Tabiiy fanlar

Yovvoyi turkumlari
MALINA
NAMATAK
ITBURUN
ZEMLYANIKA
LAPCHATKA (BESHBARG)
BODOM
TOG OLCHA
DO’LANA
ILISHTRIK (QIZIL DO’LANA)
III.bob. Ra’nodoshlar oilasining ahamiyati.
3.1. Ra’nodoshlar oilasining turmushdagi ahamiyati.
Xalq tabobatida behi mevasi va urug’i rug’ining qaynatmasi o’rab oluvchi vosita sifatida meda va ichak devorlari tasirlanashini kamaytirish hamda dori moddalarning so’rilishini (shimilinishini)cho’zishda qo’llaniladi. Bundan tashqari, qabziyatda, sudurgi, nafas yo’llari kasilliklarida (ayniqsa bolalar kasallanganda) ko’krakni yumshatuvchi va balg’am ko’chiruvchi dori sifatida ishlatiladi. Behi mevasi xalq tabobatida turli kasalliklarni davolash uchun qadimdan ishlatib kelinadi. Behi mevasining damlama va qaynatnatmasini Abu Ali ibn Sino ich ketish, qon aralash ich ketish kasalliklarini davolashda ishlatgan. Ishtaha ochuvchi, burushtiruvchi va siydik xaydovchi dori sifatida ichishda bergan. Meva shirasi bilan qon tupurish, astma va boshqa kasalliklarni, urug’ qaynatmasi bilan o’pka va yuqori nafas yo’llari kasalliklarini davolagan. Behi mevasi qaynatmasi hamda dimlab pishirilgan behi jigar, qon tupurish, yo’tal va boshqa ko’krak kasalliklarini davolash, ovqat hazmini yaxshilash, qusish va qonoqishini to’xtatish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga undan yana siydik haydovchi va burushturuvchi vosita sifatida urug’ qaynatmasidan esa ich etish, qon tupurishni to’xtatish maqsadida foydalaniladi. Behi mevalarining shifobaxshligi qadim zamonlardan ma’lum. O’simlik mevalari tarkibida 12% ga qadar qand, 5%ga yaqin organik kislotalar (olma, uzum, limon kislotalari), efir moylari, pekting va oshlovchi moddalar vitamin C, temir, mis, kalsiy tuzlari mavjud. Behi urug’larida 20% ga qadar shilliq, glikozid aigdalin, 8% dan oshiq moy, bo’yoq moddalar bor. Xalq tobobatchiligida behi mevasining sharbatidan astma, yurak og’rig’i, qorin og’rig’i- dizenteriya kasalliklarini davolashgan. Bundan tashqari behidan bedarmondlik, kamqonlik, yo’tal, me’da jigar va buyrak kasalliklarini davolashda ham foydalanilgan.
ZARARLI TOMONLARI:
Behining shifobaxsh xususiyatlari bilan bir qatorda ba’zi zararli xususiyatlari ham bor. Uning mevasi va urug’I biriktiruvchi va mustahkamlovchi faolligi bilan ajralib turadi. Kolid va oshqazon yarasi bor kishilarda behi ichak va yumshoq qobiqda tiqilma va sipazmani yuzaga keltirishi mumkin. Tibbiyotda va aholi o’rtasida ishlatiladigan turli xildagi dorivor o’simliklar qatorida, na’matak guli va mevasidan qadimdan shifobaxsh damlamalar tayyorlanib, undan, qon to’xtatishda, asabni tinchlantiradigan talvasalarga qarshi ta’sir ko’rsatadigan vosita taruqasida turli kasalliklarning da’vosi bo’lganligi uchun undan keng foydalaniladi. Uni vitaminlar yetishmovchiligida, ayniqsa lavsha kasalligida, jigar, o’t yo’llari, qovuq kasalliklarida, me’da va o’n ikki barmoq ichakning yara kasalligida, shuningdek o’t-tosh va siydik-tosh kasalliklarida ham ishlatiladi. Qadimgi hakimlar tish og’rig’i, tomoq og’rig’i, yurak o’ynog’i, sariq kasalligiga da’vo qilish, ko’ngil aynib, qayt qilishni to’xtatish va me’dani mustahkamlash uchun na’matak gul barglaridan dori tayyorlashgan va surgí bo’ladigan vosita o’rnini ham bosadi. Shuningdek, pleyvird va qabziyatda behi iste’mol qilinmaslik lozim bo’ladi. Mevasi mayda tuk bilan qoplangani sababli, po’sti artilmasdan iste’mol qilinganda ovoz pardalariga va halqumiga zararli bo’lib, kishini yo’taltirib, tomog’ida ko’ngilsizlik uyg’otadi. Xalq tabobatida do’lana mevasidan ichburug’ kasalligini davolashda keng foydalaniladi. Shuningdek do’lananing ba’zi turlaridan og’riqni pasaytiradigan, yurak ish faoliyatini yaxshilaydigan dori-darmonlar tayyorlanadi. Bugungi kunda Rosaceae oilasi butun Evropa, Janubiy Osiyo va Shimoliy Amerikada keng tarqaldi. Uning tarkibiga yuzga yaqin turli nasllar va uch mingdan ortiq turlar kiradi. Ushbu o’simliklarning gullariga xos soyalar ko’pincha oq, qizil, sariq, to’q sariq, pushti ranglar ham mavjud. Qiziqarli fakt - Rosaceae oilasiga juda ko’p sonli turli xil vakillar kirganiga qaramay, ularning orasida ko’k gulli kishi yo’q.

