T. C. Kopenhag büYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ
EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
Yüklə 0,5 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri
- 5.2.2Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
- 5.3.2Dış Ticaret Mevzuatı
- 5.3.3İthalatta Alınan Tarife Dışı Vergiler
- 5.3.6Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve Preferanslar
- Dış Ticaret İstatistikleri
- 5.3.8Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret
- 5.3.9Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret (1000 Dolar)
- 5.3.10 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı
- 5.3.11Madde gruplarına Göre (Büyüklük Sırasında) İthalat
- 5.3.12Maddelere göre (Büyüklük Sırasında) İhracat
- 5.3.13 İhracat ve İthalatta İlk 20 Firma
5EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER5.1Genel DurumDanimarka ekonomisi, 2001-2003 yıllarında yaşanan durgunluk donemi sonrasında, yıllar itibariyle Euro bölgesi büyüme hızının üzerinde, ABD ekonomisinin ise gerisinde bir ekonomik büyüme kaydetmiştir.Geçtiğimiz yıllarda yatırımlar ve ihracatta kaydedilen artış sonucu ortalama % 3 seviyelerinde büyüyen ekonomi, 2007 yılında oldukça yavaşlamış ve büyüme hızı % 2’ nin altında kalmıştır. 2008 yılının son çeyreğinde global krizinde etkisiyle Danimarka ekonomisindeki büyüme giderek yavaşlamış ve GSMH yıllık artış oranı düşüş eğilimine girmiştir. 2009 yılı Aralık ayı itibariyle Danimarka Istatistik Bankası verilerine göre Danimarka’da yıllık enflasyon % 1,7 olarak gerçekleşmiştir. Bu yavaşlamanın iki temel nedeni bulunmaktadır. Bunlardan ilki, tüketicinin alım gücünün zayıflamasına ve gayri menkul piyasasında durgunluğa neden olan faiz oranlarındaki artıştır. İkinci neden ise işgücü piyasasında yaşanan arz darlığıdır. İssizlik oranı halihazırda % 4,2 seviyesinde olup, halen bir çok sanayi kolunda işgücü sıkıntısı yaşanmaktadır. Bu durum Danimarka şirketlerinin üretimini arttırmasını engellemekte ve rekabet edebilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir. İşgücü piyasasına yeni katılanların, piyasayı terk eden işgücünden az olması nedeniyle söz konusu problemin önümüzdeki yıllarda da artarak devam etmesi beklenmektedir. 20-59 yaş aralığındaki işgücünde her yıl 18.000 kişi piyasadan çekilmektedir. İşgücü piyasasındaki arz darlığı, ücretlerde artışa neden olmakta ve sonuç olarak üretimde istenilen artışın sağlanamamasına ve nihayetinde ihracat artış hızının azalmasına ve cari işlemler fazlasının giderek küçülmesine neden olmaktadır. Iş gücü piyasasında yaşanan ucuz işgücü bulmanın bir yolu iş gücü ithali olarak görülmektedir, ancak yeni AB üyesi ülkelerle yapılan mevcut antlaşmalar bu ülkelerden Danimarka’ya olabilecek iş gücü akımına çeşitli kısıtlamalar getirmekte ve böylelikle bu tür bir çözüm yolunu engellemektedir. 