T. C. Kopenhag büYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ

3ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3.1Ülkenin Kısa Tarihçesi

Danimarka, 9-11 inci yüzyıllar arasında merkezi Jutland adasında olan güçlü bir Viking krallığıyla tarih sahnesinde ilk olarak ismini duyurmuştur. Kral Canute yönetimindeki bu imparatorluk İngiltere'yi 30 yıl kadar egemenliği altına almıştır. Viking akınları Hıristiyan dininin tanınmasını sağlamış ve bu din 12.nci yüzyıldan itibaren İskandinavya'da yayılmaya başlamıştır. 13.ncü yüzyıldan itibaren asillerle hanedan arasında çatışmalar başlamıştır. Asiller giderek güçlenmiş ve Danimarka'nın ilk yazılı anayasası sayılan Magna Carta benzeri bir belgeyi Kral'a imzalatmışlardır. Ancak bu anlaşmazlık 14. yüzyıla kadar sürmüştür. Kraliçe I. Margerethe yönetiminde Danimarka 16.ncı yüzyılda Norveç, İsveç, İzlanda, Faroe Adaları, Schleswig-Holstein ve Grönland'ı elinde bulunduran büyük bir güç durumuna gelmiştir. Krallık 1600'lerden itibaren çöküşe geçmiştir. 1658'de İsveç, 1814'de Norveç ayrılmıştır. İzlanda ise yalnızca sembolik olarak Taç'a bağlı kalmış, 1944’te bağımsız olmuştur.

Bu arada Avrupa genelinde olduğu gibi Danimarka'da da Liberal hareket ortaya çıkmış ve bunun giderek güçlenmesi neticesinde 1849'da, mutlak monarşiye son verilmiş ve meşruti krallığa geçilmiştir. 1864 yılında Schlesswig-Holstein'ı Prusya'ya kaybeden Danimarka 1920'de I. Dünya Savaşını takiben güney Jutland'da bir kısım toprağı, içerdiği Alman azınlıkla birlikte, geri almıştır. Tarihindeki iniş çıkışlara ve büyük toprak kayıplarına rağmen 1000 yıldır bağımsızlığını koruyabilen ülke İkinci Dünya savaşında Almanya'nın işgaline uğramıştır. Kraliçe Margrethe II 1972'den beri dünyanın en eski krallığının başında bulunmaktadır. Danimarka, tarihi, ekonomik ve coğrafi nedenlerle hem Nordik, hem Avrupa Birliği ülkeleriyle yakın ilişkiler içinde olmuş, bununla birlikte büyük komşularının arasında bir denge arayışının doğal sonucu olarak transatlantik ilişkilerin de güçlü bir savunucusu olmuştur. Ülke 1973 yılından beri Avrupa Birliği üyesidir.

3.2Siyasi ve İdari Durum

Yasaları, Hükümet ve Millet Meclisi yapar. Hükümet ve kamu idaresi yasaları uygular. Sözgelimi yurttaşların kendi aralarındaki anlaşmazlıklarda, ya da yurttaşlarla özel şirketler arasındaki anlaşmazlıklarda, veya yurttaşlar ile devlet makamları arasındaki anlaşmazlıklarda, yargılama ve ceza verme yetkisi mahkemelerindir. Mahkemeler, Şehir Mahkemeleri, Adliyeler ve Yargıtay’dan oluşmaktadır.

3.2.1Yasama

Ulusal parlamento “Folketinget”, Millet Meclisi, değişik politik partilere mensup 179 üyeden oluşmaktadır. Milletvekilleri dört yıl için seçilirler. Millet Meclisi’nin 2 üyesi Gronland’dan, 2 üyesi de Faroe adalarından seçilmektedir. Halk idaresinin en önemli belirleyicisi, saydam ve anlaşılır olmasıdır. Bundan ötürü Millet Meclisi’ndeki görüşmeler kamuya acıktır. Politik sistem, seçmenler tarafından eş zamanlı olarak, basın aracılığı ile denetlenir ve eleştirilir.

3.2.2Yürütme

Hükümet bir veya bir kaç partiye mensup bakanlardan oluşur ve başbakan tarafından yönetilir. Millet Meclisi’nde bulunan bir çoğunluk, hükümete güvensizlik duyuyorsa, bu durumda hükümet istifa etmek veya seçimlere gitmek zorundadır. Bakanlar Başbakan tarafından belirlenir. Bakanlar, belediyeler ve eyalet belediyeleri ile birlikte yürütme gücünün bir parçasıdır. Hükümetin ve bakanlıkların en önemli görevi, yasaları hazırlamak ve düzenlemektir.

Genelde koalisyonlarla yönetilen ülkede 1909 yılından beri tek parti hükümeti kurulmamıştır.

Halihazırda yürütme görevi, Başbakan Lars Løkke Rasmussen başkanlığında, Danimarka Halkın Partisinin desteklediği Liberal Parti ve Muhafazakar Parti koalisyon hükümeti tarafından sürdürülmektedir.

3.2.3Yargı

Yargı bağımsızdır. Danimarka’da bir adet Yargıtay, iki adet Adliye ve 82 adet Şehir Mahkemesi bulunmaktadır. Ayrıca belirli dava alanları için özel mahkemeler de vardır.

