Tarih biLİMİne giRİŞ Tarihin Tanımı

EDİRNE TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ

9. SINIF

TARİH DERSİ

NOTLARI

HAZIRLAYAN:

BÜLENT KAÇIN

TARİH ÖĞRETMENİ

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
Tarihin Tanımı :

İnsan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, yer zaman göstererek, neden sonuç ilişkisi içerisinde, belgelere dayanarak objektif olarak inceleyen bilim dalına tarih denir

Tarihin Konusu :

Tarih, geçmişte yaşayan insanların siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik … faaliyetlerini konu edinir.

Olay: Tek tek meydana gelen kısa süreli gelişmelerdir. Malazgirt Savaşı, İstanbul’un Fethi
Olgu: Olayların sonuçlarına göre ortaya çıkan uzun süreli gelişmelerdir. Anadolu’nun Türkleşmesi

Milliyetçilik akımının yaygınlaşması, Türklerin İslamiyeti Kabulü

Tarihi Olayların Özellikleri:

1. 
   Tarihi olaylar tekrarlanmaz. ( Bu nedenle deney ve gözlem metodu kullanılmaz.)
   
2. 
   Tarihi olaylarda yer ve zaman belirtilmelidir.
   
3. 
   Tarihi olaylar belgelere dayanmalı ve tarihi olaylarda neden sonuç ilişkisi kurulmalıdır.
   
4. 
   Tarihi olaylar meydana geldiği zamanın şartları içerisinde değerlendirilmelidir.
   

Tarih Biliminin Yöntemi :

* Tarama (Kaynak Arama ) * Tasnif ( Sınıflandırma ) * Tahlil ( Çözümleme )

* Tenkit ( Eleştiri ) * Terkip ( Sentez )
Kaynaklar:

Yazılı Kaynaklar: Ferman, mühür, para, gazete, hatıra …..

Sözlü Kaynaklar: Destan, efsane, hikaye, şiir …

Kalıntı (Yazısız) Kaynaklar: Arkeolojik buluntular, taş, mumya, mezarlar, kemik…

(En çok arkeoloji biliminden yararlanır.)

Tarihin Sınıflandırılması:

Zamana Göre; Olaylar kronolojik sıraya göre çağlara ve yıllara ayrılarak incelenir.

İlkçağ Tarihi, VI. Yüzyıl Tarihi, Tanzimat Dönemi Tarihi, Fetret Devri Tarihi

Mekana Göre; Belli bir coğrafi bölgenin tarihinin incelenmesidir.

Anadolu Tarihi, Orta Asya Tarihi, İstanbul Tarihi, Keşan Tarihi, Havsa Tarihi

Konusuna Göre; Tarihin ilgi alanlarına göre incelenmesidir.

Tıp Tarihi, Fizik Tarihi, Sanat Tarihi, Hukuk Tarihi

Zaman ve Takvim:

Takvim: Zamanı yıl, ay, gün gibi bölümlere ayırma metodudur.
Ay Yılı: İlk takvimi Sümerliler bulmuştur. Hz. Ömer zamanında ise ay yıllı Hicri takvim kullanılmıştır.

Güneş Yılı : İlk kez Mısırlılar tarafından bulunmuştur.

Romalılar (Jülyen takvimi), Papa XIII. Gregory (Gregoryen takvim Miladi takvim)

Not: Toplumlar kendileri için önemli saydıkları olayları takvimleri için başlangıç noktası kabul etmişlerdir.
TÜRKLERİN KULLANDIKLARI TAKVİMLER

GÜNEŞ YILI	AY YILI
1.12 Hayvanlı Türk Takvimi 3.Celali Takvimi 4.Rumi Takvimi 5.Miladi Takvimi	2.Hicri Takvimi

Tarih Öğrenmenin Önemi:

* Tarih geçmişin tecrübesini yorumlayarak geleceğe hazırlar.

* Bireyler milli değerlerini, kültürlerini tanıyarak, milli bilinç kazandırır.

* Bireyler ortak değerlere sahip çıkarak din, dil ve ırk ayrımına girmeden barış içinde yaşamayı öğrenirler.