III.11-rasm dorivor do’lana.
Rosaceae-ning ayrim guruhlari ba’zida alohida oilalar deb tasniflanishiga qaramay, olimlarning ta’kidlashicha, bunday o’simliklarning barchasi hali ham bitta oila sifatida tavsiflanishi mumkin, chunki uning aksariyat vakillari bitta nasabdan kelib chiqqan. Biologiyani esga olib, biz ikki pallali o’simliklar sinfiga Rosaceae oilasini kiritamiz. Ushbu sinf vakillarining gullab-yashnashi turli xil o’zgarishlarda uchraydi. Ular odatda bir jinsli va besh a’zoli periantga ega. Barglari ham sodda, ham murakkab va rivojlangan paxtakorlarga ega.
Mavjud barcha subfamiliyalar orasida spirea eng ibtidoiy hisoblanadi. Odatda, bu past butalar, ba’zan hatto daraxtlar, garchi ko’p yillik o’tlar ba’zan topilsa. Ularning yorqin xushbo’yligi gullash davrida ko’plab hasharotlarni changlatish uchun jalb qiladi. Spirea subfamilyasining vakillari ko’pincha obodonlashtirishda ishlatiladi. Sanoatda ular uy kimyoviy moddalarini ishlab chiqarish uchun keng qo’llaniladi.

IIII.12-rasm olma daraxti

Rosaceae oilasiga eng katta subfamile - pushti ranglar kiradi. Ushbu subfamila vakillari dunyoning barcha iqlim zonalarida, ekvatordan Shimoliy Muz okeanining orollarigacha topish mumkin. Ularning orasidagi daraxtlar mutlaqo chiqarib tashlangan. Qishloq xo’jaligida malina, böğürtlen, qulupnay kabi turlari ko’pincha uchraydi. O’simliklarning katta qismi ildizpoyali ko’p yillik o’simliklardir.
Olma oilasining eng keng tarqalgan vakillari orasida har xil turdagi nok, do’lana, olma va tog ‘kullari mavjud. Ular zich, go’shtli mevalar bilan ajralib turadi. Olma subfamilyasining o’simliklari o’sadigan joylarni tanlashda spriaceous o’simliklarga o’xshaydi. Ular ham, boshqalar ham, odatda tog ‘tizmalarining yon bag’irlarida keng tarqalgan. Ushbu o’simliklarning oq va pushti gullari tibbiyot sohasida keng qo’llaniladi. Irgi, do’lana va tog ‘kulining mevalari odamlar uchun juda ozdir, lekin ko’pincha ularni kuz-qish davrida qishlamaydigan hayvonlar eyishadi.
Olxo’ri oilasining vakillari, qoida tariqasida, Osiyo va Evropada o’sadi, garchi ular hatto Alp tog’larida ham bo’lishi mumkin. Evergreens ko’pincha bu subfamilyada uchraydi, lekin bargli o’simliklar ustunlik qiladi va ularning gullari odatda bir guruhga yig’iladi. Ularning orasida tog ‘va tropik iqlimni sevuvchilar ham, moxli o’rmonlarni afzal ko’radiganlar ham bor. Olxo’ri oilasiga mansub daraxtlar gullash paytida ajoyib hid beradi. U nafaqat hasharotlarni jalb qila oladi, balki odamlarni ham befarq qoldirmaydi.
