YAZITLARIN KÜLTÜR TARİHİ BAKIMINDAN ÖNEMİ
1.Türk adının geçtiği ilk metinlerdir.(Belgedir)
2.Türk ve Dünya edebiyatının önemli bir söylev(nutuk/hitabet) metnidir. Aynı zamanda “anı” türü ile de ilişkilendirilebilir. Çünkü Göktürk geçmişi anlatılmaktadır. Anılar gibi 1. Tekil şahıs adıyla yazılmıştır.
3.Türk Hakanlarının kendi toplumlarına hitap ederek onlara devlet adına hesap verdikleri ilk metindir.
4.Çin gibi bir büyük tehdide daha o zamandan dikkat çekilmiştir.
5.Anıtlara “Bengü Taş” adı verilmiştir. Bengü Taş, ebedi taş anlamına gelir ki böylece ileriki kuşakların da bu metinlere muhatap olduklarını kanıtlar.
6.Yazıtlarda işlenmiş(gelişmiş) bir dil kullanıldığı için bu yazıtlara bakarak Türkçenin geçmişinin MÖ’ye kadar gittiği düşünülmektedir.
7.Türk yaşam tarzını ve dünyaya bakışını ortaya koyan metinlerdir.
8.Metinlerde yüksek bir heyecan, milli bilinç ve lirizm göze çarpar.
UYGUR METİNLERİ
Uygur metinleri, çeviri(tercüme) metinlerdir. Bu metinler, Budizm ve Maniheizm içeriklidir. Uygurlar Doğu Türkistan’a gelmeden önce Moğolistan’da Maniheizm dinine girmişlerdir. Maniheizm, Bögü Kağan’la birlikte yaygınlaşmıştır.(762) Ancak 9.yüzyıldan itibaren Budizm’e de ilgi artmıştır. Soğdca ve Farsça’dan çevrilen eserler, Uygur dili ile yazılmış veya basılmıştır. Çünkü Uygurlar baskı tekniğini de biliyorlardı.
Maniheist Uygurlardan sekiz adet şiir kalmıştır. Bu dönemde ilk defa şair adları geçmektedir. Bu yüzden bu döneme ait “Aprınçur Tigin”, Türk Edebiyatının ilk şairi sayılır.
Uygur metinleri Turfan kazılarında ortaya çıkmıştır. Turfan, Türkistan’dadır. Önemli metinler şunlardır:
1.Sekiz Yükmek: “Sekiz Yığın” demektir. Budizm’in inanç ve felsefesini anlatan bir eserdir. Dili sade ve akıcıdır. Çinceden çevrilmiştir.
Dostları ilə paylaş: |