* Bireylerin toplumsal gelişmeleri anlayıp yorumlayabilmesini sağlar.
Not: Atatürk Tarih araştırmaları için Türk Tarih Kurumunu kurdurmuştur.

Tarihi Olayların Değerlendirilmesi

* Olaylar meydana geldiği zamanın şartları içerisinde değerlendirilmelidir.

* Olayları tarafsız değerlendirilmelidir.

* Yeni belge, bulguların elde edilmesiyle yeni bir bilgi elde edile bileceği gibi mevcut bilgiler de değişebilir.

TARİH YAZICILIĞI

1. Hikayeci (Rivayetçi, Nakilci) Tarih:

Olaylar hikaye yoluyla anlatılmıştır ve efsanelere yer verilmiştir. Yer ve zaman belirtilmesine rağmen neden sonuç ilişkisine yer verilmemiştir. Heredot’un yazdığı Tarih(Historia) bu türün ilk örneğidir.

2. Öğretici ( Pragmatik, Faydacı ) Tarih:

Tarihten ders alınması, toplumun ahlak ve karakterinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Olayların olumlu yönleri anlatılmıştır. Bu tarzın ilk temsilcisi Tukidides’tir.

3. Araştırmacı (Bilimsel ) Tarih :

Olayların yer ve zaman belirterek neden sonuç ilişkisi içerisinde inceler. Günümüzdeki tarihçilik anlayışıdır.

TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİM DALLARI
1. Coğrafya : Olayların yerinin belirlenmesinde tarihe yardımcı olan bilimdir.

2. Arkeoloji : Kazı bilimidir. Tarih öncesi dönemde en çok arkeolojiden yararlanılır.

3. Antropoloji: İnsan ırklarını inceleyen bilim dalıdır.

4. Etnografya : Kültür bilimidir. Toplumların örf, adet ve geleneklerini inceler.

5. Kronoloji : Zaman bilimidir. Olayların meydana geliş sırasını belirler.

6. Paleografya : Eski yazıları inceleyen bilim dalıdır.

7. Epigrafya : Kitabe ve yazıt yazılarını inceleyen bilim dalıdır. Orhun Yazıtları ve Yenisey Yazıtları

8. Sosyoloji : Toplum bilimidir.

9. Filoloji : Dil bilimidir. Toplumların dillerini ve dil özelliklerini inceler.

10. Diplomatik: Antlaşma, devletler arası yazışmaları ve siyasal belgeleri inceleyen bilim dalıdır.

11. Nümizmatik (Meskukat) : Eski paraları inceleyen bilim dalıdır.

12. Heraldik : Armaları inceleyen bilim dalıdır.

13. Kimya : Karbon 14 metoduyla eserlerin ait olduğunun dönemin belirlenmesinde tarihe yardımcı olur.

Not: Tarih; Felsefe, iktisat, psikoloji, istatistik, edebiyat, hukuk, ekoloji bilim dallarınından da yararlanır.

TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ
İnsanlık tarihinin uzun bir zamanı kapsaması nedeniyle yapılacak olan araştırmaları kolaylaştırmak için tarih çağlara ayrılmıştır.

Yazının bulunmasından önceki dönemlere Tarih Öncesi, yazının kullanılmasından sonraki dönemlere Tarihi Çağlar denilmiştir.

Not: Tarih öncesi çağları isimlendirmede kullanılan araç – gereçler, tarihi çağları isimlendirmede ise insanlığı etkileyen önemli olaylar esas alınmıştır.
1. Tarih Öncesi Çağlar ( Prehistorya )
Yazının icadından önceki dönemdir. Taş ve Maden devirleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bu dönemin incelenmesinde en çok Arkeoloji biliminden yararlanılır.
Tarih Öncesi Dönemin Özellikleri:

• 
  Kullanılan araç – gereçlerin farklılıklarına göre isimlendirilir.
  
• 
  Tarih öncesi çağlar dünyanın her yerinde aynı anda yaşanmamıştır.
  
• 
  Bilgi akışı ve iletişim imkânları yetersizdir. Bu yüzden insanlık tarihinin en uzun dönemleridir.
  

