| Göktürk Yazıtları Moğolistan’da Orhun Irmağı’nın eski yatağına yakın bir yerde bulunduğu için yazıtlara Orhun Yazıtları da denmiştir. Yazıt sözcüğü, sert maddeler üzerine kazıma yoluyla yazılmış yazı anlamındadır. Eski dilde kitabe de denir.
Yazıtların üç tanesi çok önemlidir.
1.Kül Tigin Anıtı: Bilge Kağan, ölen kardeşi Kül Tigin adına diktirmiştir.(732) Yazıcı ise Yolluğ Tigin’dir. Yolluğ Tigin ilk Türk edibi sayılmaktadır. Bilge Kağan’ın ağzından yazılan kitabede Göktürk Tarihi ile ilgili bilgi ve birlik-beraberlik mesajları vardır. Yazıtın Batı yüzünde Çince lirik bir metin vardır.
2.Tonyukuk Anıtı: Göktürklerin başarılı veziri Tonyukuk kendi adına 716’da diktirmiştir. Ancak bu tarih kesin değildir. Tonyukuk, yazıtta Göktürklerin Çin esaretinden nasıl kurtulduklarını, kendisinin neler yaptığını anlatmaktadır.
3.Bilge Kağan Anıtı: 735’te Bilge Kağan adına dikilmiştir. İçeriği aşağı yukarı Kül Tigin anıtı ile aynıdır. Bunun da Batı yüzünde Çince bir metin vardır. Yazıcı yine Yolluğ Tigin’dir. Yazıtta Kül Tigin’in ölümünden sonra neler olduğu anlatılmaktadır.
Yazıtlar, sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Aliterasyonlar, kısa cümleler, benzetmeler ve seslenmeler bu yazıtlara edebi bir hüviyet kazandırmıştır. Yazıtları ilk defa okuyabilen kişi Danimarkalı Türkolog Wilhelm Thomsen’dir.
Dostları ilə paylaş: |