2006 ve 2007 yılları itibariyle, ihracat sadece % 2 oranında artarken, ithalat iç talepteki göreceli yükselişin de etkisiyle % 6 oranında büyümüştür. Bu durum Danimarka’da yaşanan talep artış hızının, ihracat pazarlarına göre daha yüksek seviyede olduğunu göstermektedir. Iş gücü piyasasında 2007 yılı itibariyle olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Iş gücü piyasasında 2008 yılına kadar süren olumlu gelişme 2008 yılı son çeyreğinde kendini iyice gösteren kriz nedeniyle göstergeleri negatif bir duruma dönüşmüştür. Bazı sektörlerde (Inşaat v.s.) iş çıkarmalar ve durgunluk nedeniyle işsizlik oranı Nisan 2009 itibariyle % 3,3 seviyesine çıkmıştır ve 2009 yili sonu itibari ile bu oran 4,2 olarak gerceklesmistir. Nitekim, gecen yıl OECD ülkeleri sanayi maliyetleri ortalama olarak % 0,4 artarken, Danimarka’da bu artış % 5,3 olarak gerçekleşmiştir. Buna ilaveten, Danimarka’nın en büyük ihraç pazarı olan Almanya’da ise maliyetler %1,9 azalmıştır. Bu durum da Danimarka’nın ihracat artışını ayni seviyede tutmasını oldukça zorlaştırmaktadır. İşgücü arzında yaşanan bu daralmanın diğer bir sonucu da verimliliğin giderek daha önemli hale gelmesidir. İşletmeler bu durumu aşabilmek için işgücü verimliliğini arttırmaya yönelik yatırımlara yönelmektedirler. Tüm bu olumsuz gelişmelere karşın, Danimarka ekonomisi halen oldukça düşük seyreden enflasyonu, istikrarlı maliye politikaları sonucunda fazla veren bütçesi ve cari işlemler dengesi ile oldukça olumlu bir görünüm sergilemeye devam etmektedir. Danimarka’nın sanayi yapısı büyük oranda ortalama 10 kişinin çalıştığı küçük ve orta ölçekli isletmelerden oluşmaktadır. Bu durumun en büyük avantajı büyük ölçüde esneklik sağlaması ve değişen piyasa koşullarına hızlı bir şekilde adapte edilebilmesidir. Danimarka işgücü piyasası da aynı şekilde büyük bir esneklik arz etmekte ve bu sayede piyasa mevcut arz ve talebe göre kolaylıkla şekillenebilmektedir. Nitekim flexicurity adı altında oluşturulan söz konusu model, Avrupa Birliği tarafından da günümüzde benimsenmiştir Danimarka`nın dünyadaki en gelişmiş ülkeler arasında yer almasının arkasında yatan en önemli faktör, Danimarka firmalarının yarattığı yüksek orandaki katma değerdir. Söz konusu katma değer işgücü ücretlerini ve üretim surecinde sermayeden sağlanan karı ifade etmekte olup, söz konusu gelir üzerinden alınan vergi de Danimarka`nın bir refah devleti olabilmesini sağlayan en önemli yapıtaşıdır. Dünya Ekonomik Forumu tarafından, AB’nin 2010 yılı itibarile, büyüme hızının ve istihdamın artırılmasını ve bu sayede dünyanın en rekabetci ve dinamik ekonomisini yaratmayı amaçlayan Lisbond Stratejisine ilişkin olarak yapılan değerlendirmede, Danimarka bu alanda kaydedilen ilerleme açısından diğer AB ülkeleri arasında birinci sırayı almıştır. AB Istatistik Ajansı tarafından 2009 Haziran ayında yayınlanan raporda da Danimarka halkının refah seviyesi açısından ön sıralarda yer aldığı vurgulanmıştır. 5.2Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri5.2.1Cari İşlemler Dengesi1990 yılından bu yana, 1998 yılı hariç olmak üzere, cari işlemler dengesi Danimarka lehine fazla vermektedir. 2006 yılında, özel tüketim talebinde yaşanan artış, ithalatın üretimden daha fazla artmasına neden olmuş, sonuç olarak da cari işlemler fazlası azalmıştır. 2007 yılında bu eğilim devam etmiş, 2006 yılında % 2,6 düzeyinde olan cari işlemler fazlası/GSYIH oranı, 2007 yılında % 1,1’e düşmüştür. Ancak, söz konusu kaybın cari işlemler dengesine önemli katkısı olan denizcilik sektöründen elde edilen gelirler ve petrol gelirleri sayesinde telafi edilmesi beklenmektedir. 