A. TAŞ DEVRİ

Yontma Taş Devri

Cilalı Taş Devri

* İnsanlığın en uzun dönemidir. * Bu dönem insanı tüketicidir. * Avcılık ve toplayıcılık yapmışlardır. * Ağaç kavukları ve mağaralarda yaşamışlardır. * Mağara duvarlarına resimler çizmişlerdir. * Devrin sonuna doğru ateş bulunmuştur. ( Isınma, aydınlanma, pişirme ve korunma aracı olmuştur. ) Not: Türkiye’deki en eski yerleşim yeri Yarımburgaz mağarasıdır. Antalya’da Karain, Beldibi ve Belbaşı Mağaralarında yontma taş dönemine ait kalıntılar bulunmuştur.

* İnsanlar yerleşik hayat tarzını benimsemişlerdir. * Tarım ile uğraşmışlar, üretici duruma gelmişlerdir. * Topraktan kap ve kacaklar yapmışlardır. * Göl kenarlarında evler yapmışlardır. * İş bölümü ve mülkiyet anlayışı ortaya çıkmıştır. * Hayvanları evcilleştirmişlerdir. ( Köpek, at, koyun) * Tekerlek icat edilmiştir. * Dolmen ve menhir denilen mezar odaları yapılmıştır. * Bitki liflerinden elbiseler yapmışlardır. Not: Anadolu’da: Çayönü ( Diyarbakır) : İlk köy yerleşimi, Konya’da bulunan Çatalhöyük ise ilk şehir yerleşimidir.

B. MADEN DEVRİ

1. Bakır Devri	2. Tunç Devri	3. Demir Devri
* İlk kullanılan madendir. * Altın ve gümüşten süs eşyası yapılmış	* Bakır ve kalayın karışımı ile elde edilmiştir. * İlk şehir devletleri kurulmuştur.	* Üretim artmış ticaret ve silah yapım teknikleri gelişmiştir. * Büyük devletler kurulmuştur.

Not: Truva (Çanakkale), Alişar ( Yozgat ), Alacahöyük ( Çorum ), Tilkitepe ( Van ), Hacılar ( Burdur) (  İlk sur örnekleri ) Maden devrinin yerleşim yerlerdir.

TARİHİ DEVİRLER Yazının icadından günümüze kadar olan dönemi kapsar.
İlk Çağ MÖ 3200 -MS 375 Yazının icadı Kavimler Göçü	Ortaçağ 476 – 1453 Kavimler Göçü İstanbul’un Fethi	Yeniçağ 1453- 1789 İstanbul’un Fethi Fransız İhtilali	Yakınçağ 1789 - ? Fransız İhtilali ?

İLKÇAĞ UYGARLIKLARI
Kültür, bir millete ait maddi ve manevi değerler bütünüdür. Göç, savaş, ticaret yoluyla kültürel etkileşim meydana gelmiştir. Milletlerarası ortak değerlerden ise uygarlıklar oluşmuştur. Uygarlıkların temeli verimli topraklarda ve su kenarlarında atılmıştır.
A. MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

Mezopotamya,“İki nehir arasındaki ülke” olarak tanımlanmıştır. Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki bölgedir.

1. Sümerler

3. Elamlar

* Mezopotamya tarihi Sümerler ile başlamıştır. * Site adı verilen şehir devletleri kurmuşlardır. ( Ur, Uruk, Lagaş ve Kiş ) * Yazıyı kullanan ilk uygarlıktır. ( Çivi yazısı) * Patesi ve Ensi adı verilen rahip krallar tarafından yönetilmekteydi. ( Başyargıç, başkomutan ve başrahip unvanları kullanmışlardır. ) * Dinleri çok tanrılıdır.Ziggurat isimli tapınakların son katını gözlem evi olarak kullanılmışlardır. * Ay yılı esaslı takvimi ilk kez kullanmışlardır. * İlk kez sayı sistemini kullanmışlardır. * İlk yazılı kanunları Lagaş Kralı Urgakina hazırlamıştır. * Fidye esasına dayalı yasaları insancıl niteliktedir. * Tufan, Yartılış,Gılgamış Destanlarını yazılı eserleridir. 2. Akadlar * Sami ırkından olan Akadların başkenti Agede’dir. * Tarihte ilk kez düzenli orduyu kurmuşlardır. * Tarihte ilk imparatorluğu kurmuşlardır. * En önemli liderleri Kral Sargon’dur.

