Bu yöntem, üç yılı aşmamak üzere belirlenen süre ve koşullar altında kesinlik taşıyacak ve bu şekilde tespit edilen yöntem, belirlenen koşullar altında eleştiri konusu yapılamayacaktır. Uygulayacağı yöntem konusunda tereddütü bulunan mükellefin gerekli bilgi ve belgelerle birlikte İdare'ye başvurarak belli bir dönem için yöntem tespiti talebinde bulunabilmesi mümkündür.
GİB İLE ANLAŞMA YÖNTEMİ
Tebliğ’de başvuru için verilmesi gereken 17 adet belgeden ve yıl sonunda verilmesi gereken 1 adet rapordan bahsediliyor.
Peşin fiyatlandırma anlaşmasının kapsamına kurumlar vergisi mükellefleri girmektedir. Bu çerçevede, 01/01/2008 tarihinden itibaren Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'na kayıtlı mükelleflerin, 01/01/2009 tarihinden itibaren ise tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt dışı işlemlerine ilişkin olarak belirlenecek yöntem konusunda İdare'ye başvurmaları mümkün bulunmaktadır.
GİB İLE ANLAŞMA YÖNTEMİ
2008/13490 sayılı BKK ile
Serbest bölgelerde bulunan mükelleflerle ve bu mükelleflerin yurt içinde yaptığı işlemler için de PFA talep etmelerine olanak tanındı.
GİB İLE ANLAŞMA YÖNTEMİ
İki taraflı veya çok taraflı peşin fiyatlandırma anlaşması talep edilebilir. İdare, iki taraflı ya da çok taraflı peşin fiyatlandırma anlaşmasına ilişkin talebin değerlendirilmesi sonucu birden fazla ülkeyi ilgilendirdiğini tespit ederse, ilgili ülke/ülkelerle vergi anlaşması bulunması ve anlaşmanın imkan vermesi şartıyla, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları çerçevesinde değerlendirme yapacaktır.
GİB İLE ANLAŞMA YÖNTEMİ
5766 sayılı Kanun ile Harç Getirildi.
Başvuru Harcı : 25.000.-YTL.
Yenileme Harcı : 20.000.-YTL.
TF’DE YILLIK BELGELENDİRME
17 adet ayrıntılı bilgi ve belge isteniyor. Bu da iş yükünün artması anlamına geliyor.
Ayrıca, bu durum mükelleflere ilişkili kişilerle yaptıkları işlemlerde uyguladıkları fiyatın emsale uygun fiyat olduğunu ispatlama imkanı sağlıyor.
2008 BEYANNAMESİ İLE
TF, KEYK ve ÖS’ye ilişkin form verilecek
KV mükellefleri yurt dışı işlemler için Yıllık TF Raporu hazırlamalı ve istendiğinde idareye ve vergi incelemesine ibraz etmelidirler.
2008/13490 ile tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin serbest bölgelerde bulunan mükelleflerle yaptığı işlemler TF raporuna dahil edildi. Ayrıca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemlerine ilişkin olarak TF Raporunu kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresine kadar hazırlamaları ve bu süre sona erdikten sonra istenmesi durumunda İdare'ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri zorunludur.
2008 BEYANNAMESİ İLE
KV mükellefleri yurt içi, GV mükellefleri de yurt içi ve dışı işlemleri için tebliğde belirtilen belgeleri hazırlamalı ve istendiğinde idareye ve vergi incelemesine ibraz etmelidirler.