3.3Coğrafi Bilgiler ve Nüfus

3.3.1Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim-Bitki Örtüsü

Danimarka, Almanya'nın kuzeyindeki Jutland yarımadası ile 406 adadan oluşan 43.094 km kare büyüklüğünde bir ülkedir. Sadece Almanya'yla ortak kara sınırı bulunan Danimarka, kuzey ve doğusundaki Baltık Denizi'yle İsveç ve Norveç'ten ayrılmaktadır. Başkenti Kopenhag, ülkenin doğusundaki Zealand adasında olup, deniz kıyısında bulunmaktadır. Danimarka'ya bağlı olan Grönland ve Faroe Adaları, özerk yönetime sahiptir.

Nüfus (Nüfus yapısı, nüfus artışı, yaşlara göre dağılımı, ülke içi dağılımı)

Toplam nüfus 5.534.738 kişi olup yıllık nüfus artışı % 0,31’dir. Nüfusun en yoğun olduğu şehirler Kopenhag, Aarhus, Odense ve Aalborg`dur.

Son 35 yılda, nüfusu 500.000 kişi artan Danimarka`da, bu artışın yarısı dışardan gelen göç kaynaklıdır. Nitekim, göçmenler ve onların çocukları bugün nüfusun % 8,5´ini oluşturmaktadır. 60.000`e yaklaşan nüfusuyla Türk göçmenler, ülkedeki en büyük azınlığı oluşturmaktadır.

Tablo 1 Nüfusun cinsiyete ve yaşa göre dağılımı

Yaş Grubu	Yüzde	Erkek/Kadın
0-14 yaş:	18.6%	erkek 520,669/kadın 494,228
15-64 yaş:	66 %	erkek 1,817,757/kadın 1,792,974
65 yaş ve üstü:	15.4 %	erkek 363,828/kadın 478,664

Çalışma ve İşgücü

Yaklaşık 5.5 milyon olan toplam nüfusun 2.8 milyonu iktisadi olarak aktif nüfus grubuna (16-66) katılmaktadır. Nüfusun geri kalan 2.3 milyonunun yaklaşık %50’si çocuk veya öğrenci, %40’i emekli veya erken emekli ve %10’u da devlet yardımı alan ve işgücü piyasasına katılmayan vatandaşlardan oluşmaktadır. İşgücüne katılım oranı son 50 yılda %51’den %54’e çıkmıştır.

Çalışma yaşındaki vatandaşların %79.9’u çalışmaktadır ki bu oran dünyadaki en yüksek oranlardan birisidir. Danimarka’nın bu konudaki performansının temel nedeni olarak kadınların işgücü piyasasına aktif katılımı gösterilmektedir.

Danimarka’daki işgücü son 60 yılda yaklaşık %50 artmış olmasına rağmen yıllık izin süresinin 3 haftadan 5 haftaya çıkarılması sonucu haftalık çalışma saati 48 saatten 37 saate düşmüş dolayısıyla da toplam çalışılan saat miktarı aynı oranda artmamıştır.

Diğer bir çok Avrupa ülkesinden farklı olarak Danimarka’daki temel çalışma kuralları kanunlarla değil, işçi ve işveren örgütleri arasındaki anlaşmalar ile düzenlenmektedir. Bu anlaşmalar asgari ücret, grev hakkı ve izin süreleri gibi konuları da kapsayacak kadar geniş bir içeriğe sahiptir. Danimarkalı çalışanların %80’i sendikalıdır. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklar “Sanayi Mahkemeleri”nde çözümlenmektedir.

Ülke bazında bir asgari ücret uygulaması bulunmayan Danimarka’da imalat sanayinde çalışan (18 yaşından büyük ve mesleki eğitimde olmayan) bir işçinin işverene maliyeti İLO (Uluslararası Çalışma Örgütü) verilerine göre 222.23 kron/saat’tir (2003). Bu da saat başına maliyetin yaklaşık 30 Euro olduğu anlamına gelmektedir. Haftalık ortalama çalışma saatinin 37 saat olduğu dikkate alındığında bir işçinin aylık maliyetinin 4400 Euro olduğuna işaret etmektedir. İLO’nun bahse konu tahmini Danimarka İstatistik Kurumu tarafından 4 yılda bir yapılan “İşgücü Maliyeti Anketi”ne dayanmaktadır. İşçinin işverene maliyeti içinde maaş, fazla çalışma ücreti, sosyal sigorta primi, ikramiye, ayni katkı (gıda vb.), işgücü maliyeti olarak değerlendirilebilecek vergiler (gelir vergisi vb.) yer almaktadır.

3.3.2Eğitim ve kültür

Okuma yazma oranının %100 oldugu Danimarka`da eğitim alanındaki kamu harcamaları, AB’nin birçok ülkesine göre oldukça yüksek düzeydedir. GSYİH’nın %8’i, kamu harcamalarının da % 15’i eğitime yöneliktir.

3.3.3Sosyal Güvenlik

Danimarka refah sisteminin temel özelliği, tüm vatandaşların sosyal güvenlik alanında eşit haklara sahip olmasıdır. Bu sistem çerçevesinde vatandaşlar sağlık ve eğitim hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaktadır. Devlet bütçesi tarafından finanse edilen söz konusu harcamalar bütçenin % 26 sına denk gelmekte, bu durum da Danimarka’yı dünyadaki vergi düzeyi en yüksek ülkelerden biri konumuna getirmektedir