* Başkentleri Sus’tur. * Kara ticareti temel geçim kaynağıdır. * Sümerleri yıkmışlardır. * Çanak çömlek ve seramik yapımında ilerlemişlerdir. 4. Babiller * Sami ırkından Amurrular tarafından başkent Babil olmak üzere kurulmuştur. * Hammurabi tarihte bilinen ilk anayasayı hazırlamıştır. * Yahudi devletini yıkarak Yahudileri Filistin’den ilk kez sürmüşlerdir. * Babil Kulesi ve Babil’in Asma Bahçeleri önemli eserleridir. 5. Asurlular * Sami ırkından olan Asurluların başkenti Ninova’dır. * Anadolu’da Karum denilen pazarlar kurmuşlardır. * Yazıyı Anadolu’ya taşımışlardır.(Kayseri - Kültepe) * İlk kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır. Not: Ticaret sayesinde Mezopotamya ve Anadolu uygarlıkları etkileşim sağlamışlardır.

B. Orta Asya Uygarlığı

İskitler ( Sakalar)

* Tarihin ilk atlı kavmidir. * Ölülerini eşyaları ile birlikte gömmüşlerdir. ( Ölümden sonra yaşama i )

* En önemli liderleri Alper Tunga’dır. Alper Tunga Destanı İskitlere aittir. * Yakut Türklerinin atalarıdır.

C. Mısır Uygarlığı

* Nil nehri etrafında kurulmuştur. * Firavun isimli Tanrı - Krallar tarafından yönetiliyordu. (Bu yüzden hukuk gelişmemiştir.) * Menes tarafından siyasi birlik sağlanmıştır. * Nom denilen şehir devletlerine bölünmüşlerdir. * Piramit adlı anıt mezarlar yapmışlardır. ( Keops) * Ölümden sonra yaşama inanmışlar. ( Mumyacılık, eczacılık, tıp ve kimya gelişmiştir.) * Hiyeroglif (Resimli) yazısını icat etmişler. * Papirüs isimli kağıdı kullanmışlardır.		* Vergileri için matematik, Nil’in taşma zamanını için astronomi ve tarla sınırlarını belirlemek için geometri alanında çalışmalar yapmışlardır. * Güneş yılı esaslı takvimi ilk kez kullanmışlardır. * Hititliler ile MÖ 1280’de Kadeş Antlaşmasını imzaladılar. Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır. Not: Mısır’ın etrafı çöl ve denizlerle çevrili olması nedeniyle fazla istilaya uğramamış ve bu nedenle Mısır’da özgün bir medeniyet oluşmuştur.
İRAN UYGARLIĞI
Medler	Persler
* İran’da ilk devleti Medler kurmuşlardır. * Asurluların egemenliği altına girmişlerdir. * Medlere, Persler tarafından son verilmiştir.	* İran’a egemen olup, başkent Persapolis olmak üzere kurulmuştur. * Ülkeyi satraplık denilen eyaletlere bölmüşler. Şahgözü veya şahkulağı isimli görevliler atamışlardır. * İlk posta ve haber alma teşkilatını kurmuşlardır.( Merkezi otoriteyi güçlendirmeyi amaçlamışlardır. ) Ticareti geliştirmişlerdir. * Zerdüşt inancını benimsemişlerdir. Temel tapınma aracı ateştir. * Yunan şehir devletleri ile mücadeleye giren Persler Anadolu’ya egemen olmuşlardır. Anadolu’yu kültürel açıdan etkileyememişlerdir. * Büyük İskender’in Asya Seferi sırasında yıkılmışlardır.