ÖRTÜLÜ SERMAYE VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ YARATTIĞI PARADOKS
Özsermayesi 100 birim olan (A) kurumunun ortağı (B)’den 400 birim borcu %10 faizle aldığını ve bu borçlanma için 10 birim faiz ödediğini kabul edelim. Bu durumda;
Örtülü Sermaye Tutarı: 100 birim
Örtülü Sermayeye İsabet Eden Faiz: 2,5 birim
(A) kurumu nezdinde KKEG: 2,5 birim
(B) kurumu nezdinde gelir reddi: 2,5 birim (A kurumu için yapılan tarhiyatın kesinleştiği ve ödendiği dönemde)
ÖRTÜLÜ SERMAYE VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ YARATTIĞI PARADOKS
Öte yandan borçlanmalarda uygulanan emsal faiz oranının % 20 olduğunu kabul edelim. Bu durumda;
(B) kurumu adına gelir tarhiyatı: 10 birim
(A) kurumunda, karşı kurum düzeltmesi nedeniyle yazdırılması gereken gider: 2,5 birim
Ancak, bu borçlanma örtülü sermaye olduğu için (A) kurumunda gider yazılabilecek mi ???????
ÖRTÜLÜ SERMAYE VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ YARATTIĞI PARADOKS
Dolayısıyla, ödünç işlemlerinde, hem örtülü sermaye nedeniyle gider yazılamayan bir tutar ortaya çıkıyor. Hem de emsalden farklı faiz uygulanırsa, örtülü kazanç nedeniyle gider yazdırılması gereken bir tutar ortaya çıkıyor.
KDV DÜZELTİLECEK Mİ?
Örneğin;
Emsallere uygun fiyatı 100 lira olan bir malın,
(A) kurumu tarafından 15.01.2008 tarihinde 50 liraya satıldığını ve bu tutar üzerinden 9 lira KDV hesaplandığını kabul edelim.
Malı satın alan (B) kurumu da Ocak 2008 KDV beyannamesinde 9 lira KDV’yi indirim konusu yapmış,
(A) kurumu 2009 yılı içerisinde vergi incelemesine tabi tutulmuş,
Bu durumda, (A) kurumu için 50 lira matrah farkı üzerinden 10 lira KV ve 9 lira da KDV tarhiyatı yapılacaktır.
KDV DÜZELTİLECEK Mİ?
Tarh edilecek 10 lira KV’nin ödendiği ve kesinleştiği dönemde (B) kurum nezdinde karşı kurum düzeltmesi yapılacak ve bu kurumun Ocak 2007 dönemi maliyetleri ya da giderleri 50 lira artırılacaktır.
Ancak, (B) kurumunun Ocak 2007 vergilendirme döneminde indirim olarak dikkate aldığı 9 lira KDV’nin 18 liraya yükseltilip yükseltilemeyeceği belirsizdir.
Kanaatimizce bu durumda, KDV’nin düzeltilmemesi gerekmektedir.
Fakat, KDV’nin düzeltilmemesi “hazine yararı” kavramının yeniden tartışılmasına neden olacaktır.
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN GİDER KABUL EDİLMEYEN ÖDEMELER
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN GİDER KABUL EDİLMEYEN ÖDEMELER
GVK Md. 41’de gelir vergisi matrahının tespitinde gider kabul edilmeyen ödemeler belirtilmiştir.
KVK Md. 11’de ise kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider kabul edilmeyen ödemeler belirtilmiştir.
PİŞMANLIK ZAMMI GİDER YAZILIR MI?
GVK Md. 90’da ve KVK Md. 11/1-d’de, 6183 sayılı ödenen gecikme zamları ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizlerinin, kazancın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.
Bu maddelerde “pişmanlık zammı”na ifadesine yer verilmemesi tartışmalara neden oluyor.
SGK’YA ÖDENEN GECİKME ZAMLARI ?
Primlerin geç ödenmesi nedeniyle ödenen gecikme zamları gider olarak kabul edilebilir.
İdari para cezalarının geç ödenmesi nedeniyle ödenen gecikme zamları gider olarak kabul edilemez.
DİĞER KANUNLARDA YER ALAN DÜZENLEMELER
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 58. maddesine göre hesaplanan katma değer vergisi ile indirilecek katma değer vergisini gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez.
Ancak, 1 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde;
- Vergiye tabi malların ayın ücret olarak çalışanlara verilmesi ile
- Vergiye tabi malların çeşitli kişi veya kuruluşlara bağışlanması durumunda,
hesaplanan katma değer vergisinin gider olarak dikkate alınabileceği belirtilmiştir.