2009 yılı beklentisi bütçe fazlasının önceki yıllara göre daha az miktarlarda olacağı yönündedir. 5.2.2Doğrudan Yabancı Sermaye YatırımlarıDanimarka, yabancı yatırımcılar için farklı teşvikler uygulamamakta, Danimarkalı ve yabancı yatırımcılar aynı muameleye tabi tutulmaktadır. Ancak, ülkede var olan ekonomik istikrar, modern altyapı koşulları, ülkenin konumu, eğitimli işgücü ve verimli iş ortamı yabancı yatırımların bu ülkeye yönelmesinde önemli rol oynamaktadır. Son olarak, Heritage Foundation tarafından yapılan bir değerlendirmede, Danimarka’nın dünyanın liberal ekonomileri arasında on birinci sırada yer aldığı ifade edilmiştir. Ayrıca, Economist Intelligence Unit tarafından yapılan bir değerlendirmede de önümüzdeki beş yıl içinde iş yapmak için en uygun yerin Danimarka olduğu belirtilmektedir. Söz konusu sıralamada Danimarka`yi Singapur, Kanada ve İsviçre takip etmektedir. 2009 yılı itibariyle, Danimarka`nın yurt dışına yönelik stok yabancı sermaye yatırımları 204,5 milyar USD ulaşmış olup söz konusu yatırımlar hizmetler, imalat ve ulaştırma sektörlerinde yoğunlaşmaktadır. İngiltere, İsveç, Norveç, ABD, Hollanda ve Almanya, Danimarka yatırımlarının yöneldiği en önemli ülkelerdir. Danimarka`ya yönelik stok doğrudan yabancı sermeye yatırımları 160 Milyar USD tutarındadır. Anılan yatırımlar ağırlıklı olarak hizmetler, ticaret, finans ve imalat sektörlerinde gerçekleştirilmiş olup, söz konusu yatırımların kaynağı incelendiğinde İsveç, Lüksemburg, Hollanda ve ABD`nın dikkati çektiği görülmektedir. 5.3Dış Ticaret5.3.1Genel DurumDanimarka iç pazarının küçük oluşu, Danimarkalı üreticilerin dış pazarlara yönelmesini gerektiren bir unsur olmuş, bu bağlamda da dış ticaret ekonominin çok önemli bir bileşeni haline gelmiştir. II. Dünya Savası sonrasında, ihracata konu ürünler oldukça büyük değişiklik göstermiş, tarım ürünlerinin payı giderek azalırken, sanayi ürünlerinin payında artış yaşanmıştır. Günümüzde Danimarka sanayi sektörünün yapısı genel olarak yüksek teknolojiye dayalı, hammadde ve yarı mamul ürün ithal ederek, küçük ölçekli, sınırlı bir alanı olan pazarlara yüksek teknoloji ürünleri satan firmalar şeklindedir. Sanayi sektöründeki bir çok firma üretiminin %50-80’ini ihraç etmekte dolayısıyla önemli ölçüde ihracata bağımlı bulunmaktadır. Uzun yıllardır dış ticaret fazlası veren Danimarka’nın, 2007 ve 2008 yılında da bu yapıyı koruduğu ancak ithalatın ihracattan daha hızlı arttığı gözlenmektedir. Genel dış ticaret verileri incelendiğinde, ticaret hacminin 2007 yılında, bir önceki yıla oranla % 4, ihracatın % 2, ithalatın ise % 6 oranında arttığı dikkati çekmektedir. Söz konusu donemde Danimarka`nin önemli ticari ortaklarına (Almanya, İsveç ve İngiltere) yönelik ihracatı artmış ancak ABD`ye yönelik ihracatı azalmıştır. Global krizin etkisiyle 2008 yılı 3. çeyreğine kadar artış eğilimi gösteren ihracat, 2008 yılı son çeyreğinde azalma eğilimine girmiş ve ihracatta bir düşüşe neden olmuştur. Ancak bununla birlikte yıl sonu rakamları ithalata göre ihracatın fazla olması şeklinde sonuçlanmıştır. İhracat gelirlerinin % 60.7`si