UZAKDOĞU UYGARLIĞI
Hint Uygarlığı	Çin Uygarlığı
* İndus nehri çevresinde kurulmuştur. * Sürekli istilalara uğramış bu yüzden çeşitlilik vardır. * Ariler egemenliklerini sürekli kılmak için Kast Sistemini kurmuşlardır. Brahmanlar: Din adamları Kratriyalar : Yöneticiler ve komutanlar Vaysiyalar : Tüccarlar ve köylüler Südralar : İşçiler Paryalar : Hakları olmayan köleler * Hint halkının kaynaşmamasına ve bir Hint milletinin oluşmamasına neden olmuştur. * Hinduizm, Brahmanizm, Manihaizm, Taoizm ve Konfüçyüsçülük dinleri görülmüştür.	* Dünyanın en eski uygarlıklarından birisidir. * Birçok hanedanlık tarafından yönetilmiştir. * Kendine özgü bir alfabesi bulunmaktadır. * Çinicilik, ipek ve porselen üretimi yapmışlardır. * Kağıt, matbaa, pusula, barut ve mürekkep ilk defa Çin’de kullanılmıştır. * Türk akınlarından korunmak için Çin Seddi’ni yapmışlar. * Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm dinleri yaygındır. Bunlar ahlak ve felsefe kurallarıdır.

DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI
Fenikeliler	İbraniler
* Lübnan dağları ve Akdeniz kıyı şeridinde kurulmuştur. * Şehir devleti halinde hüküm sürmüşlerdir. * Bölgelerinin tarıma elverişli olmadığı için denizcilik ticareti yaparak, koloniler kurmuşlardır. * Ticaret ile doğu kültürünü batıya taşımışlardır. * Fenike alfabesini oluşturmuşlardır. Latin alfabesinin temeli olmuştur. * Fildişi ve cam işlemeciliği yapmışlardır.	* Bilinen ilk tek tanrılı dine inanan ilk topluluktur. * Hz. Davut Kudüs’ü kurarak başkent yapmıştır. * Kutsal kitapları Hz. Musa’ya gelen Tevrat’tır. *Ağlama Duvarı ve Süleyman Mabedi önemli eseleridir. * Museviliğin sadece kendilerine geldiğine inanmışlardır. Böylece dini millileştirmişlerdir. * Asurlar, Babil, Pers ve Roma egemenliğinde yaşamışlar, iki kez vatanlarından sürülmüşler ve 1948’de İsrail Devleti’ni kurmuşlardır.
ANADOLU UYGARLIĞI * Jeopolitik konumu itibariyle Asya ve Avrupa arasında bir geçiş yoludur. (Üç tarafı denizlerle çevrilidir.) * Uygun iklimi ve verimli toprakları ile yaşamaya uygundur. Bu yüzden pek çok uygarlık kurulmuştur.
Hititler ( Etiler )		İyonlar
* Kızılırmak yayı içerisinde kurulmuş ve başkenti Hattuşaş’tır. (Boğazköy) * Prensliklere son verilerek, yerine valiler atanmış böylece merkeziyetçi bir yapı kurulmuştur. * Kral, başkomutan, dini lider ve baş yargıç idi. * Kralın yetkileri Pankuş Meclisi ile kısıtlanmıştır. * Tavananna adlı kraliçe devlet işlerinde yetkili idi. * Çok tanrılı inanca sahiptiler. Bin Tanrı ili denilirdi * Hukuk insancıl yasalara dayanır. Medeni kanun, ilk resmi evlilik, ve kölelere mülkiyet hakkı verilmiştir. * Tanrılara hesap vermek amacıyla hazırladıkları Anal denilen yıllıklar objektif (tarafsız) tarih yazıcılığının başlangıcı olarak kabul edilir. * Hititler ile Mısırlıların yaptığı Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.( M. Ö. 1280 ) * İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları önemli eserleridir		* Yunanistan’dan göç eden Akalar tarafından kurulmuştur. * Polis adı verilen şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir. (Efes, Millet, Foça ve İzmir) aralarında siyasi birlik yoktur. * Deniz ticaretinde gelişmişler, kurdukları kolonileri vatanlarının parçası olarak görmüşlerdir. * Kültürel etkileşim, özgür düşünce ortamı bilim ve felsefenin gelişmesine zemin hazırlamıştır. * Mimaride İyon Nizami üslubunu geliştirmişler. Artemis Tapınağını yapmışlardır.