DİĞER KANUNLARDA YER ALAN DÜZENLEMELER
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 14. maddesinde, ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopter ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç olmak üzere, bu kanunun (I), (III) ve (IV) sayılı tarifelerinde yer alan taşıtlardan alınan motorlu taşıtlar vergisi ve cezalar ile gecikme zamlarının, Gelir ve Kurumlar Vergileri matrahının tespitinde gider olarak kabul edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
DİĞER KANUNLARDA YER ALAN DÜZENLEMELER
5727 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5. maddesiyle (yürürlük tarihi 19.05.2008) her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerinin tanıtımına yönelik reklam harcamalarının gider olarak dikkate alınamayacağı hükme bağlanmıştır.
KKEG OLARAK KABUL EDİLEN DİĞER GİDERLER
1- Çalınma, kaybolma ve dolandırıcılık nedenleriyle doğan zararlar,
2- Vadeli çekler için hesaplanan reeskontlar ile mevcut borç senetlerini reeskonta tabi tutmayıp, buna karşın alacak senetlerinin reeskonta tabi tutan kurumların hesapladıkları reeskontlar,
3- İşletmede çalışan personelin ölümü durumunda ailesi ve çocuklarına kanuni zorunluluk olmaksızın verilen yardımlar,
4- Vefat ilanları karşılığında verilen meblağlar ve çelenk masrafları,
5- Bir başka kişi veya kurum adına düzenlenmiş belgelere istinaden yapılan giderler,
6- Yasal olarak azami had belirlenmiş giderlerde belirlenen hadleri aşan kısım (azami oranının üzerindeki herhangi bir oranda ayrılan amortismanlar, Gelir Vergisi Kanunu'nun 40. maddesinin (8) numaralı bendinde hüküm altına alınan haddin üstünde ödenen sendika aidatları vb.),
KKEG OLARAK KABUL EDİLEN DİĞER GİDERLER
7- Kanunen yasaklanmış faaliyetlerin yapılmasından kaynaklanan giderler (Rüşvet, yasa dışı örgütlere yapılan bağış ve yardımlar vb.) (Bu konu KVK GT. 3 ile kesinleştirildi.),
9- Dönemsellik ilkesi gereği cari yıl haricindeki geçmiş veya gelecek yıllara ait giderler,
10-Siyasi partilere ve K.V.K.'nın 10. maddesi kapsamına girmeyen diğer gerçek ve tüzel kişilere yapılan bağışlar,
11- Kanunlarda düzenlenen özel haller hariç olmak üzere belgelendirilemeyen giderler,
12- Kıdem tazminatları karşılıkları,
13- Garanti gider karşılıkları
TEMETTÜ İKRAMİYELERİ
G.V.K.’nın 75. maddesi uyarınca, yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen kâr payları menkul sermaye iradı sayılır. Bu kişilere yapılan söz konusu ödemelerin kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün değildir.
Kurum personeline ödenen temettü ikramiyeleri ise G.V.K.’nın 61. maddesine göre ücret sayılır. Bu ödemeler kurum kazancının tespitinde ücret gideri olarak dikkate alınacaktır.
TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ VE ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR
29- Ticari Bilanço Kârı, 30- Ticari Bilanço Zararı
31- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
ZARAR OLSA DAHİ İNDİRİLECEK İSTİSNA VE İNDİRİMLER
33- İştirak Kazançları İstisnası (KVK Md. 5/1-a)
34- Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası (KVK Md. 5/1-b)
35- Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisseleri Satış Kazançları İstisnası (KVK Md. 5/1-c)
36- Emisyon Primi Kazancı İstisnası (KVK Md. 5/1-ç)
37- Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Portföy İşletmecilik Kazancı İstisnası (KVK Md. 5/1-d)
38- Taşınmaz ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası (KVK Md. 5/1-e)
TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ VE ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR
39- Bankalara veya TMSF'ye Borçlu Durumda Olan Kurumların Taşınmaz ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazançları İstisnası (KVK Md. 5/1-f)
40- Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası (KVK Md. 5/1-g)
41- Yurt Dışı İnşaat ve Onarım İşlerinden Sağlanan Kazançlara İlişkin İstisna (KVK Md. 5/1-h)
42- Eğitim ve Öğretim Kurumları ile Dernek veya Vakıflara Ait Rehabilitasyon Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna (KVK Md. 5/1-ı)
43- Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna
44- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna
45- Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden Sağlanan Kazançlara İlişkin İstisna
46- Diğer İndirimler ve İstisnalar
TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ VE ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR
49- Zarar, 50- Kâr
53- Mahsup Edilecek Toplam Geçmiş Yıl Zararı
54- İndirime Esas Tutar
KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE İNDİRİLECEK İSTİSNA VE İNDİRİMLER
55- Risturnlar (KVK Md. 5/1-i)
56- AR-GE İndirimi (KVK Md. 10/1-a)
57- Sponsorluk Harcamaları (KVK Md. 10/1-b)
58- Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/1-c)
59- Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Yurt İnşasına İlişkin Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/1-ç)
60- Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/1-d)
61- Bakanlar Kurulu Kararı Uyarınca Başbakanlık Aracılığıyla Yapılan Bağış ve Yardımlar (KVK Md. 10/1-e)
TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ VE ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR
62- Gerçekleşen Yatırım Harcamaları İndirimi, 63- Öngörülen Yatırım Harcamaları İndirimi
64- Toplam Yatırım İndirimi
65- Diğer İndirimler
67- Dönem Safi Kurum Kazancı (Matrah)
İSTİSNA KAZANÇ ELDE ETMEK İÇİN YAPILAN GİDERLER İLE İSTİSNA EDİLEN FAALİYETLERDEN DOĞAN ZARARLAR
KVK Md. 5/3 gereği iştirak hisselerinin alımıyla ilgili finansman giderleri hariç istisna kazanç ile ilgili yapılan giderlerin istisna dışı kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir. Aynı şekilde istisna faaliyetlerden doğan zararlar da KKEG olarak dikkate alınmalıdır. Dolayısıyla kanun koyucu vergilendirilmeyecek gelir unsuru için yapılan giderler ile bu faaliyetlerden doğan zararın vergilendirilecek gelir unsurundan indirilmesine izin vermemektedir.
AR-GE İNDİRİMİ
5746 sayılı Kanun’un 5. maddesi (Kanun 01.04.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.) ile Ar-Ge harcamalarının tamamının (%100) kurum kazancından indirilecektir.
2 numaralı KVK GT’de 1. geçici vergilendirme döneminde %40, müteakip geçici vergilendirme dönemlerinde 1. geçici vergilendirme döneminde yapılan harcamalarda dahil (geçici vergide kümülatif hesaplama yapıldığı için) edilerek %100 oranında Ar-Ge indirimi hesaplanacağı belirtilmiştir.
AR-GE İNDİRİMİ
3 numaralı GT ile de TÜBİTAK tarafından desteklenmesi uygun görülen projeler için GİB’e başvuru zorunluluğu kaldırıldı. Sadece YMM raporuna proje değerlendirme raporu veya TÜBİTAK’tan alınan yazının eklenmesi yeterli görülmüştür.
Kazancın yetersiz olması nedeniyle kullanılamayan Ar-Ge indirimi sonraki yıllara süresiz olarak devreder.
Kurum kazancının %5 ile sınırlı olan bağış ve yardımlarda, indirime tabi tutarın tespitinde esas alınacak kurum kazancı [Ticari Bilanço Karı-(iştirak kazançları istisnası+geçmiş yıl zararları)]
5811 SAYILI VARLIK BARIŞI KANUNU
30/4/2009 tarihine kadar elde edilen yurt dışı iştirak kazancı ile yurt dışı iştirak hissesi satış kazancının ya da yurt dışı şube kazancının 31/5/2009 tarihine kadar,
31/10/2009 tarihine kadar elde edilen kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan kazancın ise 31/10/2009 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması
gerekmektedir.