Bugungi kunda Rosaceae oilasi deyarli hamma joyda bo’lishiga qaramay, uning vakillari, odatda, mo’’tadil va subtropik iqlim sharoitida eng ko’p uchraydilar. Ular inson faoliyatining turli sohalarida, shu jumladan barcha mevali ekinlarda: olxo’ri, olcha, olma, behi, nok, shaftoli, olcha va boshqa ko’plab sohalarda keng qo’llaniladi. Ko’plab berry ekinlari ham ushbu oilaga tegishli, xususan, qulupnay, malina, qulupnay. Bundan tashqari, Rosaceae oilasi o’zining chiroyli va xushbo’y gullari bilan mashhur, shuning uchun uning vakillari obodonlashtirishda dekorativ bezaklar sifatida keng qo’llaniladi.
Oʼzbekiston xududi oʼsimliklar olamini oʼrganishda XIX asrdanboshlab koʼp tarmoqli ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Oʼsimliklar turlari morfogenez qonuniyatlari oʼsimliklarning arid zonaga moslashgan evolyutsion strukturasi, floraning genezis muammolari yovvoyi holda oʼsuvchi turlar introduktsiyasi va boshqalar. Oʼrta Osiyo florasi genezisini aniqlash ilmiy tadqiqotlarning bosh yunalishidir. Koʼplab olimlar Oʼrta Osiyo florasini kseromorfogenez yoʼnalishida doimiy oʼzgarib boruvchan deb xisoblaydilar. Ularning fikricha barcha Oʼrta Osiyo kserofit florasi Janubiy Аfrika markazidan kelib chiqqan. Аytilgan kontseptsiyani qurgʼoqchil xududlarga qoʼllash mumkin lekin Oʼrta Osiyo xududining koʼp qismi togʼlar bilan oʼralgan boʼlib iqlimiy sharoiti vertikal boʼyichaoʼzgargan va bir necha marta muzliklar transgressiyasiga uchragan. Bu bilan bogʼliq iqlimiy oʼzgarishlar boshqa flora elementlarining koʼchishiga va oʼsimliklar olamining xilma-xilligiga olib keldi. Bundan tashqari, xudud boshqa xududlardan chegaralanmagan, aksincha, har xil flora vakillarining migratsiya yulidadir. А. G. Golovkova va boshqalarning fikricha oʼrmonlar, oʼtloqlar, butazorlar ichida floraning Boreal elementlari koʼprok shakllangan Xindi-Ximolay elementlari kamroq shakllangan. Saxro zonalarida esa
Turon, Old Osiyo, Oʼrta Osiyo elementlari keng tarqalgan. Xudud flora genezisining bu kontseptsiyasi ishonchli. Yogʼochlangan butasimon oʼsimliklar strukturasini oʼrganish tadqiqotlarning yana bir yunalishi boʼlib, oʼrganilgan turlarda koʼp yillik yogʼochning struktura tuzilishlari koʼrsatib berildi. Bu mualliflar yogʼochning strukturaxususiyatlarini yashash muhiti omillari, xayot tarzi, taksonning evolyutsion darajasi bilan bogʼlamagan holda, tur filogeniyasini sistematikasi uchun katta ahamiyatli boʼlgan aʼzoning shaklllanishi vaxususiy belgilarini teran ochib berdilar. Rosaceae oilasidagi yogʼochlanishning anatomik tuzilishiga mansub maʼlumotlar A. Burgerstein qalamiga mansub. U Rosaceae oilasining76 turini oʼrganib, yogʼochining belgilariga qarab aniqlovchi yaratdi. Аvtor miqdoriy belgilarga katta ahamiyat berdi. Masalan, uning fikricha Malus va Pyrus oʼrtasidagi farq nurlarning fazodagi balandligida. Koʼrsatilgan oilaning Gʼarbiy Yevropa va Xitoyda oʼsuvchi qator turlarining yogʼochlari ham oʼrganilgan. Rosaceae oilasi vakillarini anatomik jihatdan oʼrganish amaliy ahamiyati bor turlar ustida oʼtkazildi. Yevropa va Kavkaz keng bargli oʼsimliklari yogʼochini oʼrganish bu turning evolyutsion darajasini aniqlash va aʼzolarining muhit omillariga moslashuvini baholash uchun oʼrganildi va yogʼochning 10 ta tarkibiy tipi aniqlandi.
