Tashkilotlar va ularni boshqarish samaradorligini oshirish Mundarija Kirish

2.1.2-jadval
Jamiyatning 2022-yil 1-yanvarga nisbatan iqtisodiy tahlili

T/r	Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	Qiymati
1	Aylanma mablag’lari	Ming so’m
2	Debitorlik qarzlari	Ming so’m
3	Kreditorlik qarzlari	Ming so’m
4	Korxona sof foydasi	Ming so’m
5	Rentabillik	%

Ushbu ma’lumotlardan kelib chiqqan holda «Popdonmahsulotlari» aktsiyadorlik jamiyatining uch yil mobaynida korxonaning moliyaviy natijalarini quyidagi 2.1.3-jadvaldan ko’rish mumkin.

2.1.3-jadval
«Popdonmahsulotlari» aktsiyadorlik jamiyatining moliyaviy-iqtisodiy natijalari (ming so’mda)

T/r	Ko’rsatkichlar	2020 - yil	2021 - yil	2022 -yil	2022-yilning 2021-yilga nizbatan o’zgarishi( +,-)
1	Mahsulot sotishdan sof tushum	149,290,752	118,132,019	134,476,006	-14,814,746
2	Sotilgan mahsulot tannarxi	135,209,372	110,819,062	129,323,955	-5,885,417
3	Mahsulot sotishning yalpi foizi	14,081,380	7,312,957	5,152,051	-8,929,329
4	Davr harajatlari	9,657,844	8,130,206	7,060,040	-2,597,804
5	Asosiy faoliyatning boshqa daromadlari	414,869	1,312,823	6,155,799	5,740,930
6	Umumxo’jalik faoliyat foydasi	4,797,660	666,849	3,118,357	-1,679,303
7	Daromad solig’i to’lagungacha qadar foyda	4,797,660	666,849	3,118,357	-1,679,303
8	Daromad (foyda) solig’i	1,435,825	377,102	1,033,770	--402,055
9	Hisobot davrining sof foydasi	3,361,835	289,748	2,084,588	-1,277,247

Yuqoridagi jadvaldan ko’rinib turibdiki, korxonada mahsulot sotishdan tushadigan sof tushum yiliga kamayib va 2022-yil o’tgan yilgisiga nisbatan ortib borgan. Bu esa o’z navbatida mahsulot sotishning yalpi foydasining ham kamayishiga olib kelgan. 2022-yil, 2020- yilga nisbatan mahsulot sotishdan sof tushum 14 mlrd 869 mln 746 ming so’mga kamaygan bo’lib bu mahsulot narxining yildan yilga kamayib borishi bilan bog’lash mumkin. Korxonada mahsulot sotishning yalpi foydasi 2022-yilda 2020-yilga nisbatan 8 mlrd. 929 mln. 329 ming so’mga kamaygan. Bulardan tashqari, korxonaning umumxo’jalik faoliyati foydasi ham 2020-yilda 4 mlrd 797 mln 660 ming so’mni tashkil etgan bo’lsa 2022-yilga kelib esa, 3 mlrd 118 mln 317 ming so’m bo’lgan ya’ni 1 mlrd 679 mln 303 ming so’mga kamaygan. Bular daromad solig’iga ham o’z ta’sirini ko’rsatgan. Korxonaning hisobot davrining sof foydasi 2020-yil 3 mlrd 361 mln 835 ming so’mni tashkil etgan bo’lsa, 2022-yilda esa 2 mlrd 84 mln 588 ming so’mni taskil etgan.

Jadvaldan ko’rinib turibdiki, korxonadagi moliyaviy ko’rsatkichlar oldingi yilga nisbatan anchagina pastlaganini guvohi bo’lishimiz mumkin va bunga bir nechta sabablarni keltirish ehtimoldan holi emas.
Masalan:

• 
  Boshqaruvdagi kamchiliklar;
  
• 
  Hom-ashyo yetkazib berish bo’yicha kamchiliklar;
  
• 
  Korxona ichki muhitidagi o’zgarishlar;
  
• 
  Korxona tashqi muhitidagi o’zgarishlar;
  
• 
  Hodimlar malakasidagi kamchiliklar
  
• 
  Iqlim;
  
• 
  Pandemiya;
  
• 
  Texnikalarning eskirishi;
  
• 
  Va boshqalar.
  

Endi korxonaning ishlab chiqarish hajmiga qaraydigan bo’lsam, u natura ko’rinishida quyidagi jadvalda keltirilgan.
2.1.4-jadval
Korxonada ishlab chiqariladigan mahsulot hajmining o’zgarishi
(tonna hisobida)

№	Ko’rsatkichlar	2020-yil	2021-yil	2022-yil	2022-yilning 2020-yilga nisbatan o’zgarishi (+,-)
1	Un hajmi	26250	25511	25600	-250
2	Omuxta yem	13200	12500	13100	-100

Manba: “Popdonmahsulotlari” AJ korxonasining ma’lumotlari asosida tayyorlandi.

2.1.4-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, korxonaning mahsulot ishlab chiqarish xajmi yildan-yilga ozgina miqdorida kamayib borganini ko’rishimiz mumkin. 2020-yil “Popdonmahsulotlari” AJ da 2625 tonna 1 – 2 navli un ishlab chiqarilgan bo’lsa, 2022-yilga kelib 25600 tonna 1 - 2 navli un ishlab chiqarildi. 2021-yilda esa bu ko’rsatkich 25511 tonnani tashkil etgan. Bunday holat sabab bo’lishiga bir necha faktlarni keltirib o’tishim mumkin.

1. Sir emaski, 2022-yilda unga, nonga talab oshib ketti va narxlarni sezilar darajada oshganini ko’rishimiz mumkin. Misol uchun 2021-yil “Popdonmahsulotlari” AJ korxonasida chiqadigan 1 qop unning narxi 140000 so’m bo’lsa, 2022-yilga kelib, 1 qop un narxini 240000 so’mga ko’tarilganini guvohi bo’lishimiz mumkin.
2. Rossiya va Ukraina o’rtasidagi urush ham un narxining oshishiga sezirali darajada ta’sir qildi deb ayta olaman. Chunki urush bo’lgunga qadar O’zbekistonning eng ko’p bug’doy import qiladigan davlatlar ro’yxatida Qozog’izton, Rossiya, Belarusiya va Ukraina davlatlaridan olingan.
“Qalampir.uz” rasmiy sayti ma’lumotlariga ko’ra O’zbekiston 2022-yilning yanvar-mart oylarida Rossiyadann 1,3 ming tonna bug’doy uni import qildi. Bu haqida Davlat statistika qo’mitasi matbuot xizmati habar berdi. Va 2022-yil jami O’zbekiztonga qiymati 28,8 mln $ ga teng bo’lgan 92,6 ming tonna bug’doy uni import qilindi.
O’zbekiztonga bug’doy unini eng ko’p import qilgan davlatlar Qozog’izton (91,2 ming tonna) yetakchilik qilmoqda. Rossiya (1,3 ming tonna ) ham mamlakatning asosiy eksportchilari qatorida.
“Pop don mahsulotlari”AJ korxonasining moliyaviy natijasi shuni ko’rsatadiki, unumdorlikning kamligi sababli, bug’doy hosilini oshirish maqsadida yangi navlardan foydalanish yoki tomchilab sug’orish tizimini tashkil etgan holda samaradorlikka erishish mumkin.