Тошкент кимё – технология институти

7. Zichlanish koeffitsientini aniqlash 
Amalda ko`pincha kukunsimon, granula va tolasimon polimer materiallarni 
qayta iShlaSh jarayonida ularning zichlaniSh koeffitsienlarini topiShga to`qri 
keladi. 
ZichlaniSh koeffitsienti - ma`lum miqdordagi qoliplanadigan massani 
qoliplaSh vaqtida uning hajmining o`zgariShini xarakterlaydi. 
8. Uchuvchan moddalar miqdori va namligini aniqlash 
Buyum ko`rinishiga keltirilgan polimerlar tarkibida ma`lum miqdorda 
uchuvchan moddalar va namlik bo`lishi mumkin. Ularning miqdori qancha ko`p 
bo`lsa, shuncha buyum olish jarayonini qiyinlaShtiradi. 
Material tarkibidagi namlik va uchuvchan moddalar ma`lum massadagi 
polimerni quritishshkaflarida quritishdan oldingi va keyingi massalarning 
ayirmasiga qarab aniqlanadi.




%
100
2
1




m
m
m
m
X
bu erda:
m
2
- polimer solingan byuksning quritiShgacha bo`lgan massasi g; 
m
1
- polimer solingan byuksning quritilgandan keyingi massasi, g;
m - bo`Sh byuksning massasi, g; 
9. Polimerlarni termo-mexanik egri chizigi 
Ma`lumki polimerlar harorat ta`sirida Shishasimon, elastik va oquvchan 
holatlarda bo`ladi. Bu holatlar qayta iShlaShSharoitini belgilaShda muqim rolni 
o`ynaydi hamda olingan buyumlarni ekspluatatsiyaqilishSharoitini ham belgilaydi. 
SHuning uchun polimerlarni turli maxsus kurilma asboblarda polimer 
deformatsiyasi harorat ta`sirida o`rganiladi va haroratga boqliq grafigi chiziladi. 
Bu grafik "Termomexanik egri chiziq" deb ataladi. 

---

25 
TAYANCH SO`Z VA IBORALAR 
1. 
Solishtirma hajm 
2. 
Zichlik 
3. 
Disperslik darajasi 
4. 
Oquvchanlik 
5. 
Oquvchanlik koeffitsienti (PTR yoki m.i.) 
6. 
Rashig usuli 
7. 
Termoplastlarni termo-mexanik egri chiziqi 
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 
1. 
Termoplastlarning texnologik xossalariga qaysi ko`rsatkichlar kiradiq 
2. 
Reaktoplastlarning texnologik xossalariga qaysi ko`rsatkichlar kiradiq 
3. 
qaysi plastmassalar PTR xos va o`lchov birligiq 
4. 
PTR orqali buyum olish usulini tanlaSh? 
5. 
Plastmassalarni granulometrik tarkibi qayta iShlaSh jarayonida qanday rolni 
o`ynaydi? 
6. 
qayta iShlatiladigan termoplastlarni namligi jarayonga qanday ta`siri borq