mamul madde ihracatı kaynaklıdır. Bu bağlamda, eczacılık ürünleri, mobilya, rüzgar türbinleri, bira, elektronik ürünler ve gelişmiş metal sanayi ürünleri, genelde küçük ve orta ölçekli isletmelerden oluşan Danimarka sanayisinin uluslararası alanda tanınırlığını sağlayan sektörlerdir. Tarım ürünleri içinde de en önemli ürünler et ve sut ürünleri olup, bu ürünlerin ihracat içindeki payı % 21`dir. Cari işlemler dengesine büyük katkısı olan petrol ve madencilik ürünlerinin ihracat içindeki payı ise % 9,3`tur. Danimarka`nın ithalatında ise mamul maddelerin payı % 75,8, tarım ürünlerinin payı % 15,2, petrol ve madencilik ürünlerinin payı ise % 6,9`dur. Danimarka ticaretinin % 70`ini AB ülkeleri ile gerçekleştirmektedir. Almanya (%17)`dan sonra İsveç % 14 oranındaki payıyla en önemli ikinci ticaret ortağı konumunda olup ihracat artışında en önemli paya (% 2,3) sahiptir. Bu ülkeleri İngiltere (% 9), ABD (% 7), Norveç (% 6), Hollanda (% 5,5), ve Fransa (% 5) izlemektedir. Danimarka’nın ithalatında ise, Almanya (% 22,3), İsveç (% 13,5), Hollanda ( % 6,8), İngiltere (% 6,1), Fransa (% 4,5), Norveç (% 4,5), Italya (%4,1), Çin (% 4) en önemli tedarikçi ülkeler olma özelliğine sahiptir. İhracatta söz konusu artış eğiliminin sürdürülmesinin önündeki en önemli engel işgücü piyasasında yaşanan arz darlığıdır. Bu durum ihracata yönelik üretim kapasitesinin arttırılmasını engellemekte ve ücretler üzerinde baskı oluşturarak Danimarka ürünlerinin dünya piyasalarında rekabet gücünü zayıflatmaktadır. Dünya ticareti açısından incelendiğinde, Danimarka’nın 2006 yılı itibariyle ihracattaki payı %0.77, ithalattaki payı ise %0.70 olarak gerçekleşmiştir. Esasen Danimarka’nın, dünya hizmet ticaretinde giderek artan payı büyük önem arz etmektedir. Nitekim aynı yıl itibariyle, toplam hizmet ihracatında 51,7 milyar USD ile %1.88, hizmet ithalatında ise 44,9 milyar dolar ile % 1.70 oranında paylara sahiptir. Hizmet ticaretinde dikkat çeken ürün grupları ulaştırma ve turizmdir. Danimarka’nın Dünya ticaretindeki sıralaması (2006)
5.3.2Dış Ticaret MevzuatıDış ticaretin hali hazırda GSYİH içindeki payı (2/3) büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda Danimarka, ülkeler arasındaki mal ve servis ticaretinin herhangi bir engelle karşılaşılmadan yapılmasına büyük önem atfetmektedir. AB, OECD ve DTÖ üyesi olan Danimarka dış ticaret politikalarına bu çerçevede yön vermektedir. 5.3.3İthalatta Alınan Tarife Dışı Vergiler5.3.4Tarife Dışı Engeller5.3.5Anti-Damping UygulamalarıKorunma önlemi uygulamaları tüm AB üyesi ülkelerce eşgüdüm içerisinde yürütülmekte olup, bu kapsamda, 31 Mart 2007 tarihi itibariyle 130 anti-damping ve 12 karşı önlem uygulaması yürürlükte bulunmaktadır. 