Oʼrta Osiyo oʼsimliklari uchun evolyutsion IX-Xtip mos kelishini aytdilar. M.I.Kolosovaning fikricha primitiv V-VIItip Oʼrta Osiyoning faqat tuqayli xududlarida uchraydi. Rosa L. baʼzi turlari anatomo-morfologik xususiyatlari chuqur oʼrganilgan. Bargi, mevasi, urugʼi tarkibida vitaminlar, efir moylari, pektin saqlash darajasi keng koʼlamda tahlil qilingach farmatsiya, oziqovqat sanoati, tibbiyotda qoʼllaniladigan qator Rosa L. turkumi maxsulotlari ishlab chiqarilishi uchun bu oʼsimliklar plantatsiyalari vujudga keltirilgan. Sanoatda atirgul moyi ishlab chiqarishda foydalaniladi. Yovvoyi holda oʼsuvchi koʼplab turlaridan ham sanoatdafarmotsevtikada, parfyumeriyada va oziq-ovqat sanoatida keng foydalaniladi. Tibbiyotda vitamin S yoki askorbin kislota deb nomlanuvchi kislota olish uchun xom ashyo sifatida qoʼllaniladi. Naʼmatak mevalari tarkibida juda koʼp miqdorda vitamin S (4-8%, baʼzan 18% gacha boradi), P, K, B gruppasi, karotinlar bilan bir qatorda flavonoidlar, qand, organiq kislotalar (olma kislotasi 1,8-2% gacha, limon kislotasi 2% atrofida), pektin va oshlovchi moddalar, likopin va riboksantin, shuningdek kaliy, temir, marganets, fosfor, kalьtsiy, magniy tuzlari bor. Meva urugʼlarida vitamin Ye mavjud. Mevalaridan dori-darmon olinishida katta manba hisoblanadi.V. Kulikov keltirgan maʼlumotlarga qaraganda, oʼsimlik mevalaridan tayyorlangan preparatlar antiseptik, umumdarmon bagʼishlovchi, aterosklerozga davo boʼluvchi manba sifatida ishlatiladi. Naʼmatak mevalarida P-vitaminlar yigʼindisi boʼlganligi tufayli mayda qon tomirchalari devorlarining elastikligini oshirib, uni mustahkamlaydi. V.V.Lebedevning keltirgan maʼlumotlariga qaraganda, naʼmatak ildizlari asosida tayyorlangan qaynatma ovqatni hazm qiluvchi organlarning faoliyatini uygʼunlashtirib, uning fermentative aktivligini meʼyorga keltiradi. А.D. Turova naʼmatak preparatlari, inson organizmida havfli boʼlgan yurak toj tomirlari aterosklerozida holestirin miqdorinin kamaytirishi haqida maʼlumotlar keltiradi. Bundan tashqari naʼmatak oʼt qopchasi kasalligi holetsistitda hamda oʼt ajralishini sustlashishi bilan bogʼliq boʼlgan kasalliklarda ijobiy natija beradi.
Tibbiyotda ishlatish uchun mevadan damlama, ekstrakt va sharbat (hoʼl mevasidan) hamda tabletkalar, holosas kabi dorivor preparatlartayyorlanadi. Mazkur preparatlar avitaminoz xastaligini, ateroskerozni davolashda, oʼt haydash maqsadida, tavsiya etiladi. Mevalari halk tabobatida qadim zamonlardan beri ishlatib kelinadi. Uning mevalaridan tayyorlangan damlamada oʼpka sili, jigar, oʼt qopchasining yalligʼlanishi, ichak, buyrak, qovuq kasalliklarini davolashda foydalaniladi. Shuningdek, naʼmatakning mevasi asosida tayyorlangan qaynatma qon toʼxtatuvchi, isitma tushiruvchi omil sifatida isteʼmol qilinadi.
No'jo'ya ta'siri: Na'matak tarkibidagi askorbin kislotasi tish emalini yemirish xususiyatiga ega. Shu bois o'simlik damlamasidan iste'mol qilgach, og'izni iliq suv bilan chayish kerak. Kimlarga mumkin emas: qizil allergik toshmalarga moyilligi bor kishilarga tavsiya etilmaydi. Shuningdek, oshqozon yarasi,gastrit,yurak xastaliklarida shifokor ko'rsatmasi bilan qabul qilish lozim.