Urartular	Frigler
* Van gölü çevresinde kurulmuş, başkenti Tuşpa’dır. * Merkezi yapıya sahiptirler. * Maden işçiliğinde gelişmişlerdir. * Tarımı geliştirmek için sulama kanalları yapmışlar. * Mezarları oda ve ev şeklinde yapmışlar. Bu onların ölümden sonra yaşama inandıklarını göstermektedir.	* Sakarya ırmağı çevresinde kurulmuş, başkenti Gordion’dur. En önemli hükümdarı Midas’tır. * Hukuk kuralları tarım ve hayvancılık üzerine kurulmuştur. Öküz kesmenin ve saban kırmanın cezası ölümdür. Bereket tanrıçası Kibele’dir. * Hayvan hikâyelerinin(fabl) ilk örnekleri vermişlerdir. * Tapates isimli kilim ve halı dokumaları ünlüdür.

Lidyalılar
* Gediz ve Büyük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede Başkent Sardes olmak üzere kurulmuştur. * Krezüs (Karun) zamanı en zengin dönemidir. * Kara ticaretine önem vermişlerdir. Kral Yolu’nu yapmışlardır. ( Efes - Ninova arasında )	* MÖ 712’de parayı bulup değiş tokuş usulüne son vermişlerdir. * Orduda paralı asker kullanmışlar. Buda kısa sürede yıkılmalarına neden olmuştur. * Persler tarafından yıkılmışlardır.
EGE VE YUNAN UYGARLIĞI
Girit Uygarlığı	Miken (Akalar) Uygarlığı
* Ege’nin bilinen ilk uygarlığıdır. * Deniz ticareti ile uğraşmışlardır, çevre kültürlerle etkileşimde bulunmuşlardır. * Mezarlara eşyaları ile gömülmüşler. (Ahiret inancı) * Knossos Sarayı önemli sanat eseridir.	* Mora Yarımadasısında kurulmuştur. * Truva Savaşlarını yapmışlardır. Bu savaş Homeros’un İlyada eserine konu olmuştur. * Önemli eserleri Miken Şatosu ve Kuyu mezarlarıdır

Yunan Uygarlığı

Makedonya (Büyük İskender) İmp.

* Polis isimli şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdi ( Bunlar Atina, Korint, Tebai ve Sparta) * Coğrafyanın uygunsuzluğu( dağlık ) nedeniyle deniz ticareti ile ilgilenmişlerdir.Koloniler kurmuşlardır. * Sınıflar arası çatışmaları önlemek için kanunlar yapmışlardır. Drakon: Soylu hakları için Solon : Sınıfların zenginlik derecesini belirlemek için Kleisthenes: Sınıf farkını kaldırmak için * Atina ve Sparta arasında yapılan Peloponnes Savaşı sonucu şehir devletleri zayıflamıştır. * Persler ile yaptıkları savaşların en ünlüsü Maraton Savaşıdır. * Çok tanrılı inanca sahiptirler. Tanrılarının insani özellikler taşıdığını düşünmüşlerdir. * Tanrı Zeus adına düzenledikleri Olimpiyatlar kültürel birliğin oluşmasına neden olmuştur. * Felsefe alanında Aristo, Platon ve Aristo tarih alanında Herodot ve Tukidides, tıpta ise Hipokrat yetişmiştir.

* Makedonya birliğini II. Flip kurmuştur. * Flip’ten sonra başa geçen İskender Perslere karşı Asya Seferi’ne çıkmıştır ve Anadolu, İran, Mısır, Mezopotamya ve Hindistan’ı ele geçirmiştir. * Doğu ve batı kültürlerinin kaynaşması sonucunda Helenizm uygarlığı oluşmuştur. * İskender ölünce: Ptolemios: Mısır’da Antigonit: Makedonya’da Selevkos: Anadolu’da hüküm sürmüştür. * Bergama’da Zeus Tapınağı ve Asklepion sağlık merkezi, İskenderiye Kütüphanesini ve İskenderiye şehrini kurmuşlardır. * Parşömen kâğıdı icat edilmiştir.