5811 SAYILI VARLIK BARIŞI KANUNU
Yurt dışında bulunan işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla elde edilen şube kazançları takvim yılının son günü itibarıyla kesin olarak tespit edileceğinden, sadece 2008 yılına ilişkin olarak elde edilen bu türden kazançlar 2008 yılında geçici vergi dönemleri itibarıyla geçici vergi beyanına konu edilmiş olsa dahi, 31/5/2009 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilmek şartıyla, 2008 yılına ilişkin verilecek yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde gelire veya kurum kazancına dahil edilmek ve beyannamelerin ilgili satırında gösterilmek suretiyle istisnaya konu edilecektir.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR
AMORTİSMANLAR
GVK Md. 68/4’e göre, mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için VUK hükümlerine göre ayrılan amortismanlar serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilebilir.
Amortisman usulü olarak normal amortisman kullanılır. VUK mükerrer 315. maddesinde azalan bakiyeler usulü ile amortisman ayırma bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere tanındığından bu usul kullanılamaz.
Ancak, bilanço esasına göre defter tutan, kollektif şirket yada komandit şirket şeklinde serbest meslek faaliyetinde bulunanlar, azalan bakiyeler usulünden ve yenileme fonu uygulamasından yararlanabilirler mi ????
YENİLEME FONU
Serbest meslek erbabının yenileme fonu ayıramaz. Çünkü madde de satıştan doğan karın pasifte 3 yıl süre ile geçici bir hesapta tutulacağı belirtilmiştir. SME serbest meslek kazanç defteri tuttuğu için yenileme fonu ayırması mümkün değildir. Bu uygulamadan sadece bilanço esasına göre defter tutan mükellefler yararlanır.
YENİLEME FONU
Ancak, bu uygulama ticari kazancın tespiti ile serbest meslek kazancının tespiti arasında farklılık ve eşitsizlik yaratmaktadır.
Maliye Bakanlığı'nın müdahalesi sonucu Ankara Defterdarlığı'nca verilen bir özelgede serbest meslek erbabının da yenileme fonu ayırabileceği belirtiliyor. (B.07.4.DEF.0.06.14/32328- sayılı mukteza)
ATİK SATIŞINDA TEVKİFAT
ATİK’lerin elden çıkarılması halinde VUK’un 328. maddesine göre hesaplanan müspet fark üzerinden ödemeyi yapan tarafından tevkifat yapılmaz.
GVK 94/2. maddesinde serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemeler için tevkifat yapılacağı düzenlenmiştir. GVK 65. madde de hangi işlerin serbest meslek faaliyeti kapsamında değerlendirileceği belirtilmiştir. Söz konusu kazanç bu kapsama girmediğinden stopaj yapılmaz.
Serbest meslek kazancında elde etme GVK 67. maddesinde tahsil esasına bağlanmıştır. Bu nedenle vergi ödeme gücü tahsilat ile meydana gelecektir. Dolayısıyla değersiz alacak, şüpheli ticari alacak ve reeskont işlemlerinin yapılması söz konusu değildir. Bu düzenlemeler sadece tahakkuk esasının geçerli olduğu ticari ve zirai kazançlar için söz konusudur.
GELİR VERGİSİ İLE KDV’DE VERGİYİ DOĞURAN OLAY FARKLILIĞI
GVK, verginin doğumunu tahsilata bağlamış iken,
KDVK, hizmetin ifa edilmesine bağlamıştır.
Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 14.4.2006 tarih ve E:2006/19, K:2006/92 sayılı kararı ile KDV’nin hizmetin ifa edildiği dönemde beyan edilmesi gerektiği karara bağlanmıştır.
ÖDENEN DAMGA VERGİSİ GİDER YAZILIR MI?
GVK Md. 40/6’da “damga vergisi”nin gider olarak dikkate alınacağı açıkça belirtilmiş.
GVK Md. 68/9’da “damga vergisi” ifadesine yer verilmemiş.
Ancak, Md. 68/1’e göre genel gider olarak indirim konusu yapılabilir.