Maymunjonning foydali tomonlari
Maymunjon shirin-nordon ta’mga ega rezavor meva bo’lib, uning ajoyib ta’mi hammaga yoqadi. Bundan tashqari maymunjon juda ham foydali mahsulot hisoblanadi: 2000 yil avval bu mevani qadimiy Gretsiyada dorivor vosita deb hisoblashgan. U quyidagi holatlarda yordam beradi:

III.13-rasm Maymunjon
U chanqoqni bostirib haroratni tushuradi;U kasalliklardan so’ng organizmni tiklanishiga yordam beradi;Oshqozon-ichak tizimi faoliyatini yaxshilaydi;U asab tizimini mustahkamlaуdi va xotirjam uxlashga yordam beradi;Fikrlash qobiliyati va xotirani mustahkamlaydi;Maymunjon o’zida ko’pgina antioksidantlarni saqlashi sabab ham, organizmdan zararli toksinlarni chiqarib tashlaydi;
Maymunjonning zararli tomonlari
Maymunjonni qo’llashga qarshi ko’rsatmalar juda kam. Eslatmoq joizki, bu mahsulot allergiyani chaqirish ehtimoli ham yo’q emas. Bundan tashqari, u o’zida ko’p kislotani saqlashi sabab ham, uni ko’p iste’mol qilish yaramaydi.
Yana bir vakili O’ʻtloq malikasi” deb ham ataladigan oʻtloq oʻtsimon oʻsimligi tobulg’I boʻlib, butun Shvetsiyada yovvoyi oʻsadigan, koʻpincha daryolar va daryolar qirgʻoqlarida gullaydigan kremsimon oq gullarga ega. Tobulg’i tarkibidagi ozuqaviy moddalar, jumladan lipidlar, minerallar va flavonoidlarning boy tarkibi tufayli muvozanatni tiklashga va zerikarli yoki charchagan terini tinchlantirishga yordam beradigan tinchlantiruvchi xususiyatlarga ega.
Achchiq bodom (var.otaga) tarkibida shakar, benzaldegid va juda zaharli vodorod siyanidga osonlikcha parchalanadigan glikozid amigdalin mavjud. Shuning uchun achchiq bodomni usiz iste'mol qilish tavsiya etilmaydi. oldindan davolash va odatda bolalar tomonidan iste'mol qilinmasligi kerak. Bola uchun halokatli doza 10 bodomsimon bezdir, kattalar uchun - 50. Qovurish, qovurish va qaynatish jarayonida vodorod siyanidi yo'qoladi. Bosh og'rig'i va quloq kasalliklari uchun og'riq qoldiruvchi vosita sifatida quloqqa bodom yog'i tomiziladi. Yallig'lanishga qarshi va ekspektoran sifatida bodom yog'i o'pkaning yallig'lanishini davolash uchun ishlatiladi.
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
Achchiq bodom urug'lari zaharli hisoblanadi. Toksiklik ularning tarkibidagi amigdalin glikozidiga bog'liq. Zaharlanish, so'lak oqishi, ko'ngil aynishi, qusish, Bosh og'rig'i, nafas qisilishi, pulsning sekinlashishi, ko'z qorachig'ining kengayishi, umumiy zaiflik, konvulsiyalar, og'ir holatlar- o'limga olib keladigan nafas olishni to'xtatish. Tojik xalq tabobatida shirin bodom urug‘i sariqlikni (Botkin kasalligi) davolashda qo‘llaniladi.

III.14-rasm Achchiq bodom.
Do‘lananing dorivor xususiyatlari: Abu Ali ibn Sino do‘lananing shifobaxsh xususiyatlari to‘g‘risida bunday deb yozgan: "Do‘lana boshqa mevalarga qaraganda suyuqliklarning oqishini kuchliroq to‘xtatadi. Ich ketishini bartaraf qiladi va siydik tutilishidan saqlaydi".Ko‘pgina jahon xalqlari xalq tabobatida do‘lana ich ketishida, toliqishda, aqliy horg‘inlikda, uyqusizlikda, asabiylashganda, yurak og‘riganda, revmatizm asoratidan paydo bo‘lgan revmokarditda, aterosklerozda, qon bosimi oshganda, bosh aylanishi, yo‘talda iste’mol qilinadi.Hozirgi kunda farmatsevtika sanoatida do‘lana gullaridan tayyorlangan tindirma va turli boshqa giyohlar bilan birga tayyorlangan dori vositalari ateroskleroz, nevroz, asab tizimi va yurak qon tomir kasalliklarida keng foydalanilmoqda.