Roma Uygarlığı
* Romulus tarafından Roma şehrinde kurulmuştur. * Sırasıyla krallık, cumhuriyet ve imparatorluk dönemlerini yaşamışlardır. * Akdeniz havzasına egemen olan ilk ve tek devlettir. * Modern hukuk sisteminin temeli olan 12 Levha Kanunlarını hazırlamışlardır. * Miladi Takvime son şeklini vermişlerdir. * Fenikelilerin icat ettiği Latin alfabesine son şeklini vermişlerdir.	* Önemli eserleri İstanbul’da Bozdoğan Su Kemeri ile Çemberlitaş, Ankara’da Augustus Tapınağı ve Roma Hamamı ve Antalya’da Aspendos Tiyatrosu’dur. * Hıristiyanlık 313 Milano Fermanı ile serbest bırakılmış 381’de ise Resmi din ilan edilmiştir. * 395’de Kavimler Göçü’nün etkisiyle Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. * Batı 476’da, Doğu(Bizans) ise 1453 Fatih tarafından yıkılmıştır.
TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞLARI
Türk Adının Anlamı	Türklerin ilk Anayurdu
* Kaşgarlı Mahmut : Olgunluk Çağı * Çin Kaynakları : Miğfer * Ziya Gökalp : Töreli, kanun nizam sahibi * Genellikle doğan, türeyen, güçlü, kuvvetli tezi kabul edilmiştir.	* Türklerin ilk anayurdu Orta Asya’dır. Doğuda: Kingan Dağları Batıda: Hazar Denizi Güneyde: Hidikuş ve Karanlık Dağları Kuzeyde: Altay Dağları ve Baykal Gölü

TÜRK GÖÇLERİ
Nedenleri		Sonuçları
Ekonomik	* İklim değişikliğine bağlı olarak hayvan hastalıklarının artması, kuraklık ve otlak daralması	Siyasi	* Türk tarihinin coğrafi sınırları genişlemiştir.
Siyasi	* Çin baskısı, Türk boyları arasındaki mücadele ve bağımsız yaşama arzusu	Sosyal	* Orta Asya nüfusunda azalma olmuştur.
Sosyal	* Nüfus artışı, yeni yurtlar edinme düşüncesi	Kültürel	* Türk kültürü geniş alanlara yayılmış ve Türk Tarihini araştırmak zorlaşmıştır.
Not: At ve atlı arabalar Türk göçlerini kolaylaştırmıştır. Ayrıca Türkler demir’i de kullanmışlardır.

ASYA HUN DEVLETİ ( BÜYÜK HUN DEVLETİ )

* Orta Asya’da bilinen ilk Türk Devleti Hunlardır. * Başkentleri Ötüken’dir. *Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. *Çinliler Türk akınlarına karşı Çin Seddi’ni yapmışlar. Mete Dönemi: *Çinlileri yenerek İpek Yolu’nun denetimini ele geçirdi * Çinlileri vergiye bağladı. * Çin topraklarına yerleşmedi. ( Kimlik kaybetme ) * Türk kavimlerini bir bayrak altında topladı. * Oğuz Kağan Destanı Mete’yi anlatır. * Mete Türk tarihinde ilk kez orduyu kurmuştur. * Orduyu onluk sisteme göre oluşturmuştur.

Ki-ok; Çinliler ile evlenme yolunu açtı. Çün- çin; Çin ipek yolunun denetimini ele geçerdi. * Hunlar, Kuzey (Çi-çi) ve Güney (Ho-han-ye) olmak üzere ikiye ayrıldılar. * Kuzey Hunları batıya göç ederek Avrupa Hunlarını ve Akhunları (Eftalitleri) kurdular. * Güney Hunları Çin egemenliğine girdiler. Not: İkili devlet teşkilatı görülmüştür. (Niçin doğu – güneş)