ideoma deyiladi.
Iboralar ham xuddi so‘zlar kabi shakldosh (omonim), ma’nodosh (sinonim),
zid ma’noli (antonim) bo‘la oladi. Masalan:
Shakldosh iboralar: boshiga ko‘tarmoq (e’zozlamoq), boshiga ko‘tarmoq (to‘palon qilmoq); ko‘z yummoq (o‘lmoq), ko‘z yummoq (e’tibor bermaslik). Ma’nodosh iboralar: hafsalasi pir bo‘lmoq, tarvuzi qo‘ltig‘idan tushmoq; dimog‘i shishdi, burni ko‘tarildi (gerdaydi, kekkaydi); og‘ziga tolqon solmoq, og‘zida qatiq ivitmoq (gapirmadi). Leksik – frazeologik ma’nodoshlar ham bor. Bunda so‘z va ibora ma’nodosh
bo‘ladi.
Dunyoni suv bossa to‘pig‘iga chiqmaydi – beg‘am, beparvo .
Iboralarda zid ma’nolilik: oq ko‘ngil – ichi qora; yerga ursa ko‘kka
sapchiydi (sho‘x) – qo‘y og‘zidan cho‘p olmagan (yuvosh); ko‘ngli joyiga tushmoq –
yuragiga g‘ulg‘ula tushmoq.
Iboralarda paronimlik: yetti uxlab tushiga kirmaslik (mutlaqo o‘ylamaslik,
kutmaslik) - yetti uxlab tushida ko‘rmaslik – (hech qachon ko‘rmaslik); yuragi tars
yorilib ketayozdi (sabr, chidam tugab, xunob bo‘lib ketmoq) – yuragi qoq yorilayozdi
(sevinib, juda kuchli hayajonlanmoq)
Tilshunoslikda
paraforma iboralar degan atama ham mavjud. Bunday
iboralarning leksik, ya’ni so‘z tarkibi bir xil bo‘ladi, faqat grammatik shakllari, ya’ni
qo‘shimchalari farq qiladi. Masalan:
og‘ziga qaramoq - diqqat bilan quloq solmoq og‘ziga qaratmoq – nutqi bilan mahliyo qilib olmoq Demak, paronim iboralar tarkibidagi bir so‘zi bilan, paraforma iboralar esa
tarkibidagi bir qo‘shimcha bilan farq qiladi.
Maqollar va matallar . Grammatik jihatdan gap holida shakllangan, xalq
donishmandligi natijasida vujudga kelgan barqaror birikmalar