5.3.6Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve PreferanslarUygulamakta olduğu AB Ortak Ticaret Politikası çerçevesinde, EFTA, Akdeniz Ülkeleri, Güney Afrika, Meksika ve bazı Balkan Ülkeleri ile ticaretinde, AB ile bahse konu ülkeler arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları hükümleri geçerlidir. Buna ilaveten gelişmekte olan ülkelerle ticaretinde tek taraflı taviz öngören Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi’ni uygulamaktadır.Dış Ticaret İstatistikleri5.3.7Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri2007 yılı sonu itibariyle Danimarka’nın dış ticaret hacmi bir önceki yıla göre %15 düzeyinde artarak 202 milyar dolara ulaşmıştır. Danimarka dış ticaret fazlası veren sayılı ülkeler arasında olup, 2006 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %103 civarında gerçekleşmiştir. Ancak, yıllar itibariyle ithalatın giderek arttığı, dolayısıyla cari işlemler fazlasının azaldığı göze çarpmaktadır. Tablo 3 Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri
1 USD=5.19 DKK Kaynak:www.dst.dk (Danmark Statistics: Danimarka Istatistik Bankası) 5.3.8Başlıca Ülkelere Göre Dış TicaretTablo 4 Başlıca Ülkelerin Dış Ticaretinde Payı
5.3.9Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret (1000 Dolar)Danimarka’nın ülke gruplarına göre dış ticareti incelendiğinde Avrupa ülkeleri ile yapılan ticaretin dünyanın diğer bölgeleri ile yapılan ticarete göre ezici bir üstünlüğünün olduğu görülmektedir. 2004 yılı verilerine göre Danimarka’nın toplam dış ticaretinin yaklaşık %71’nin Avrupa ülkeleri ile yapılmıştır. Asya ülkeleri ikinci sırada gelmektedir. Bu ülkeler 2004 yılında Danimarka’ya toplam 7.6 milyar Dolar civarında ihracat yapmıştır. Buna rağmen yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere Danimarka’nın en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında hiçbir Asya ülkesi bulunmamaktadır. Amerika kıtası ile yapılan ticaret ülke grupları açısından üçüncü sırada yer almakta ve yine yukarıdaki tablodan da görüleceği gibi Amerika kıtası ile Danimarka arasındaki ticaret hacminin büyük kısmını esasen ABD ile yapılan ticaret oluşturmaktadır. Tablo 5 Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret (Milyar USD)
5.3.10 Dış Ticaretin Sektörel DağılımıAşağıdaki şekillerde de görüleceği gibi Danimarka’nın hem ithalatının (%76) hem de ihracatının (%61) büyük kısmını sanayi ürünleri oluşturmaktadır.  
5.3.11Madde gruplarına Göre (Büyüklük Sırasında) İthalatMadde grupları bazında incelendiğinde, Danimarka’nın ithalatında 2007 ve 2008 yıllarında otomotiv sanayi ürünlerinin ve ihracatında önem arz eden ürünlere ilişkin çeşitli makine aksam ve parçaların büyük yer tuttuğu göze çarpmaktadır. Danimarka Istatistik Kurumundan alınan verilere göre ithalat ve ihracat ürünlerine Danimarka Istatistik Kurumunun açıkladığı şekliyle aynen yer verilmiştir. Tablo 6 Danimarka’nın 2009 yılı İtibariyle İthalatındaki İlk 25 Ürün USD
1 USD: 5,2 DKK Kaynak: Danimarka Istatistik Bankası www.statbank.dk/ 5.3.12Maddelere göre (Büyüklük Sırasında) İhracatDanimarka’nın ihracatı incelendiğinde ise eczacılık ürünleri, domuz eti, rüzgar değirmenleri ve petrol ürünlerinin en büyük kalemleri oluşturduğu görülmektedir. Tablo 7 Danimarka’nın 2099 yılı İhracatındaki İlk 25 Ürün (DKK) USD
1 USD: 5,2 DKK Kaynak: Danimarka Istatistik Bankası www.statbank.dk/ 5.3.13 İhracat ve İthalatta İlk 20 Firmaİhracat ve ithalat bağlamında firma bilgilerine ayrı ayrı ulaşılamamış olup aşağıda Danimarka’nın önde gelen firmalarına yer verilmektedir. Tablo 8 İthalat ve İhracatta En Büyük Firmalar
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||