2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER
2.2.1. Tarım ve Hayvancılık
İran 23.6 milyon hektarı bulan ekilebilir alanları ile İran dünyada tarım üretimi çeşitliliği (çiftlik ve bahçe üretimi dahil) açısından üçüncü sırada yer almaktadır. İran'daki tarım alanlarının %56-%60'lık kısmı düzenli olarak sulanamamaktadır.
Ülkede tarımsal üretimi etkileyen farklı iklim özellikleri görülmekte ve bu durum çok çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesini mümkün kılmakla beraber yine de İran, tarımsal üretimde kendine yeterliliğe ulaşamamıştır. Bu yüzden tarım ve gıda ürünleri dış ticaretinde halen net ithalâtçı ülke konumundadır. İran tarım ve gıda sanayi ürünlerinde kendine yeterliliğin sağlanmasına büyük önem vermekte ve bu durum kalkınma plânlarında ana hedefler arasında gösterilmekle beraber, kısa vadede kendine yeterliliğe ulaşması mümkün görülmemektedir.
İran’ın nüfusun büyük bir kısmı tarımla uğraşmaktadır. Nitekim, mevcut verilere göre tarım %30 ile ülkede en yüksek istihdamın söz konusu olduğu sektördür. İran Tarım Bakanının açıklamasına göre hâlihazırda 4 milyon 300 bin kişi tarım sektöründe istihdam edilmektedir
Tarım ürünleri arasında en çok buğday, arpa ve şekerpancarı elde edilir. Meyve ve sebzenin yanında pirinç, mercimek, nohut, soğan, pamuk, kavun, karpuz, dut ve tütün yetiştirilmektedir. Kuzeydeki dar bir kıyı şeridinde sulamaya ihtiyaç duyulmadan tarım yapılabilmekte, güneyde sulama kanalları vasıtasıyla hurma yetiştirilmektedir. Ülkenin güney ve güneydoğusunda sulama işi önemli bir problemdir. Birçok bölgede tarım eski usullere dayanılarak yapılmaktadır. Bu yüzden tarımda istenilen netice alınamamaktadır.
TABLO 3. İran’ın Ürettiği Başlıca Tarım Ürünleri (2006) “ (‘000 ton)
Ürün Adı
|
Ekilen Alan (Hektar)
|
Toplam Ürün (Ton)
|
Buğday
|
6.950.720
|
14.307.969
|
Diğer bitkisel otlar
|
272.579
|
8.378.801
|
Şeker kamışı
|
63.397
|
5.530.424
|
Şeker pancarı
|
152.875
|
4.902.387
|
Patates
|
189.645
|
4.830.124
|
Domates
|
138.791
|
4.781.018
|
Yonca
|
616.107
|
4.762.391
|
Karpuz
|
131.455
|
3.259.410
|
Arpa
|
1.659.170
|
2.856.666
|
Diğer sebzeler
|
123.124
|
2.767.272
|
Kaynak: İran Tarım Seferberliği Bakanlığı.
Tarım Bakanlığı verileri İran'ın gıda ihtiyacının %80'ine yakın bölümünün ülke içerisinde üretildiğini göstermektedir. İran'da yılda 62 milyon ton tarımsal ürün üretilmektedir. Bununla birlikte, gelecek 20 yılda bu rakamın iki katına çıkarılması planlanmaktadır. Bu amaçla, tarıma elverişli alanların ıslahı ve sulama projeleri için 625 milyon dolar kredi sağlanacaktır.
İran ekonomisinde hayvancılık da önemli yer tutmaktadır. En çok koyun beslenmektedir. Beslenen koyunların yünleri aranan ve çok değerli cinstendir. Genellikle dağların yüksek otlaklı yerlerinde ve yaylasında hayvancılık yapılmaktadır. Koyundan sonra en çok sığır beslenmektedir. Hazar Denizinde de balıkçılık yapılmaktadır. Buradan mersin balığı ve havyar elde edilir.
TABLO 4. İran’ın Yıllar İtibari İle Hayvansal Ürünler Üretim İndeksi (‘000 ton)
|
2002-2003
|
2003-2004
|
2004-2005
|
2005-2006
|
Kırmızı Et
|
742
|
752
|
785
|
800
|
Süt
|
5.748
|
6.316
|
6.720
|
7.179
|
Tavuk Eti
|
942
|
1.104
|
1.152
|
1.237
|
Yumurta
|
547
|
629
|
655
|
759
|
Balık
|
401,6
|
441,8
|
474,5
|
---
|
Dostları ilə paylaş: |