Xulosa.
Oʼsimliklarning keng areallarda, har xil geografik mintaqaviy kengliklarda, har xil iqlimiy sharoitlarga moslashuvi bu moslashuvning anatomo-morfologik jihatlarini oʼrganish boʼyicha dunyo biolog-botanik olimlari chuqur ilmiy izlanishlar olib borishgan. Izlanishlarning tarixi juda uzoq. Mikroskopning tadqiq qilinishi biologiya olamida juda katta tadqiqotlar oʼtkazishning boshlanishiga muhim turtki boʼldi. Oʼsimliklar morfogenezini filo-ontogenez nisbatida oʼrganish juda koʼp turlarning kelib chiqishi, oʼzgaruvchanligi, yangi turlarning paydo boʼlishiga asos boʼlishi haqida ilmiy izlanishlar, diskussiyalar, qarama-qarshi nazariyalar yuzaga keldi. Bizning ilmiy tadqiqotimiz maqsadi va vazifalaridan kelib chiqqan holda, keyingi 20 yil mobaynida qilingan ilmiy tekshiruvlarning adabiy taxlilini oʼtkazdik, ayrim hollarda XX asr 50- yillaridan boshlab oʼtkazilgan ilmiy tadqiqotlarni oʼrganib chiqishga toʼgʼri keldi. Rosaceaea oilasiga mansub Spireae L., Rosa L., Malus Mill. turkumlari turlarining tarqalishi, oʼsimliklarning geografik, ekologik, iqlimiy oʼzgaruvchan sharoitlarda yashash shakli, tashqi muhit omillariga bogʼliq holda anatomo-morfologik oʼzgarishlarini aks ettiruvchi ilmiy adabiyotlarni imkoniyatimiz darajasida koʼrib chiqdik. Yuqoridagilardan koʼrinib turibdiki, oʼrganilayotgan Rosaseaea turkumi turlari aʼzolarining anatomo-morfologik tuzilishining tashqi muhit omillariga adaptatsiyasi nuqtai nazaridan oʼrganishda hozirgi kunga qadar mutaxassislar oʼrtasida aniq bir toʼxtamga kelinmagan. Skualen - jigarda xolesterin biosintezida ishtirok etadigan asosiy metabolitlardan (moddalardan) biri; xolesterogenezdagi asosiy fermentlarning faolligini pasaytiradi, ya'ni xolesterin hosil bo'lish jarayonini sekinlashtirishi isbotlangan. Boshqa bir farazga ko'ra, skualen yog'li kislotalar va xolesterinning ichakda so'rilishini nazorat qiladi. Kalamushlar ustida olib borilgan eksperimental tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, skualen xolesterin atsetiltransferaza fermenti faolligini oshiradi, bu esa jigarda efirlarning to'planishiga olib keladi va qonga erkin xolesterin chiqishini oldini oladi. Skualen ham antioksidant xususiyatlarga ega.
Tolali moddalar ko'p miqdorda amaranthaceaening urug'lari va barglarida uchraydi. Ushbu moddalar oshqozon-ichak traktida yog 'kislotalari va xolesterinning bog'lanishi va so'rilishiga yordam beradi va shu bilan ularning qon oqimiga kirishiga to'sqinlik qiladi. Bundan tashqari, mikroflora ta'sirida oshqozonda tolali moddalarning o'zgarishi jarayonida jigarda xolesterin biosintezini nazorat qiluvchi kislotalar (sirka, propion,) hosil bo'ladi.
Tripsin ingibitorlari xoletsistokinin fermentining sekretsiyasini (ishlab chiqarish va chiqarishni) rag'batlantiradi, bu esa o'n ikki barmoqli ichakka safro oqimini oshiradi. Bu xolesterinning jigarda, safro kislotalarida parchalanishini tezlashtiradi. Va, natijada, qondagi xolesterin miqdorining pasayishi kuzatiladi.