masalan, to‘rtta bosh (umumiy) omillar: bu o‘quv materiali, tash-
kiliy va pedagogik ta’sir, talabalarning o‘qishi, vaqt. Ularning har birida
ko‘p miqdordagi produktogen sabablar mavjud. Shu sababli, bo‘lajak
o‘qituvchilarning ma’naviy-estetik tarbiyasida, birinchi navbatda, zaruriy
ta’lim
sharoitlari, vositalari, samarali texnologiyalar, usullardan, ilg‘or
tashkiliy shakllardan foydalanish ta’minlanadi. “Ta’lim
omillarining
didaktik jarayon samaradorligiga ta’siri” I.P. Podlasыy [122, 451]
jadvalidan (1991) bizning iyerarxiyamizda (empirik tadqiqotlarimizda)
eng samarali bo‘lganlarini ta’kidlaymiz: motivatsiya – ma’naviy-estetik
tarbiyasini belgilash, unga munosabat; psixologik shart-sharoitlar; o‘quv
mashg‘ulotining turi va tuzilishi, axborot-kognitiv hajmi; ma’naviy-estetik
tarbiyani boshqarish, uni rag‘batlantirish; o‘quv vazifalarini muntazam
ravishda bajarish; bilimlarni amalda qo‘llash; o‘quv materiallarining
soni, tarkibi va murakkabligi; o‘quv
faoliyatining usullari, vositalari,
turi va xarakteri; bilimlarni taqdim etish shakli; milliy va umumestetik
qadriyatlar vaqti va idrok algoritmlari; bilimlarni mustahkamlash vaqti;
bilim va ko‘nikmalarni nazorat qilish va tekshirish; o‘zini o‘zi o‘qitish-
tarbiyalash; pedagogik munosabatlarning pedagogik pozitsiyasi va
uslubi.
Pedagogik jarayon (uning vazifalari,
xususiyatlari, mohiyati, maz-
muni) – pedagogik fanlarni o‘rganishda milliy-badiiy meros asosida
bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash tizimi sifatida.
202
Pedagogik jarayonning funksiyalari,
xususiyatlari va mohiyati
(bo‘lajak o‘qituvchilarning ma’nviy-estetik tarbiyasi).
Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash jarayonining
vazifalari:
Dostları ilə paylaş: